Đề xuất gỡ rào cản kinh doanh vàng
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây đã có văn bản gửi Ngân hàng Nhà nước (NHNN), góp ý đối với Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.
Trong đó, VCCI đề nghị cần mạnh dạn cắt bỏ một số điều kiện không cần thiết đang tạo rào cản cho doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực sản xuất vàng miếng và kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ.
Cụ thể, theo dự thảo, điều kiện để được cấp phép sản xuất vàng miếng là doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng. VCCI cho rằng đây là ngưỡng quá cao, gây cản trở cho hầu hết doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân trong nước.
Việc đặt ra điều kiện vốn lớn như vậy sẽ thu hẹp sân chơi, dẫn đến thị trường bị chi phối bởi một vài “ông lớn”, hạn chế cạnh tranh, giảm sự đa dạng nguồn cung và ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lựa chọn của người tiêu dùng.
Với lĩnh vực kinh doanh vàng trang sức và hàng thủ công mỹ nghệ, VCCI cho rằng việc tiếp tục duy trì điều kiện kinh doanh là không còn phù hợp. Theo phân tích, loại hình này không nằm trong nhóm ngành nghề đặc biệt liên quan đến quốc phòng, an ninh, đạo đức xã hội hay sức khỏe cộng đồng những lĩnh vực được Luật Đầu tư cho phép áp dụng điều kiện kinh doanh.
Hơn nữa, các yêu cầu hiện nay đối với doanh nghiệp kinh doanh vàng trang sức chủ yếu liên quan đến cơ sở vật chất và trang thiết bị tương tự như bất kỳ hoạt động kinh doanh hàng hóa thông thường nào. Do đó, việc liệt lĩnh vực này vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện là thiếu cơ sở thực tiễn và pháp lý.
VCCI cũng nhấn mạnh, việc duy trì điều kiện kinh doanh đối với vàng trang sức đi ngược lại chủ trương cải cách hành chính, cắt giảm “giấy phép con”, đặc biệt là tinh thần của Nghị quyết 68/NQ-TW về đổi mới môi trường đầu tư, kinh doanh.
Quan trọng hơn, quy định này chưa tương thích với định hướng chiến lược phát triển ngành vàng trang sức trong nước, từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác và xuất khẩu vàng chất lượng cao như chỉ đạo của Tổng Bí thư tại cuộc họp với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương ngày 28/5/2025.
Từ các phân tích trên, VCCI đề nghị NHNN xem xét bãi bỏ quy định điều kiện kinh doanh đối với vàng trang sức, nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đồng thời tạo dư địa để ngành vàng Việt Nam phát triển đúng với tiềm năng.
Đề xuất bỏ “giấy phép con” nhập khẩu vàng
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) kiến nghị loại bỏ một số thủ tục hành chính không cần thiết trong lĩnh vực nhập khẩu vàng miếng, nhằm đơn giản hóa quy trình, giảm chi phí và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Theo góp ý của VCCI đối với Dự thảo sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP, các quy định hiện hành về nhập khẩu vàng miếng đang bị đánh giá là "thừa tầng, rối rắm", do yêu cầu đồng thời nhiều loại giấy phép, gồm: giấy phép xuất nhập khẩu vàng nói chung; giấy phép cho từng lô hàng cụ thể; và hạn mức xuất nhập khẩu theo năm. Việc chồng chéo các thủ tục này tạo ra một hệ thống “giấy phép con” gây tốn kém thời gian, chi phí tuân thủ và làm suy giảm đáng kể tính linh hoạt trong kinh doanh.
VCCI cho rằng, trong khi doanh nghiệp sản xuất vàng miếng đã được NHNN cấp phép hoạt động và chịu sự giám sát chặt chẽ, thì việc tiếp tục yêu cầu giấy phép xuất nhập khẩu vàng riêng là không cần thiết. Đây là biểu hiện của cơ chế “giấy phép trong giấy phép” vừa trùng lặp, vừa gây lãng phí nguồn lực của cả doanh nghiệp lẫn cơ quan quản lý.
Đáng chú ý, VCCI cũng đề xuất bỏ luôn giấy phép xuất nhập khẩu theo từng lần. Lý do là NHNN đã đặt ra hạn mức xuất nhập khẩu hàng năm cho từng doanh nghiệp một công cụ kiểm soát đã đủ hiệu quả.
Việc yêu cầu doanh nghiệp “xin phép từng lần” không chỉ tạo gánh nặng thủ tục mà còn có thể khiến họ mất cơ hội kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh thị trường vàng biến động nhanh theo diễn biến quốc tế. Sự chậm trễ trong phê duyệt có thể khiến doanh nghiệp trượt mất điểm rơi lợi nhuận hoặc chịu rủi ro giá cả.
Về mặt quản lý nhà nước, VCCI đề xuất NHNN có thể vẫn duy trì kiểm soát thông qua các biện pháp kỹ thuật hiện đại hơn, như kết nối dữ liệu với cơ quan hải quan, hoặc yêu cầu doanh nghiệp báo cáo định kỳ việc sử dụng hạn mức xuất nhập khẩu. Những cách làm này vừa bảo đảm mục tiêu quản lý, vừa tránh can thiệp quá sâu vào hoạt động kinh doanh.
