Xót xa căn nhà biểu tượng của đồng bào M'nông ở Đắk Nông

Nhà truyền thống bon Đắk R'moan, xã Đắk R'moan (Gia Nghĩa) được đầu tư hơn 3,4 tỷ đồng từ ngân sách. Nhà được thiết kết theo kiến trúc nhà dài truyền thống của đồng bào dân tộc M'nông, với phần cột gỗ, mái lợp cỏ tranh.

Công trình do UBND TP. Gia Nghĩa làm chủ đầu tư, Công ty TNHH MTV Trí Nguyên (Gia Nghĩa) đảm nhận thi công. Công trình được khởi công xây dựng từ đầu năm 2017, với những hạng mục cơ bản như: nhà truyền thống bằng gỗ (rộng 232m2), sân bê tông, nhà vệ sinh, đài nước, khuôn viên cây xanh...

Tháng 1/2018, công trình hoàn thành và đưa vào sử dụng. Mục đích của căn nhà này là tổ chức các hoạt động văn hóa, giải trí truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương; thu hút du lịch; quảng bá văn hóa truyền thống của người M'nông...

Thế nhưng, khi mới đưa vào sử dụng chưa được bao lâu, nhà truyền thống đã bộc lộ nhiều yếu kém trong đầu tư lẫn thi công. Trong đó, gỗ vật liệu gỗ có nhiều chỗ nứt nẻ, sâu mọt. Nhiều cột nhà xuất hiện những vết nứt lớn.

Một số cột có những lỗ thủng rộng khoảng 3cm, sâu hơn 10cm. Đối với những chỗ nứt, thủng, đơn vị thi công đã dùng keo trộn với mạt cưa hoặc xi măng để vá.

Ở phần mái, sau ít tháng đưa vào sử dụng đã bắt đầu mục nát, dột nhiều nơi. Người dân địa phương cho rằng, nguyên nhân do đơn vị thi công dùng cỏ tranh đang còn non phơi khô để lợp. Nhiều cây xà gồ bằng gỗ bị cong vênh, nứt nẻ.

Phần nền nhà thi công sơ sài, nên nhiều chỗ đã bị bong tróc. Bên ngoài sân, nền xi măng cũng xuất hiện những vết bong tróc, để lộ ra lớp đá 1x2 phía dưới…

Các hạng mục khác như đài nước không còn hoạt động, giếng nước không có nước, nhà vệ sinh hư hỏng, xuống cấp. Theo hồ sơ thiết kế, công trình có khuôn viên cây xanh để tạo cảnh quan. Nhưng hiện nay, phần lớn cây xanh đã chết, những cây còn sống sót thì còi cọc, phát triển chậm.

Ông Điểu Nhiêng, trú bon Đắk R'moan, người có nhiệm vụ bảo vệ căn nhà cho biết, nhiều năm qua, nhà truyền thống bị bỏ hoang vì xuống cấp. Điều này, khiến bà con không có nơi sum họp, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ.

Bà con trong bon rất buồn lòng về căn nhà truyền thống và mong sớm được sửa chữa, khắc phục để có nơi sinh hoạt cộng đồng, vui chơi giải trí.

Lãnh đạo UBND xã Đắk R'moan cho biết, kể từ năm 2020 đến nay, Nhà truyền thống bon Đắk R'moan đã không thể hoạt động vì xuống cấp, dột nát. Người dân địa phương rất thất vọng vì không có nơi để sinh hoạt cộng đồng.

UBND xã Đắk R'moan đã có nhiều văn bản đề nghị tu sửa, khôi phục Nhà truyền thống bon Đắk R'moan. Tuy nhiên, các đề nghị này vẫn chưa được cấp có thẩm quyền đáp ứng.

Theo UBND TP. Gia Nghĩa, có nhiều nguyên nhân khiến Nhà truyền thống bon Đắk R'moan hư hỏng, xuống cấp. Trong đó, do phần mái lợp bằng cỏ tranh lâu ngày đã bị mục, dẫn đến dột thủng nhiều nơi.

UBND TP. Gia Nghĩa đã tiến hành kiểm tra hiện trạng căn nhà. Thế nhưng, hiện nay thành phố chưa thể bố trí được kinh phí để sửa chữa, khôi phục nhà truyền thống Đắk R'moan.