Chuyển biến trong xây dựng nếp sống văn hóa ở Đắk R’tíh

Phục dựng nghi lễ cúng rẫy của đồng bào M'nông

Theo bà Ngô Thị Thanh Hường, Phó Chủ tịch UBND xã Đắk R’tíh thì toàn xã hiện có 1.800 hộ với gần 8.000 nhân khẩu sống ổn định ở 11 thôn, bon, trong đó có hơn 70% là đồng bào các dân tộc thiểu số. Là địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số, thuần nông, nên các giá trị văn hóa tinh thần và tâm linh của người dân nơi đây cũng khá đa dạng, phong phú.

Trước đây, khi quy chế thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang về lễ hội chưa được ban hành thì nhiều hoạt động văn hóa còn nặng về hủ tục như: đám cưới thì tổ chức linh đình, gây tốn kém; nhà có tang ma thường để lâu, thực hành lễ nghi suốt đêm… gây phiền nhiễu và mất an ninh trật tự trong khu dân cư.

Từ khi triển khai Chỉ thị 27 của Bộ Chính trị về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, xã đã tăng cường các hoạt động tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh của xã, xây dựng các khẩu hiệu, tuyên truyền trong các hội nghị, họp dân, gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.

Tại các buổi họp thôn, bon, Ban công tác Mặt trận luôn lồng ghép, tuyên truyền lợi ích của việc thực hiện nếp sống văn hóa mới. Trong đó, cán bộ đảng viên phải gương mẫu đi đầu, đồng thời vận động gia đình, người thân và nhân dân nơi cư trú nghiêm chỉnh thực hiện. Từ các hoạt động tuyên truyền này đã làm thay đổi nhận thức của cán bộ, đảng viên cũng như quần chúng nhân dân trong việc thực hiện nếp sống văn minh. Các khu dân cư trên địa bàn đã xây dựng các hương ước, quy ước thôn, bon quy định cụ thể việc cưới, việc tang.  

Đến nay, việc cưới xin đã hạn chế được tình trạng tổ chức linh đình. Các thủ tục dạm ngõ, xin cưới, đón dâu, đám cưới được tổ chức đơn giản, gọn nhẹ, đúng phong tục mà không nặng về đòi hỏi lễ vật. Nhiều gia đình đã thực hành tiết kiệm, sắp xếp tổ chức lễ ăn hỏi và đám cưới vào một ngày để giảm thiểu việc đi lại và tốn kém, nhưng vẫn bảo đảm tính nghiêm túc, lành mạnh, giữ được bản sắc dân tộc. Các đôi trai gái khi tổ chức đám cưới đều có giấy đăng ký kết hôn. Khách mời tham dự đám cưới chủ yếu là những người trong dòng tộc, họ hàng và bạn bè thân thiết. Các nét đẹp truyền thống trong lễ cưới của bà con dân tộc như: nghi lễ, mặc trang phục dân tộc trong ngày trọng đại của cuộc đời... được phát huy.

Đối với việc tang, mỗi khi nhà nào có người chết, gia đình đều đến chính quyền địa phương nơi cư trú để khai tử theo đúng quy định. Xã cũng đã thành lập ban lễ tang để cùng với gia đình lo tang ma chu đáo thể hiện truyền thống tốt đẹp của dân tộc, qua đó thắt chặt tình làng nghĩa xóm trong nhân dân. Việc lưu giữ thi hài của người quá cố trong gia đình thường trong vòng 48 giờ, riêng đối với những trường hợp chết do bị bệnh lâu ngày không để quá 24 giờ.

Song song với việc thực hiện nếp sống văn minh, lành mạnh, xã Đắk R’tíh chú trọng đến việc gìn giữ bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Các hoạt động lễ hội được chú trọng phát triển hài hòa cả phần lễ và phần hội. Nhiều nghi thức độc đáo, phù hợp được giữ gìn, phục dựng, đồng thời cũng loại bỏ những nghi thức lạc hậu. Thông qua các lễ hội, địa phương thường lồng ghép tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, quê hương, cách mạng, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc, tổ chức phát động các phong trào thi đua để nhân dân cùng tham gia ký kết thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị ở địa phương.

Trên cơ sở đó, nhiều phong tục tập quán tốt đẹp được duy trì, chọn lọc, kế thừa, phát triển. Các hoạt động này đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, bộ mặt khu vực nông thôn ngày thêm khởi sắc. Toàn xã hiện có 850 hộ gia đình;  9/11 thôn, bon đạt danh hiệu văn hóa. Đây cũng chính là nền tảng quan trọng để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Đắk R’tíh phấn đấu xây dựng xã văn hóa nông thôn mới trong tương lai gần.