Xu hướng dạy và học trong bối cảnh mới

Nâng cao chất lượng dạy học chính khóa

Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành nhằm hạn chế áp lực học thêm, tạo điều kiện để hệ thống giáo dục tập trung nâng cao chất lượng giảng dạy chính khóa. Các trường học cần nâng cao chất lượng giờ học chính khóa, bảo đảm học sinh có thể tiếp thu đầy đủ kiến thức ngay trên lớp. Các hoạt động học tập ngoại khóa, thực hành được chú trọng để giúp học sinh phát triển toàn diện.

Cô Bùi Thị Huyền, Hiệu trưởng Trường tiểu học Bùi Thị Xuân, thị trấn Kiến Đức, huyện Đắk R’lấp chia sẻ, để nâng cao chất lượng dạy học chính khóa, giáo viên cần chủ động xây dựng kế hoạch bài giảng chi tiết. Đồng thời, chú trọng đổi mới hình thức và phương pháp dạy học. Giáo viên nên linh hoạt tổ chức các hoạt động học tập trong và ngoài lớp học, tùy thuộc vào nội dung môn học hoặc hoạt động giáo dục.

Trong mỗi tiết học, giáo viên cần chủ động lồng ghép các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực, tạo không khí học tập sinh động và thoải mái. Mục tiêu là phát triển tối đa ba khía cạnh: kiến thức, phẩm chất và năng lực của học sinh. Lấy học sinh làm trung tâm của mọi hoạt động, khuyến khích các em chủ động khám phá và lĩnh hội kiến thức. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn và hỗ trợ. Việc học không chỉ giới hạn trong trường học mà còn mở rộng ra gia đình và xã hội, giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng sống cần thiết. Nhà trường cũng tạo điều kiện để phụ huynh tham gia vào quá trình học tập và đánh giá con em mình.

Cũng theo cô Huyền, vai trò của nhà trường trong việc bảo đảm công bằng giáo dục rất quan trọng. Nhà trường và giáo viên có phương pháp phù hợp để hỗ trợ học sinh yếu, học sinh khó khăn để các em không bị bỏ lại phía sau. Mục tiêu là học sinh nào cũng có thể học tốt mà không cần phải đi học thêm ngoài giờ.

“Để giảm thiểu nhu cầu học thêm, giáo viên cần đổi mới phương pháp giảng dạy để học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức ngay trong các buổi học chính khóa. Bài giảng trên lớp cần được đầu tư tốt hơn, kết hợp các phương pháp giảng dạy trực quan, sinh động. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ vào giảng dạy, sử dụng các phần mềm hỗ trợ học tập cũng giúp học sinh hứng thú hơn với bài học và giảm sự phụ thuộc vào học thêm”, cô Huyền chia sẻ.

Thúc đẩy tinh thần tự học

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới là phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, thay vì chỉ truyền thụ kiến thức. Điều này đồng nghĩa với việc giáo viên sẽ đóng vai trò hướng dẫn, giúp học sinh tự tìm tòi, khám phá và làm chủ kiến thức.

“Để thúc đẩy tinh thần tự học, giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách tìm kiếm và chọn lọc tài liệu một cách khoa học. Bên cạnh việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào giảng dạy, tạo điều kiện để học sinh tiếp cận với các nguồn học liệu phong phú, đặc biệt là tài liệu số. Khi học sinh có kỹ năng tự học tốt, các em sẽ không còn phụ thuộc vào việc học thêm”, cô Nguyễn Thị Dung, giáo viên Trường THPT Đắk Song chia sẻ.

Việc tìm lại thói quen tự học ban đầu có thể khó khăn, mệt mỏi và kém hiệu quả. Nhưng khi làm quen dần, tự học sẽ trở thành một nguồn sức mạnh to lớn, giúp các em vững vàng đối mặt với thử thách và thành công trong tương lai. Biết cách tự học, học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn rèn luyện tính kiên nhẫn, trách nhiệm và kỷ luật cao.

