Các nội dung phải điều tra lại
Sau 4 tháng thụ lý hồ sơ, TAND TP.Gia Nghĩa (Đắk Nông) quyết định trả hồ sơ cho Viện KSND cùng cấp về vụ án 6 cựu chiến binh (CCB) bị truy tố tội hủy hoại rừng (theo khoản 1, điều 189, bộ luật Hình sự, có khung hình phạt lên đến 5 năm tù).
NHẬT TIẾN
Sau khi ra tù, 6 cựu chiến binh tiếp tục kêu oan
Cáo trạng cho rằng, tại cuộc họp đầu năm 2015, ông Đỗ Mạnh Hùng, Chi hội trưởng Chi hội CCB thôn 6 (xã Trường Xuân, huyện Đắk Song) đưa ra ý kiến chi hội sẽ phát dọn đất rừng tại lô 3, lô 6, khoảnh 1, tiểu khu 1710 (TX.Gia Nghĩa) để trồng cây keo gây quỹ hoạt động. Tất cả hội viên đồng ý.
Trong hai ngày tháng 1/2015 và hai ngày tháng 4/2015, các hội viên của chi hội đã chặt những cây bụi, dây leo, cây gỗ có đường kính từ 10 cm trở xuống và gom lại thành từng đống chờ khô sẽ đốt. Đây là đất rừng, do UBND tỉnh Đắk Nông giao Công ty TNHH MTV Gia Nghĩa (Xí nghiệp lâm nghiệp Nghĩa Tín) quản lý.
Tại kết luận giám định tháng 4/2015 của giám định viên tư pháp Huỳnh Văn Triệu (thuộc Hạt kiểm lâm TX.Gia Nghĩa), rừng bị hủy hoại 0,98 ha, là rừng sản xuất, thiệt hại hơn 53 triệu đồng.
Khẳng định "thiếu chứng cứ dùng để chứng minh về hành vi hủy hoại rừng của các bị can", TAND TP.Gia Nghĩa trả hồ sơ, đề nghị điều tra bổ sung 4 vấn đề.
Thứ nhất, làm rõ mâu thuẫn về các giám định. Cụ thể, kết luận giám định tháng 4/2015 của giám định viên tư pháp Huỳnh Văn Triệu, diện tích rừng bị hủy hoại 0,98 ha, thiệt hại hơn 53 triệu đồng. Tuy nhiên, kết luận năm 2021 của giám định viên tư pháp Nguyễn Cao Cường thì diện tích rừng bị hủy hoại 0,56 ha, thiệt hại hơn 63 triệu đồng.
TAND TP.Gia Nghĩa còn yêu cầu làm rõ kết luận năm 2022 của Bộ NN-PTNT (thiếu các chỉ tiêu về đường kính, chiều cao vút ngọn của các cây gỗ trong các lô rừng, thiếu căn cứ về trạng thái rừng trước thời điểm mất rừng, nên không xác định được giá trị rừng bị thiệt hại - PV).
Thứ hai, làm rõ vị trí và diện tích rừng, trạng thái rừng bị thiệt hại tại lô 3 và lô 6, khoảnh 1, tiểu khu 1710, từ các biên bản vi phạm, biên bản khám nghiệm hiện trường, xác minh hiện trường, kiểm tra hiện trường của Cơ quan CSĐT Công an TP.Gia Nghĩa và cơ quan kiểm lâm các cấp tỉnh Đắk Nông.
Thứ ba, theo biên bản vi phạm hành chính và biên bản xác minh vào tháng 3/2015 của Chi cục Kiểm lâm TX.Gia Nghĩa, xác định diện tích rừng bị phá trong hai ngày của tháng 1/2015, mức độ thiệt hại 100%, đã bị hủy hoại hoàn toàn. Vậy trong hai ngày của tháng 4/2015, các bị can có chặt phá rừng hay không, và diện tích rừng bị hủy hoại là bao nhiêu?
Thứ tư, làm rõ số liệu điều tra các chỉ tiêu về đường kính và chiều cao vút ngọn của cây gỗ trong lô rừng, trạng thái rừng trước thời điểm mất rừng.
Không đủ chứng cứ buộc tội, phải đình chỉ vụ án
Trao đổi với PV Thanh Niên, luật sư (LS) Nguyễn Thanh Huy, Phó chủ nhiệm Đoàn LS tỉnh Đắk Nông, cho biết ông đồng quan điểm với TAND TP.Gia Nghĩa về quyết định trả hồ sơ để điều tra lại vụ án.
