Tạp bút: Hương xoài

Tiết giêng hai ruộm nắng vàng sẽ là mùa xoài đơm bông. Quê tôi, đất đai màu mỡ rất thích hợp để trồng cây ăn trái. Nhà ai cũng trồng xoài. Những cây xoài chưa tới mười năm đã lừng lững vút cao, bung chiếc tán tròn sum suê tỏa bóng rợp một khoảng vườn. Thêm mười năm nữa sẽ thành đại thụ gốc vài người ôm trông cực kì bề thế. Bình thường nhìn xa, tán ấy có màu xanh cùng với sắc xanh của cả vườn cây. Nhưng đến mùa xoài đơm bông, đột ngột những tán xoài đổi sắc rất nhanh, chỉ độ mươi hôm đã khoác lên mình chiếc áo màu vàng/trắng sữa. Ấy chính là lúc bông xoài đơm rộ.

Ảnh: Nguyễn Nam

Những bông xoài to nặng đâm ra từ đọt, trổ chùm, lớn nhanh trắng ngà khoe sắc. Chùm kế tiếp chùm lúc lỉu vươn ra, sát cánh vào nhau lấp kín gần hết màu xanh tán lá. Trông xa, những tán xoài đầy bông bên đường bắt ánh mặt trời rực lên, lung linh màu nắng. Phơi ấm tiết xuân vài hôm, các nụ hoa li ti đầu ngọn sẽ bắt đầu nở bung, tươm ra thứ mật ngọt ngào. Và thơm, hương thơm mê lịm, nồng nàn quyến rũ đàn ong bướm vo ve quần đảo cả ngày lẫn đêm.

Dạo bước dưới những tán xoài rộ bông mỗi lúc ban trưa, giống hệt bướm ong, ta cũng dễ say người với cái mùi mật hoa được mặt trời hun nóng làm dậy lên hương vị ngọt lịm. Nắng càng gắt hương càng bốc mạnh. Ấy cũng là thời gian cao điểm lũ bướm ong giúp sức bông hoàn thành cái sứ mệnh thiêng liêng: thụ phấn! Xong xuôi hương bông xoài sẽ nhạt dần; những cánh bông đồng loạt sẫm màu rồi thâm đen héo quắt, lả tả rụng rơi. Tưởng hoa tàn nhưng kì diệu chưa cánh rụng để lộ bầu hoa giờ đang lớn rất nhanh thành vô số quả xoài tí hon biêng biếc sắc xanh đu chi chít.

Nhựa sống chuyển lưu qua các thớ gỗ ngày đêm, âm thầm nuôi lũ xoài non nháy mắt lớn nhanh bằng quả táo; rồi bằng bắp tay... níu trĩu cành, da xanh bóng. Tháng Tư, xoài đã đủ độ già, bắt đầu chín bói. Mùa thu hoạch xoài diễn ra đông vui lắm lắm. Xoài chín vàng ươm, ngọt lịm, thơm tho theo chân người ra chợ, về quê, lên phố, tỏa đi khắp muôn nơi mang theo hương vị đất lành.