Chưa tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng
Những mối liên kết giữa tập đoàn đầu tư và các tổ chức tài chính không chỉ phản ánh xu thế hội nhập mà còn đặt ra những câu hỏi về quản trị minh bạch và tuân thủ pháp luật. Theo đó, với việc là cổ đông lớn nhất tại VietABank, Việt Phương Group không chỉ nắm giữ tỷ lệ cổ phần đáng kể mà còn có liên hệ chặt chẽ về nhân sự và điều hành với ngân hàng này.
Đáng chú ý khi thời điểm hiện tại (ngày 29/5/2025), VietABank vẫn chưa tuân thủ đầy đủ quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 về tỷ lệ sở hữu cổ phần, khi tổng tỷ lệ nắm giữ của cổ đông và nhóm cổ đông liên quan vượt mức giới hạn pháp luật cho phép.
Cụ thể là, Tập đoàn Việt Phương và các bên liên quan đang sở hữu tổng cộng hơn 107 triệu cổ phiếu VAB, tương đương 19,84% vốn điều lệ của VietABank, vượt mức giới hạn 15% mà pháp luật quy định cho một cổ đông và người có liên quan tại một tổ chức tín dụng .
Còn theo như Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, giới hạn tỷ lệ sở hữu cổ phần được quy định như sau: Cổ đông là tổ chức: không được sở hữu vượt quá 10% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Cổ đông và người có liên quan: không được sở hữu vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
Ở một khía cạnh khác, Việt Phương Group (VPG) được biết đến là một tập đoàn đầu tư đa ngành, hoạt động trong nhiều lĩnh vực kinh tế như bất động sản, khai khoáng, năng lượng, ngân hàng, tài chính và dược phẩm. Trong khi Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Á (VietABank) được thành lập vào ngày 4/7/2003, trên cơ sở hợp nhất giữa Công ty Tài chính Cổ phần Sài Gòn và Ngân hàng Thương mại Cổ phần Nông thôn Đà Nẵng. Đáng chú ý, đại bản doanh của cả hai đơn vị này đều đặt tại tòa nhà Samsora Premier, số 105 Chu Văn An, Phường Yết Kiêu, Quận Hà Đông, Hà Nội.
Bên cạnh đó, là mối quan hệ ruột thịt đến từ hai vị Chủ tịch những đơn vị này. Cụ thể ông Phương Thành Long - Chủ tịch HĐQT VietABank là cháu ruột của ông Phương Hữu Việt - Chủ tịch HĐQT Việt Phương. Đặc biệt, ông Việt còn từng đảm nhiệm vị trí Chủ tịch HĐQT VietABank trong giai đoạn từ năm 2011 - 2021.
Thực trạng này không chỉ đặt ra câu hỏi về tính minh bạch trong quản trị ngân hàng, mà còn làm dấy lên lo ngại về nguy cơ chi phối, thao túng hoạt động của tổ chức tín dụng – điều mà hệ thống ngân hàng Việt Nam đang nỗ lực ngăn chặn để bảo đảm an toàn tài chính quốc gia.
Việc thoái bớt cổ phần của Việt Phương tại VietABank liệu đã đủ để tuân thủ Luật Các tổ chức tín dụng
Trước việc sở hữu vượt trần không chỉ vi phạm quy định pháp luật mà còn làm dấy lên lo ngại về khả năng chi phối hoạt động của VietABank đến từ Việt Phương Group, điều đó ảnh hưởng đến tính minh bạch và an toàn của hệ thống ngân hàng. Do đó, việc điều chỉnh tỷ lệ sở hữu của Việt Phương Group và các bên liên quan là cần thiết để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của VietABank.
Và để tuân thủ quy định, mới đây Việt Phương Group vừa có văn bản gửi Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội về giao dịch cổ phiếu của người nội bộ và người có liên quan của người nội bộ Ngân hàng TMCP Việt Á (VietABank - UPCoM: VAB). Theo đó, tổ chức này đã đăng ký bán 17 triệu cổ phiếu VAB bằng phương thức thỏa thuận hoặc khớp lệnh trong khoảng thời gian từ ngày 28/5 đến 26/6/2025. Trước giao dịch, Việt Phương đang sở hữu hơn 65,9 triệu cổ phiếu VAB, tương đương tỉ lệ 12,21%.