Chị Nguyễn Thị Lục, phường Nghĩa Trung, TP. Gia Nghĩa chia sẻ: “Là một người mẹ có 2 con đang theo học cấp II và cấp III, mình rất quan tâm đến phương pháp học của các con để đạt hiệu quả cao nhất. Khi con không có giáo viên hay lớp học thêm để hỗ trợ, mình khuyến khích con tìm kiếm kiến thức qua thư viện, tài liệu online và học từ những trải nghiệm thực tế. Tự học giúp con chủ động hơn trong việc tiếp thu kiến thức và đạt được kết quả cao.”

Tuy nhiên, để học sinh có thể tự học hiệu quả, cần có sự hỗ trợ từ phía giáo viên và gia đình. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh lập kế hoạch học tập, tạo thời gian biểu rõ ràng, phân chia thời gian học hợp lý. Đồng thời, cha mẹ cũng cần đồng hành cùng con, giúp con rèn luyện tính kỷ luật và chủ động trong học tập.

Việc phát triển khả năng tự học không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức tốt hơn mà còn rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề – những yếu tố quan trọng giúp các em thành công trong thời đại mới.

Phụ huynh thay vì quá lo lắng về điểm số, cần tập trung vào phương pháp học tập và sự tiến bộ của con em mình. Chị Nguyễn Thị Thủy, phường Nghĩa Đức, TP. Gia Nghĩa cho biết: “Tôi tạo điều kiện để con học tập từ công nghệ hiện đại. Chúng ta đang ở trong thế giới có tốc độ thay đổi chóng mặt và một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà giới trẻ cần phát triển để “sống sót” chính là tự học. Điều này với Gen Z đang dễ hơn các thế hệ trước rất nhiều bởi sự phát triển của công nghệ. Các nền tảng học tập trực tuyến cũng trở thành công cụ đắc lực hỗ trợ con trong quá trình học tập. Rất nhiều khóa học hay và thậm chí là miễn phí sẽ xuất hiện chỉ sau một cú click chuột…”.

Bám sát định hướng phát triển năng lực học sinh

Thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những điều chỉnh trong cách kiểm tra, đánh giá học sinh. Thay vì chỉ tập trung vào các bài kiểm tra viết theo mẫu, học sinh sẽ được đánh giá thông qua nhiều hình thức khác nhau như dự án học tập, thuyết trình, vấn đáp… giúp các em thể hiện đầy đủ năng lực của mình.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng khẳng định, đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ có những thay đổi đáng kể. Môn Ngữ văn sẽ không còn lấy ngữ liệu trong sách giáo khoa mà sẽ sử dụng các nguồn tài liệu khác, yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức để phân tích, lập luận. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm khuyến khích tư duy sáng tạo và giảm thiểu tình trạng học tủ, học vẹt.

Theo Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Nông Trần Sĩ Thành, năm học 2025 - 2026, tỉnh thí điểm thi tuyển vào lớp 10 với 11/32 trường THPT công lập trên địa bàn. Đây đều là những trường có số lượng học sinh đăng ký đầu vào nhiều hơn so với chỉ tiêu. Mục tiêu nhằm thúc đẩy học sinh học tập, rèn luyện, bồi dưỡng, củng cố năng lực, kiến thức trước khi vào cấp THPT, giáo viên nâng cao hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. Từ đó nâng cao chất lượng dạy học của các trường, đặc biệt là trường THCS. Khắc phục những bất cập của việc xét tuyển dựa trên kết quả đánh giá về học tập và rèn luyện giữa các trường THCS khác nhau, các địa phương khác nhau.

Ông Trần Sĩ Thành nhấn mạnh, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh tiếp tục tăng cường chỉ đạo các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các văn bản hướng dẫn Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tiếp tục tinh giản nội dung dạy học bảo đảm không vượt quá yêu cầu cần đạt của chương trình. Tăng cường hướng dẫn học sinh tự nghiên cứu sách giáo khoa để tiếp nhận và vận dụng kiến thức. Thực hiện nghiêm việc kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, không nặng về kiểm tra kiến thức. Có thể nói đây là một trong những giải pháp quan trọng nhằm từng bước khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm sai quy định.