Bộ Khoa học và Công nghệ thông báo,ngày 3/7, với sự hợp tác của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Cơquan An ninh hạt nhân quốc gia Hoa Kỳ (NNSA) và Tập đoàn Năng lượng nguyên tửnhà nước Liên bang Nga (ROSATOM), Việt Nam đã hoàn thành việc đưa 11kg uraniumcó độ làm giàu cao (HEU) cuối cùng từ Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, Việt Namvề Liên bang Nga.
Chiến dịch với sự phối hợp của nhiều thành phần này là đỉnh điểm của nỗ lựctrong nhiều năm qua giữa Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, IAEA, NNSA, ROSATOM Liên bangNga.
Lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt được nâng cấp từ Lò phản ứng TRIGA công suất 250kW (được xây dựng vào đầu những năm 1960), và đưa vào hoạt động trở lại từ ngày20/3/1984 với công suất hiện nay là 500 kW.
Về nhiên liệu, năm 1983 IAEA đã tài trợ kinh phí để Việt Nam mua 140 bó nhiên liệu HEU (36%U235) loại WWR-M2 chuẩn do Liên Xô trước đây chế tạo và cung cấp.
Thực hiện khuyến cáo của IAEA, và theo thỏa thuận của Hoa Kỳ và Liên bang Nga,các lò phản ứng nghiên cứu sử dụng nhiên liệu uranium có độ giàu từ 20% U-235trở lên đều phải chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu có độ giàu thấp (LEU) (dưới20% U-235), vì không giống như nhiên liệu HEU, nhiên liệu LEU không thể sử dụngđể chế tạo vũ khí hạt nhân.
Lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt thuộc trong số hơn 20 Lò phản ứng nghiên cứu của17 quốc gia sử dụng nhiên liệu HEU do Liên Xô trước đây cung cấp nên cần phảichuyển đổi sang nhiên liệu LEU.
Từ năm 2007 đến nay Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã hợp tác chặt chẽ vớiIAEA, NNSA, và ROSATOM để thực hiện chương trình này.
Tháng 11/2011, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt đã thực hiện thay thế và chuyểnđổi thành công Lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt sang vận hành hoàn toàn bằng nhiênliệu LEU. Đây là 1 trong 10 sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu của Việt Namtrong năm 2011.
Ngày 3/7/2013, máy bay vận tải AN-124-100 của Hãng hàng không Nga đã rời ViệtNam vận chuyển 106 bó nhiên liệu HEU đã qua sử dụng (chứa khoảng 11kg HEU) tạiLò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt về Liên bang Nga. Đây là số nhiên liệu HEU cuốicùng ở Việt Nam.
Với đợt vận chuyển này, Việt Nam đã hoàn thành cam kết của mình trong Tuyên bốchung ký tháng 11/2006, tại Hà Nội, giữa Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết vàTổng thống Hoa Kỳ G. Bush, trong đó hai nước thỏa thuận việc Việt Nam tham giaChương trình chuyển đổi nhiên liệu cho Lò phản ứng nghiên cứu từ sử dụng nhiênliệu uranium có độ làm giàu cao (HEU) sang nhiên liệu uranium có độ làm giàuthấp (LEU).
Sự kiện này một lần nữa, thể hiện Chính sách nhất quán của Việt Namlà sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, bảo đảm an toàn, an ninh,đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với cam kết của Việt Nam thực hiện Tuyên bốchung của Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân lần thứ 2, tháng 3/2012 tạiSeoul, Hàn Quốc.
Việt Nam sẽ tiếp tục hợp tác với IAEA và cộng đồng quốc tế trong việc áp dụngcác biện pháp cần thiết để bảo đảm an toàn và an ninh hạt nhân, thực hiện chínhsách về phát triển và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, và vềkhông phổ biến hạt nhân.
Nguồn TTXVN