Nói về mục đích của đợt thoái bớt này chủ yếu là để điều chỉnh tỉ lệ sở hữu theo quy định của Luật các TCTD (một cổ đông là tổ chức không được sở hữu cổ phần vượt quá 10% vốn điều lệ ngân hàng). Tuy nhiên theo danh sách cổ đông nắm trên 1% vốn điều lệ được công bố trước đó, Tập đoàn Đầu tư Việt Phương và người có liên quan sở hữu hơn 107 triệu cổ phiếu VAB, tương ứng 19,8% vốn tại ngân hàng. Tỉ lệ này đã vượt trần so với mức quy định cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
Ngoài ra, ông Phương Hữu Việt cũng đang giữ 24,55 triệu cổ phiếu, tương ứng tỉ lệ 4,55% vốn. Người có liên quan của ông Việt cũng đang nắm 75,8 triệu cổ phiếu, tương ứng 14,05% vốn. Tính chung, ông Việt và người có liên quan đang sở hữu đến 18,55% vốn ngân hàng.
Trên thị trường chứng khoán, trong phiên ngày 29/5 hiện cổ phiếu VAB đứng yên ở mức giá 13.900 đồng/cổ phiếu với khối lượng giao dịch gần 400 nghìn đơn vị. Ước tính theo mức giá trên, Việt Phương dự kiến thu về hơn 230 tỷ đồng từ đợt bán cổ phiếu lần này.
Nếu giao dịch thành công, tỷ lệ sở hữu của tập đoàn này tại VietABank sẽ giảm từ 12,21% xuống còn 9,06%. Tuy nhiên, việc giảm tỷ lệ sở hữu của Việt Phương Group có thể chưa đủ để đưa tổng tỷ lệ sở hữu của nhóm cổ đông liên quan về mức hợp pháp (15% theo quy định). Điều này đặt ra yêu cầu cần tiếp tục thoái vốn từ các cá nhân và tổ chức liên quan để đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.
Liệu vị thế của Việt Phương Group tại VietABank có thay đổi?
Việc Tập đoàn Việt Phương (Việt Phương Group) đăng ký bán 17 triệu cổ phiếu VAB từ ngày 28/5 đến 26/6/2025, giảm tỷ lệ sở hữu tại Ngân hàng TMCP Việt Á (VietABank) từ 12,21% xuống còn 9,06%, chủ yếu nhằm tuân thủ quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, giới hạn tỷ lệ sở hữu của một tổ chức tại một ngân hàng không vượt quá 10% vốn điều lệ.
Mặc dù giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tại VietABank để tuân thủ quy định pháp luật, nhưng thông qua mạng lưới cổ đông liên quan và mối quan hệ tín dụng sâu rộng, tập đoàn vẫn duy trì ảnh hưởng đáng kể tại ngân hàng. Do đó, sức ảnh hưởng của Việt Phương Group tại VietABank có thể sẽ không thay đổi hoặc có nhưng không đáng kể trong thời gian tới.
Mặc dù vậy vẫn sẽ có những ảnh hưởng về pháp lý và vị thế cổ đông khi giảm tỷ lệ sở hữu xuống dưới 10%, Việt Phương Group sẽ không còn là cổ đông lớn theo định nghĩa pháp luật, điều này có thể ảnh hưởng đến một số quyền lợi như quyền đề cử ứng viên vào Hội đồng Quản trị hoặc quyền tiếp cận thông tin đặc biệt.
Tuy nhiên, những mối quan hệ “máu mủ” và mạng lưới cổ đông liên quan thì dù giảm tỷ lệ sở hữu trực tiếp, Việt Phương Group vẫn duy trì ảnh hưởng đáng kể tại VietABank thông qua mạng lưới cổ đông liên quan. Ông Phương Hữu Việt, Chủ tịch HĐQT Việt Phương Group và cựu Chủ tịch HĐQT VietABank (2011–2021), hiện sở hữu 4,55% cổ phần VAB. Nhóm cổ đông liên quan đến ông Việt nắm giữ tổng cộng 14,05% vốn điều lệ ngân hàng. Đáng chú ý, Chủ tịch HĐQT hiện tại của VietABank là ông Phương Thành Long, cháu ruột của ông Phương Hữu Việt .
Đồng thời, VietABank có mối quan hệ tín dụng với các doanh nghiệp trong hệ sinh thái của Việt Phương Group, do ông Phương Hữu Việt sáng lập. Điều này cho thấy sự gắn kết chặt chẽ giữa ngân hàng và tập đoàn, vượt ra ngoài mối quan hệ cổ đông thông thường.
Trong một diễn biến khác, việc giảm tỷ lệ sở hữu diễn ra trong bối cảnh VietABank chuẩn bị niêm yết gần 540 triệu cổ phiếu trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) và đặt mục tiêu tăng vốn điều lệ đáng kể. Động thái này có thể là một phần trong chiến lược tái cấu trúc danh mục đầu tư và chuẩn bị cho các bước phát triển tiếp theo của ngân hàng/.