Đừng để stress làm tăng huyết áp

Stress hay trình trạng căng thẳng, lo âu quá mức có thể làmtăng huyết áp và gây nên các bệnh tim mạch.

Gần đây, tình trạngstress, hay tình trạng căng thẳng, lo âu quá mức, thường được đề cập đến rấtnhiều trong lĩnh vực sức khỏe. Nguyên nhân gây nên hiện tượng stress rất khácnhau nhưng phản ứng của cơ thể đối với tình trạng căng thẳng, lo âu quá mức lạigiống nhau và thường trải qua 3 giai đoạn.

Giai đoạn báo động:

Các hoạt động tâm lýhàng ngày của con người thường được tăng cường, đặc biệt là qua quá trình tậptrung chú ý, ghi nhớ và tư duy. Khi con người tiếp xúc với các yếu tố có thểgây nên stress, các chức năng của cơ thể, đặc biệt là hệ thần kinh giao cảmtăng cường hoạt động làm tăng huyết áp, nhịp tim, nhịp thở và trương lực của cơbắp... Giai đoạn này thường xảy ra nhanh từ vài phút đến vài giờ. Con người cóthể bị đột tử trong giai đoạn này nếu gặp phải yếu tố stress xảy ra đột ngột,phức tạp và quá sức chịu đựng. Nếu cố gắng vượt qua được, các phản ứng của cơthể lúc ban đầu sẽ chuyển sang giai đoạn thích nghi.

Giai đoạn thích nghi:

Ðây là giai đoạn tiếpnối đối với những người có sức đề kháng của cơ thể tốt, có thể làm chủ đượctình huống stress xảy ra. Nếu khả năng thích ứng cao, các chức năng tâm sinh lýcủa cơ thể sẽ được phục hồi. Ngược lại, nếu quá trình phục hồi không thể xảy rathì cơ thể sẽ chuyển sang giai đoạn kiệt quệ.

Giai đoạn kiệt quệ:

Phản ứng của cơ thểđối với hiện tượng stress sẽ trở thành bệnh lý khi tình huống stress xảy ra bấtngờ, dữ dội, vượt quá khả năng thích nghi của cơ thể. Trong giai đoạn này, cácbiến đổi tâm sinh lý tập trung ở giai đoạn báo động sẽ xuất hiện trở lại.

Về mặt lâm sàng, phảnứng của cơ thể đối với hiện tượng stress sẽ làm cho người bệnh hưng phấn quámức về cả tâm lý và thực thể với các biểu hiện như tăng trương lực cơ làm nétmặt căng thẳng, hành động và cử chỉ bị cứng nhắc, có cảm giác đau bên trong cơthể. Ngoài ra, còn bị rối loạn thần kinh thực vật như nhịp tim nhanh, có cơnđau vùng trước tim, huyết áp tăng, khó thở, ngất xỉu, vã mồ hôi, nhức đầu, đauở nhiều nơi, nhất là cơ bắp. Ðồng thời có hiện tượng tăng cảm giác, nhất làthính giác nên những tiếng động và âm thanh bình thường cũng trở nên khó chịu,dễ nổi cáu, tinh thần bất an, dễ bị kích động, rối loạn hành vi và nhân cách...

Mỗi người có một cáchđáp ứng lại với những stress khác nhau. Sự đáp ứng sinh lý của mỗi người đốivới stress tùy thuộc vào sự nhận biết về các kích thích có hại cho bản thân haykhông nhận biết được. Chúng cũng phụ thuộc vào khả năng tiên đoán và khả năngkiểm soát của các tình huống có hại.

Tình trạng stress gây nên bệnh lý tim mạch

Ngoài tác động làmtăng huyết áp, hiện tượng stress có thể gây nên bệnh lý tim mạch như xơ vữađộng mạch và đột tử.

Sự căng thẳng tâm lý,lo âu quá mức có thể thúc đẩy quá trình làm xơ vữa động mạch vì chúng được cácnhà khoa học, y học cho là một yếu tố quan trọng gây nên bệnh lý xơ vữa độngmạch. Ðối với những người có sự hiểu biết về stress, có sức khỏe tốt và tâm lývững vàng sẽ dễ dàng vượt qua được những tác động ảnh hưởng của stress và cóđược một cuộc sống vô tư, tươi vui, lành mạnh. Ngược lại những người có cơ thểốm yếu, tinh thần suy sụp, không thể vượt qua và thích nghi nổi với những sựkiện tiêu cực và stress thì dễ dàng phát sinh bệnh tật, có thể ảnh hưởng lớnsức khỏe và có thể dẫn đến đột tử khi gặp phải những cú sốc quá lớn xảy ratrong cuộc đời.

Có giả thuyết cho rằngkhi bị căng thẳng về tinh thần hay tâm lý cấp tính có thể gây rung tâm thất timvà bị đột tử do sự kích hoạt hệ thống bảo vệ dẫn đến hiện tượng giảm đột ngộttrương lực thần kinh phó giao cảm. Thông qua cơ chế thần kinh phó giao cảmtrung ương sẽ làm mất sự ổn định về điện học của tim được biểu hiện trên điệntâm đồ. Trong khi đó, trương lực thần kinh giao cảm ở tim tăng dẫn đến triệuchứng tăng nhịp tim, tăng sức co bóp của cơ tim, tăng huyết áp tâm thu, gâythiếu máu cơ tim ở các bệnh nhân có xơ vữa động mạch vành dẫn đến nguy cơ bịrung tâm thất và đột tử.

Làm gì để giảm thiểu stress?

Qua cuộc sống đờithường, hàng ngày tất cả mọi người đều có thể bị stress tác động, ảnh hưởngnhiều hoặc ít đến bản thân và chúng có thể gây nên tình trạng xấu cho sức khỏe,đặc biệt là hiện tượng tăng huyết áp, mắc các bệnh tim mạch, thậm chí dẫn đếnhậu quả bị đột tử. Vì vậy, cộng đồng cần phải nâng cao nhận thức, tạo cho bảnthân mình cách sắp xếp, bố trí công việc và sinh hoạt một cách hợp lý để làmgiảm thiểu những stress có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Biện pháp để làm giảmthiểu stress bao gồm việc chọn lựa cho mình những loại thức ăn có lợi cho sứckhỏe; vận động bằng luyện tập thể dục, thể thao phù hợp; học cách hít thở khoahọc; bố trí việc nghỉ ngơi hợp lý; dành thời gian có ý nghĩa cho các ngày nghỉcuối tuần, nghỉ lễ, nghỉ tết; tránh những thói quen, tập quán xấu như uốngrượu, bia quá nhiều; giảm bớt lượng muối trong thức ăn, bỏ hút thuốc lá... Mộtvấn đề cũng cần được ghi nhớ là nên bố trí công việc hàng ngày một cách khoahọc, hợp lý, vừa phải với sức lực của mình.

L.H(t.h)