'Facebook, Google đã lấy đi khoảng 70% doanh thu quảng cáo của báo chí chính thống'

Đây là nhận định của Thứ trưởng Bộ TT-TT Nguyễn Huy Dũng tại hội thảo "Kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số", do Bộ TT-TT và Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức ngày 14/6.

Doanh thu của các báo, tạp chí giảm 9,4%

Dẫn số liệu từ báo cáo tại Hội nghị Báo chí toàn quốc năm 2023, Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng cho biết, đến hết năm 2023, tỷ lệ báo, tạp chí tự đảm bảo chi thường xuyên chiếm 39%, tự đảm bảo một phần chi thường xuyên chiếm 36%, ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên chiếm 25%.

Đối với phát thanh, truyền hình, tỷ lệ đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư chiếm 6,94%; tự đảm bảo chi thường xuyên chiếm 26,39%; tự đảm bảo một phần chi thường xuyên chiếm 66,67%.

Đáng chú ý, doanh thu của các báo, tạp chí 9 tháng năm 2023 đã giảm 9,4% so với cùng kỳ năm 2022. Tổng nguồn thu năm 2023 của các đài phát thanh - truyền hình giảm 23% so với năm 2022.

"Các cơ quan báo chí đang phải đối diện với nguy cơ sụt giảm doanh thu mạnh mẽ, trong bối cảnh các nền tảng mạng xã hội như Facebook hay Google đã lấy đi khoảng 70% doanh thu quảng cáo của báo chí chính thống", ông Nguyễn Huy Dũng cho hay.

Cạnh đó, các cơ quan báo chí đang gặp một số khó khăn, vướng mắc trong các quy định về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập; cơ chế giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu sản xuất, cung cấp dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước. Chính sách thuế đối với các cơ quan báo chí cần tiếp tục hoàn thiện để thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, chi thường xuyên hàng năm cho báo chí dưới 0,5% tổng chi thường xuyên của ngân sách Nhà nước. Chi cho đầu tư báo chí cũng thấp, chỉ chiếm khoảng 0,25% tổng chi đầu tư của ngân sách Nhà nước. Đặc biệt, một số cơ quan báo chí lớn lại không có hoặc có rất ít hỗ trợ hay đặt hàng từ ngân sách.

Tháo gỡ "nút thắt" kinh tế báo chí

Trong điều kiện nêu trên, ông Nguyễn Huy Dũng cho biết, một số cơ quan báo chí đã triển khai thu phí nội dung trên báo chí điện tử nhưng mới chỉ thử nghiệm ở một số chuyên mục, được đầu tư hơn về chất lượng và nội dung. Một số cơ quan báo chí chuyển đổi số trở thành các đơn vị báo chí đa phương tiện.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, các đề xuất và kiến nghị với cơ quan chỉ đạo báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, cơ quan chủ quản với những kiến giải nhằm tháo gỡ các "nút thắt" liên quan đến kinh tế báo chí truyền thông.

Chia sẻ mô hình hoạt động kinh doanh của các cơ quan báo chí trên thế giới, Ủy viên T.Ư Đảng, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập Báo Nhân dân Lê Quốc Minh cho biết: "Xu hướng các cơ quan báo chí lớn trên thế giới thực hiện đa dạng hóa nguồn thu, bao gồm: quảng cáo truyền thống; thực hiện tường thu phí; làm truyền thông; tổ chức sự kiện; thương mại điện tử; cấp phép thương hiệu; cung cấp các dịch vụ công nghệ thông tin; tổ chức nghiên cứu... Tuy nhiên, trong thời gian tới, các cơ quan báo chí truyền thông cũng sẽ hướng tới tìm kiếm doanh thu từ độc giả như một nguồn thu an toàn".

Chỉ ra những điểm nghẽn kìm hãm sự phát triển của kinh tế báo chí - truyền thông tại Việt Nam, PGS - TS Bùi Chí Trung (Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn) thẳng thắn: "Vấn đề nhận thức; mục tiêu, sức ép của sự bùng nổ công nghệ - kỹ thuật; điều hòa quan hệ lợi ích; xây dựng cấu trúc hệ thống tổng thể của nền kinh tế báo chí - truyền thông; thể chế quản lý báo chí - truyền thông đáp ứng yêu cầu mới là những điểm nghẽn trong sự phát triển của kinh tế báo chí. Đổi mới hoạt động kinh tế báo chí truyền thông chính là mắt xích chính yếu để đổi mới toàn diện hệ thống báo chí - truyền thông trong bối cảnh số".

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Bộ TT-TT Nguyễn Thanh Lâm cho biết, thời gian qua, Bộ TT-TT đã có nhiều nỗ lực để hỗ trợ, phát triển báo chí, trong đó có vấn đề giải quyết câu chuyện kinh tế báo chí, bao gồm việc sửa đổi, cải cách thể chế.

"Bộ TT-TT sẽ trình Chính phủ để Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi luật Báo chí năm 2016. Trong đó, sẽ đưa vào một số thể chế về mô hình, quy mô, vị trí pháp lý của cơ quan báo chí trong bối cảnh công nghệ biến động, các mô hình kinh doanh biến động. Những khái niệm mới, tiền đề mới có lẽ phải đưa vào luật Báo chí sửa đổi để có thể giúp báo chí phát triển, trong đó có các nội dung liên quan đến kinh tế báo chí", ông Nguyễn Thanh Lâm nói.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm nêu rõ, Bộ TT-TT khuyến khích, đồng thời mong muốn các cơ quan báo chí đưa ra mô hình mới để kinh doanh sản phẩm báo chí. Trong quá trình tìm nguồn thu chính đáng, báo chí không nên bỏ qua bất cứ nguồn lực xã hội nào. Cơ quan quản lý nhà nước cam kết đồng hành với các cơ quan báo chí.