Nhiều tội danh thay đổi trong Bộ luật Hình sự

Bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 7 tội danh

Quán triệt tinh thần Hiến pháp năm 2013 trong việc ghi nhận và bảo vệ quyền sống của con người; trên cơ sở nghiên cứu, tổng kết thực tiễn áp dụng hình phạt tử hình và tình hình phát triển kinh tế - xã hội của nước ta, BLHS năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định về hình phạt tử hình.

Theo đó, BLHS năm 2015 bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 7 tội danh. Trong đó, có 4 tội là bỏ hoàn toàn gồm: Tội cướp tài sản, tội chống mệnh lệnh, tội đầu hàng địch, tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia. 3 tội bỏ hình phạt tử hình trên cơ sở tách ra từ các tội có quy định hình phạt tử hình trước đó gồm: Tội tàng trữ trái phép chất ma túy; tội chiếm đoạt chất ma túy; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm.

Thực hiện chính sách nhân đạo của nhà nước ta, BLHS năm 2015 bổ sung quy định không áp dụng hình phạt tử hình đối với người từ đủ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử. Trường hợp người phạm tội từ đủ 75 tuổi trở lên bị kết án tử hình trước 18/12/2015 và bản án đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa thi hành án tử hình thì sẽ được chuyển hình phạt tử hình sang tù chung thân.

Ngoài ra, người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ, bản án đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa thi hành án, sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 1/3 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan điều tra hoặc lập công lớn thì cũng sẽ được chuyển hình phạt tử hình sang tù chung thân. Quy định cụ thể không thi hành án tử hình đối với 2 trường hợp này nhằm góp phần hạn chế hình phạt tử hình trên thực tế.

Thay đổi hình phạt tù bằng hình phạt tiền đối với 10 tội danh

Trên cơ sở thể chế hóa chủ trương hạn chế áp dụng hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình phạt ngoài tù, BLHS năm 2015 không những áp dụng hình phạt tiền là hình phạt chính đối với người phạm tội ít nghiêm trọng như quy định của BLHS năm 1999 (sửa đổi năm 2009) mà còn áp dụng đối với cả trường hợp phạm các tội nghiêm trọng. Riêng đối với nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường thì phạt tiền là hình phạt chính có thể áp dụng đối với tội rất nghiêm trọng.

Trong đó, 10 tội danh sẽ được thay đổi từ hình phạt tù bằng hình phạt tiền hoặc phạt cải tạo không giam giữ từ 2 - 3 năm, bao gồm: Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh; làm nhục người khác; xâm phạm quyền bình đẳng giới; cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội; vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; tổ chức tảo hôn; quảng cáo gian dối; lập quỹ trái phép; vi phạm quy định về duy tu, sửa chữa, quản lý các công trình giao thông; cố ý làm trái quy định về phân phối tiền, hàng cứu trợ.

Bãi bỏ 5 tội danh trong xử lý hình sự

Sau khi BLHS năm 2015 có hiệu lực thi hành, 5 tội danh được quy định tại BLHS năm 1999 (sửa đổi năm 2009) sẽ được bãi bỏ: Hoạt động phỉ; đăng ký kết hôn trái pháp luật; kinh doanh trái phép; cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng; báo cáo sai trong quản lý kinh tế.

Các tội danh trên được bãi bỏ dựa trên những căn cứ khác nhau, có sự chuyển hóa, bỏ tên gọi tội danh cũ và việc xử lý các hành vi tương tự sẽ được áp dụng vào các điều luật quy định về tội danh khác trong BLHS năm 2015.