Ngoài ra, VCCI cũng đề nghị NHNN làm rõ cơ sở pháp lý và lý do cụ thể khi yêu cầu doanh nghiệp chỉ được nhập khẩu vàng miếng hoặc vàng nguyên liệu từ các nhà sản xuất được chứng nhận bởi Hiệp hội Thị trường vàng London (LBMA). Theo VCCI, nếu không có lý do xác đáng về mặt chất lượng, tiêu chuẩn quốc tế hoặc phòng chống rửa tiền, quy định này có thể gây hạn chế nguồn cung, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và gián tiếp tác động tới giá bán trong nước.
Tổng thể, VCCI khuyến nghị cơ quan soạn thảo nên ưu tiên các giải pháp quản lý hiện đại, thay vì tiếp tục áp dụng tư duy tiền kiểm, hành chính hóa thị trường. Việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động, linh hoạt và minh bạch sẽ là tiền đề để thị trường vàng phát triển ổn định, lành mạnh hơn trong tương lai.
Làm rõ quy định về vàng phái sinh và vàng tài khoản
Trong góp ý gửi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP liên quan đến quản lý hoạt động kinh doanh vàng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh sự thiếu rõ ràng của một số quy định liên quan đến các hoạt động kinh doanh vàng khác, đặc biệt là vàng phái sinh và giao dịch vàng trên tài khoản.
Theo VCCI, Dự thảo hiện đề cập hoạt động kinh doanh vàng khác là ngành nghề hạn chế kinh doanh, song căn cứ này không còn phù hợp trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Cụ thể, danh mục “hàng hóa, dịch vụ hạn chế kinh doanh” từng được quy định tại Luật Thương mại và các văn bản dưới luật, nhưng đã chính thức bị bãi bỏ theo Nghị định 173/2024/NĐ-CP. Trong khi đó, Luật Đầu tư năm 2020 hiện chỉ còn ba nhóm ngành nghề: cấm đầu tư kinh doanh, đầu tư kinh doanh có điều kiện, và được tự do đầu tư kinh doanh. Do đó, việc đưa "kinh doanh vàng khác" vào diện hạn chế là không có cơ sở pháp lý rõ ràng.
Ngoài ra, Dự thảo quy định rằng các hoạt động này chỉ được triển khai khi có hai điều kiện: (i) quyết định cho phép của Thủ tướng Chính phủ và (ii) giấy phép của NHNN.
Tuy nhiên, cả Dự thảo lẫn Nghị định gốc đều không đưa ra bất kỳ hướng dẫn cụ thể nào về điều kiện được cấp phép, cũng như quy trình, thủ tục liên quan. Việc này là không phù hợp với Điều 7, Khoản 5 của Luật Đầu tư 2020, quy định rằng mọi ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đều phải được mô tả rõ điều kiện, hồ sơ, quy trình, cơ quan cấp phép và lý do áp dụng.
Do đó, VCCI kiến nghị NHNN cần bổ sung chi tiết các điều khoản về điều kiện, quy trình và thủ tục cấp phép đối với hoạt động kinh doanh vàng khác đảm bảo tính minh bạch, thống nhất và phù hợp với luật đầu tư hiện hành.
Đối với hoạt động phái sinh vàng, mặc dù Dự thảo liệt kê đây là một hình thức kinh doanh vàng thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định, nhưng nội dung cụ thể về cơ chế hoạt động, điều kiện tham gia và đối tượng được phép triển khai vẫn chưa được làm rõ.
Hiện tại, chỉ có tổ chức tín dụng được phép thực hiện giao dịch phái sinh vàng theo Luật Các tổ chức tín dụng, trong khi các doanh nghiệp ngoài ngân hàng, tổ chức tài chính hay đơn vị kinh doanh vàng không được đề cập. Điều này tạo ra một khoảng trống pháp lý đáng kể, gây khó khăn cho cả quản lý lẫn triển khai thực tế.
Tương tự, với hoạt động kinh doanh vàng trên tài khoản, một hình thức giao dịch phổ biến trên thế giới Dự thảo cũng chưa quy định cụ thể các yếu tố quan trọng như: tổ chức nào được phép cung cấp dịch vụ, nhà đầu tư nào được phép tham gia, điều kiện kỹ thuật, quy trình cấp phép, cơ chế giao dịch – khớp lệnh – thanh toán…
VCCI cho rằng, việc thiếu quy định rõ ràng về hai hình thức kinh doanh nói trên sẽ dẫn đến rủi ro pháp lý, làm giảm tính minh bạch và gây khó khăn cho doanh nghiệp khi tham gia thị trường.
Vì vậy, cần thiết phải có hướng dẫn chi tiết, đầy đủ để đảm bảo vừa quản lý chặt chẽ, vừa khuyến khích phát triển các mô hình kinh doanh vàng hiện đại, phù hợp với xu thế quốc tế.