Theo LS Huy, năm 2020, vụ án đã bị cấp giám đốc thẩm là TAND cấp cao tại TP.HCM hủy cả hai bản án từng kết án 6 bị can để điều tra lại, do không đủ căn cứ kết tội. Thế nhưng cơ quan điều tra và Viện kiểm sát vẫn chưa làm rõ được 9 vấn đề lớn mà cấp giám đốc thẩm chỉ ra.
Cụ thể, quá trình điều tra lại cũng không thể hiện trong 4 ngày (hai ngày tháng 1/2015 và hai ngày tháng 4/2015), mỗi ngày các bị can chặt cây rừng với diện tích bao nhiêu.
6 CCB bị đề nghị truy tố gồm: Đỗ Mạnh Hùng (61 tuổi), Ngân Xuân Dũng (63 tuổi), Vũ Tất Đắc (70 tuổi), Hoàng Văn Sằn (66 tuổi), Nguyễn Nam Thái (56 tuổi) và Cao Minh Điến (55 tuổi), thuộc Chi hội CCB thôn 6, xã Trường Xuân, huyện Đắk Song.
Trước đó, cả hai lần xét xử sơ thẩm, TAND TX.Gia Nghĩa (nay là TP.Gia Nghĩa) tuyên phạt 6 bị cáo với mức án từ 6 - 7 tháng tù. Các bị cáo đồng loạt kháng cáo kêu oan. Xét xử phúc thẩm lần 1, TAND tỉnh Đắk Nông hủy bản án sơ thẩm. Cuối năm 2017, TAND tỉnh Đắk Nông xét xử phúc thẩm (lần 2), bác kháng cáo kêu oan, tuyên y án sơ thẩm.
Chấp hành xong hình phạt, ra tù, 6 CCB tiếp tục gửi đơn kêu oan khắp nơi. Ba năm sau, năm 2020, bản án của TAND tỉnh Đắk Nông bị Chánh án TAND cấp cao tại TP.HCM kháng nghị giám đốc thẩm.
Ngay sau đó, Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TP.HCM nêu ra 9 vấn đề cho thấy chưa đủ căn cứ buộc tội các bị cáo, để chấp nhận kháng nghị của chánh án, tuyên hủy cả hai bản án kết tội các bị cáo để điều tra lại.
Nếu căn cứ vào hồ sơ ban đầu, cho thấy hai ngày của tháng 1/2015, 6 bị can chặt tổng cộng 0,4 ha (4.000 m2). Tuy nhiên, tháng 3/2015, Hạt kiểm lâm TX.Gia Nghĩa có văn bản xác định diện tích rừng bị thiệt hại 100%. "Đã không còn rừng thì không thể nào lại cáo buộc 6 CCB tiếp tục hủy hoại rừng vào hai ngày của tháng 4/2015", LS Huy nhấn mạnh.
Giả sử nếu chứng minh được 6 bị can chặt, phá rừng trong hai ngày của tháng 4/2015 (với diện tích 4.000 m2) thì cũng không đủ căn cứ để truy tố. Vì tội hủy hoại rừng là tội danh có cấu thành vật chất. Căn cứ vào điều 189, bộ luật Hình sự 1999, điểm 3.4 Thông tư liên ngành số 19 (của Bộ NN-PTNT, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Viện KSND tối cao và TAND tối cao) và khoản 5, điều 20, Nghị định 157/2013 (quy định áp dụng vào thời điểm xảy ra vụ án), thì hành vi hủy hoại rừng sản xuất phải từ 5.000 m2 mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ông Lê Minh Tiến, Phó ban Pháp luật Hội CCB VN, cũng cho biết ông là người theo sát diễn biến vụ án trong suốt mấy năm qua. Thông qua Báo Thanh Niên phản ánh, Hội CCB VN đã cử ông từ Hà Nội đến tỉnh Đắk Nông để làm việc và tiếp xúc với các bị can, nắm thêm thông tin về vụ án. Đồng thời, ông cũng đã phối hợp Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Đắk Nông để đề nghị cử người hỗ trợ pháp lý cho các bị can.
"Chúng tôi thấy kết luận điều tra và cáo trạng vẫn chưa làm rõ những vấn đề quan trọng mà cấp giám đốc thẩm chỉ ra. Chúng tôi hy vọng rằng sau khi tòa trả hồ sơ, nếu vẫn không làm rõ được 4 vấn đề mà tòa yêu cầu thì phải đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can", ông Tiến nói.