Niềm tự hào của quân, dân Đắk Nông

Đường phố Gia Nghĩa những ngày tháng Ba. Ảnh: Đức Hùng

Thời cơ thuận lợi

Từ giữa năm 1974, Bộ Chính trị nhận định đây là thời cơ thuận lợi nhất để Nhân dân ta hoàn thành giải phóng miền Nam, giành thắng lợi trọn vẹn cho cách mạng dân tộc, dân chủ. Bộ Tổng tư lệnh quyết định chọn Tây Nguyên làm địa bàn đột phá, mở đầu trận quyết chiến chiến lược.

Thị xã Buôn Ma Thuột được chọn là trận mở màn cho Cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975. Thị xã Gia Nghĩa và huyện Khiêm Đức là mục tiêu phối hợp với mặt trận chính Buôn Ma Thuột. Để tấn công Buôn Ma Thuột, địa bàn tỉnh Quảng Đức trở thành nơi tập kết xe tăng, pháo binh và các phương tiện để vượt sông. Với địa thế hiểm trở, cây cối kín đáo dọc bờ Nam sông Sêrêpốk là nơi lý tưởng để bộ đội ta giấu quân và triển khai chiến dịch.

Dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Quảng Đức, Gia Nghĩa được chia làm hai mặt trận: Mặt trận phía Tây và mặt trận phía Đông. Hai mặt trận Đông-Tây thường xuyên tổ chức cho các tổ trinh sát và đặc công bám sát các mục tiêu, nắm chắc tình hình địch và tổ chức các cuộc tập kích nhỏ nhằm tiêu hao sinh lực địch và phương tiện chiến tranh của chúng. Tình hình đó tạo điều kiện thuận lợi cho các lực lượng vũ trang và đồng bào các địa phương vùng lên đánh bại các cuộc hành quân càn quét mới và kế hoạch bình định của Mỹ - ngụy.

Liên tiếp giành thắng lợi ở các mặt trận

Sau chiến thắng Phước Long (6/1/1975), địch ở Kiến Đức vô cùng hoang mang, nao núng, lo sợ ta tấn công. Nắm vững thời cơ, Tỉnh ủy Phước Long và Huyện ủy Kiến Đức kịp thời chỉ đạo lực lượng vũ trang phối hợp với các đội công tác và quần chúng nổi dậy giải phóng huyện.

Ở Kiến Đức, ngày 8/3/1975, pháo hạng nặng của ta từ hướng Tây nã vào quận lỵ Kiến Đức, uy hiếp địch. Ngày 9/3/1975, bộ đội chủ lực Tây Nguyên pháo kích sân bay Nhân Cơ, đồng thời các lực lượng vũ trang của huyện cũng nổ súng tấn công vào quận lỵ Kiến Đức, địch chống cự yếu ớt. Các đội công tác phát động đồng bào nổi dậy giành chính quyền, Kiến Đức được giải phóng, địch tháo chạy về Nhân Cơ.

Ở Đức Lập, 5 giờ 55 phút, ngày 9/3/1975, Sư đoàn 10 bộ binh nổ súng tiến công tuyến phòng thủ Đức Lập. 8 giờ, Trung đoàn 66 bộ binh của ta chiếm căn cứ Sư 23; Trung đoàn 28 chiếm Núi Lửa. Ngày 10/3, ta chiếm được quận lỵ Đức Lập và các cứ điểm Đắk Song, Đắk Sắk, tuyến phòng thủ Đức Lập phía Tây Nam Buôn Ma Thuột hoàn toàn bị tiêu diệt, diệt 1 tiểu đoàn của E25, 1 tiểu đoàn bảo an, bắt 100 tên địch, thu 14 pháo và 20 xe tăng thiết giáp. Thừa thắng xông lên, các đội công tác phát động quần chúng từ Đức Lập đến Đắk Sắk, Đắk Song nổi dậy giành chính quyền, giải phóng huyện Đức Lập và vùng xung quanh.

Tiếp đó ngày 17/3/1975, quân ta tiến đánh và giải phóng các ấp ở Đạo Nghĩa. Sau khi ta đánh chiếm Kiến Đức, địch ở thị xã Gia Nghĩa và huyện Khiêm Đức, hết sức hoang mang, bộ máy trong các ấp tê liệt.

Trước tình hình đó, Bộ Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam quyết định tiến công giải phóng thị xã Gia Nghĩa. Huyện ủy họp đề ra nhiệm vụ trước mắt là tổ chức chặn đánh địch rút quân từ Buôn Ma Thuột qua Gia Nghĩa về Lâm Đồng theo đường số 8.

Ngày 22/3/1975, Trung đoàn 271 nổ súng tiến công để giải phóng thị xã Gia Nghĩa, đánh chiếm tiểu khu, sân bay, tòa tỉnh trưởng, ty cảnh sát, căn cứ Đoàn bảo an và các cứ điểm quân sự khác. Thiếu tá tỉnh trưởng Quảng Đức vội vã lên máy bay bỏ chạy về Sài Gòn. Bộ đội địa phương và du kích huyện Khiêm Đức tiến vào hỗ trợ bộ đội chủ lực tiếp quản thị xã Gia Nghĩa, đánh địch rút chạy trên đường số 8. Bộ đội địa phương K1 và K6 tỉnh Lâm Đồng phục kích, bắt sống gần 200 tên, chỉ một số ít thoát vào rừng, chạy về hướng sông Đồng Nai.

5 giờ sáng 23/3/1975, thị xã Gia Nghĩa và huyện Khiêm Đức hoàn toàn giải phóng. Quân giải phóng làm chủ đường số 14 nối Buôn Ma Thuột với Bình Phước, mở thông đường Hồ Chí Minh đoạn Nam Tây Nguyên đến miền Đông Nam Bộ.

Một góc khu dân cư phường Nghĩa Đức, thành phố Gia Nghĩa hôm nay. Ảnh: Đức Hùng

Xây dựng Gia Nghĩa ngày càng phát triển

Qua 46 năm từ ngày được giải phóng, Gia Nghĩa ngày càng phát triển, trở thành niềm tự hào của mỗi người dân Đắk Nông nói chung, thành phố Gia Nghĩa nói riêng. Thành phố Gia Nghĩa đã, đang xây dựng kế hoạch cụ thể cho lộ trình phát triển theo hướng đô thị thông minh vào năm 2025 như Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Gia Nghĩa lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra. Đó là: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; phát huy truyền thống đoàn kết các dân tộc; huy động mọi nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh; phấn đấu đến năm 2025 đưa đô thị Gia Nghĩa trở thành thành phố xanh, sạch, đẹp, văn minh, hiện đại và xây dựng theo hướng thông minh, cơ bản đạt được các tiêu chí đô thị loại II”.