Vì lợi nhuận, nhiều tiểu thương trong quá trình buôn bán đãkhông ngần ngại sử dụng những chất tẩy công nghiệp để làm trắng thực phẩm. Đánglo ngại hơn, cả người kinh doanh lẫn người sử dụng đều không biết tác hại củachúng và xem như chuyện bình thường.
 |
Mộtquầy bán hàng ở chợ Gia Nghĩa |
Dễnhư mua… bó rau
Tại một quầy hàng ởchợ Chư Jút, trong vai khách hàng, khi chúng tôi hỏi mua loại chất tẩy trắng,rất nhiều tiểu thương mời chào và giới thiệu sản phẩm. Chị Ph, một tiểu thương khônge ngại giới thiệu: “Ở đây, anh muốn mua loại bột tẩy rau, quả hay bún, loại nàotôi cũng có hết, nếu mua với số lượng nhiều thì giảm giá cho”.
Vì không muốn mua vànghĩ quầy của chị sẽ không có nhiều nên chúng tôi thử nói chơi là cần khoảng 15kg. Chị Ph tần ngần một lúc rồi nói: “Hiện tại ở quầy của tôi chỉ có khoảng 7kg, anh chờ một lúc tôi đi gom ở vài người bạn sẽ có liền”. Theo chị Ph thìthường khách hàng mua bột tẩy trắng là những người buôn bán dừa tươi, rau củquả, hay muối dưa cà nên chỉ mua vài lạng chứ không ai mua nhiều. Bởi loại bộtnày chỉ cần 0,5g là tẩy trắng được vài chục quả dừa hoặc cả chục cân cà pháo.
Với hy vọng bán đượcnhiều hàng và để lấy lòng khách, chị Ph còn hướng dẫn tận tình cách sử dụng.Công thức pha không phức tạp lắm, chỉ cần pha 0,1 kg vào khoảng 20- 30 lít nướcrồi ngâm dừa chừng 15-20 phút lấy ra là để được 3-4 ngày không bị đen. Với raumuống và bắp chuối bào cũng vậy, chỉ cần cho một muỗng nhỏ vào thau nước rồingâm ít phút là rau giữ trắng được cả ngày.
Ghé một vài tiệm tạphóa ở các chợ Đắk Mil và thị xã Gia Nghĩa, các loại bột tẩy trắng không phải làhiếm, người mua muốn bao nhiêu cũng có. Các tiểu thương không chỉ bán loại bộtdùng để ngâm dừa, cà pháo, rau muống mà còn có cả các loại bột tẩy trắng bún,bánh canh, bánh phở và bánh ướt. Tất cả những loại bột này đều có màu trắng,vàng được đựng trong túi nilon. Người bán và mua đều không hề biết loại chất gìvà sản xuất từ đâu. Giá của các loại chất tẩy trắng này từ 50.000-60.000 đồng/kg.
Có thể nói, thay vì theocách truyền thống là sử dụng các loại chanh, giấm,mất nhiều thời gian và không trắng theo ýmuốn, thì hiện nay nhiều hộ buôn bán thực phẩm thường sử dụng chất tẩy trắngcông nghiệp do rẻ tiền, tác dụng làm trắng cao, giữ được lâu hơn. Có cung ắtphải có cầu, nên việc mua bán các loại chất tẩy trắng tại các chợ hiện dễ nhưmua bó rau.
Và những tác hại
Trái dừa sau khi gọtvỏ xanh thì phần vỏ trắng còn lại sẽ nhanh chóng đổi màu sậm chỉ sau ít phút.Để giữ cho phần vỏ này được trắng đẹp, nhìn bắt mắt, nhiều người bán hàngthường ngâm vào chất tẩy trắng. Khi dùng những trái dừa mới được ngâm chất tẩytrắng này, nếu để ý, chúng ta sẽ cảm nhận có mùi nồng, chua của chất tẩy. Nhưngkhi để lâu, mùi hóa chất độc hại này sẽ bay hết và người sử dụng không nhậnbiết được.
Điều này thật nguyhại, vì trái dừa chỉ còn phần vỏ trắng rất dễ ngấm nước, chất tẩy sẽ ngấm vàonước dừa bên trong. Nguy hại hơn, các loại thực phẩm như rau muống, bắp chuối,cà pháo, giá đỗ… thường được ngâm trực tiếp nên lượng thuốc tẩy sẽ ngấm vàonhiều hơn. Đặc biệt, bún và các loại bánh, người bán thường dùng chất tẩy nàytrộn vào bột gạo để ngâm trước khi làm ra sản phẩm.
Theo cơ quan chứcnăng, những chất mà các tiểu thương sử dụng để làm trắng thực phẩm nói trên đềulà chất tẩy công nghiệp như: a xít sunfit, a xít oxalic, a xít salicylic, chấthuỳnh quang- tinopal. Trong đó, hóa chất a xít sunfit và a xít salicylic là hợpchất độc hại, tác nhân gây ra bệnh ung thư, hen suyễn, các bệnh về hô hấp.
Còn hóa chất tinopalvà a xít oxalic được sử dụng tẩy trắng bún, các loại bánh gây hư hại đường tiêuhóa, dạ dày, hệ thống niêm mạc thành ruột, dẫn đến viêm loét ruột, dạ dày vàgây ung thư cho người tiêu dùng. Những hóa chất nói trên đều không có trongdanh mục phụ gia của Bộ Y tế cho phép.
Điều đáng nói ở đây,có một số tiểu thương vẫn biết các hóa chất này là độc hại, nhưng vì lợi nhuậnhọ vẫn cứ sử dụng. Chị H, một người bán dừa tại chợ Gia Nghĩa nói: “Tôi biếtdùng chất tẩy trắng không tốt, khi làm mùi khó chịu lắm. Nhưng dừa mà khôngdùng chất tẩy trắng sẽ bị đen thui, ai mà mua. Còn nếu tẩy trắng bằng nướcchanh thì bao nhiêu cho đủ vốn, với lại một lần mình dùng ít thôi mà”.
Trước thực tế trên,thiết nghĩ, việc mua bán tràn lan và sử dụng tùy tiện chất tẩy trắng trong thựcphẩm như hiện nay cần được cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra, có biện pháp xửlý, góp phần đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, sức khỏe của cộng đồng.
Bài, ảnh:Phạm Khánh