Tục lệ thờ cúng Bàn vương có từ xa xưa. Đây cũng được xem là tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Dao. Tuy nhiên, Bàn Vương không phải tổ tiên gần của một vài gia đình hay một vài dòng họ mà được quan niệm là thủy tổ của người Dao.
Người Dao thực hiện nghi thức cúng trước bức tranh thủy tổ Bàn Vương cùng các vị thần khác trong lễ lớn của gia đình, dòng họ
Theo truyền thuyết, Bàn Vương (Bàn Hồ) vốn là Long Khuyển Hồ. Khi Cao Vương có ý xâm lược nước Bình Vương, Bàn Hồ đã giết được Cao Vương, lập công lao to lớn. Vua Bình Vương trọng thưởng, phong Bàn Vương và gả công chúa. Vợ chồng Bàn Vương sinh được 12 người con (6 trai, 6 gái). Vua Bình Vương ban sắc thành 12 họ Bàn, Lan, Mãn, Uyển, Đặng, Trần, Lương, Tống, Phượng, Đối, Lưu, Triệu; trở thành các dòng họ của người Dao ngày nay. Khi vua Bình Vương chết, Bàn Vương lên làm vua.
Sau khi Bàn Vương qua đời, các nhánh người Dao thờ cúng trên bàn thờ tổ tiên và có lễ cúng riêng cho thủy tổ. Cũng có nhiều câu chuyện kể về Bàn Vương với các tình tiết khác nhau giữa các nhánh người Dao. Nhưng nhìn chung, các câu chuyện đều khẳng định Bàn Vương tài giỏi, có công lớn trong lịch sử của người Dao, lối sống giản dị,…
Người Dao coi việc thờ cúng Bàn vương là một việc làm có liên quan đến vận mệnh của mỗi người, mỗi dòng họ và của cả cộng đồng. Trong các nghi lễ lớn của gia đình, dòng họ, người Dao đều phải làm lễ cúng Bàn Vương.
Đơn cử như lễ cấp sắc của người Dao. Các thầy cúng được mời đến nhà gia chủ làm lễ lập đàn cúng, cầu mong Bàn Vương phù hộ cho con cháu trong gia đình và dòng họ. Đàn cúng có trang trí giấy nhiều màu, tranh thờ cúng đại diện cho Bàn Vương, tổ tiên cùng các vị thần khác. Với tấm lòng thành kính, người Dao dâng cúng những lễ vật do chính tay mình làm ra như lợn, gạo, rượu, bánh…
Người Dao quan niệm rằng có trải qua lễ cấp sắc mới biết lẽ phải trái ở đời, mới đích thực là con cháu Bàn Vương, khi chết hồn mới được đoàn tụ với tổ tiên. Công ơn của Bàn Vương cũng được truyền lại cho các thế hệ con cháu qua những lời hát đối đáp trong nghi lễ…
Tục thờ cúng Bàn Vương là nét sinh hoạt tín ngưỡng đặc biệt của người Dao, mang tính biểu tượng cho sự thống nhất nguồn gốc và văn hóa dân tộc. Lễ cúng Bàn Vương thể hiện tinh thần luôn nhớ đến nguồn cội cùng niềm tin vào sự linh thiêng phù hộ của tổ tiên cho những điều tốt đẹp trong đời sống. Tín ngưỡng thờ cúng Bàn Vương còn trở thành sợi dây liên kết các mối quan hệ gia đình, dòng họ và cộng đồng bản làng…