Sau chiến thắng vang dội của bà Claudia Sheinbaum, phát biểu chúc mừng nữ Tổng thống đắc cử đầu tiên trong lịch sử Mexico trong ánh nắng sớm tại thủ đô Mexico City, Tổng thống sắp mãn nhiệm Lopez Obrador nói rằng ông thật sự viên mãn với kết quả này và yên tâm rời nhiệm sở.
Câu nói "Giờ đây tôi có thể thanh thản nghỉ ngơi, về nhà trò chuyện với cỏ cây và chim muông" của Tổng thống Obrador ngay lập tức được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội và trở thành đề tài của nhiều cuộc tranh luận sôi nổi.
Phần lớn cho rằng đây là thông điệp mà nhà lãnh đạo muốn gửi gắm tới người dân Mexico, đó là bà Claudia Sheinbaum - một trong những đồng minh thân cận nhất của ông trong hơn 20 năm qua - chắc chắn tiếp nối di sản mà ông để lại sau 6 năm nhiệm kỳ của mình.
Trong cương lĩnh tranh cử, bản thân cựu Thị trưởng Mexico Claudia Sheinbaum cũng nhiều lần khẳng định bà sẽ tiếp nối những chính sách của Tổng thống Obrador trong điều hành đất nước, trong đó đáng chú ý nhất là các chính sách an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo và giữ ổn định kinh tế.
Đây cũng là các chính sách mà chính quyền Mexico đã thực hiện thành công trong nhiệm kỳ qua và từ đó giành được sự ủng hộ to lớn từ người dân, đặc biệt là tầng lớp dân cư nghèo.
Tuy nhiên, nữ tổng thống đầu tiên của Mexico cũng như tại khu vực Bắc Mỹ sẽ phải đối mặt với một danh sách dài các nhiệm vụ dang dở mà người tiền nhiệm để lại, đó là đẩy lùi tình trạng bạo lực băng đảng đang làm xói mòn trật tự xã hội và niềm tin của nhà đầu tư, vấn nạn buôn bán ma túy, bình đẳng giới, tỷ lệ giết người cao hàng đầu thế giới, vấn đề người di cư, bạo lực đối với phụ nữ, chia rẽ xã hội, cân bằng cán cân thanh toán vĩ mô cũng như các chính sách liên quan đến đối ngoại.
Vậy một nhà khoa học về khí hậu và môi trường, người hành động dựa trên tư duy khoa học và dữ liệu, sẽ làm gì để thực hiện những lời hứa trong cương lĩnh tranh cử, cũng như để duy trì sự ủng hộ của khoảng 70% cử tri, đồng thời thuyết phục 30% số cử tri không ủng hộ bà trong cuộc tổng tuyển cử vừa rồi tin rằng bà là một lựa chọn đứng đắn và mang tính lịch sử?
Về các vấn đề trong nước, ngoài việc cần giải quyết các vấn nạn trầm kha kể trên của Mexico, ổn định kinh tế lại là nhiệm vụ cấp bách mà chính quyền mới cần làm ngay trong bối cảnh thâm hụt ngân sách ngày càng gia tăng trong khi tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) được dự đoán là khá chậm chạp - chỉ ở mức 1,5%. Cùng với đó là hoạt động yếu kém kéo theo các khoản nợ của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Pemex.
Liên quan đến thâm hụt ngân sách, hãng xếp hạng tín nhiệm Moody's vừa đưa ra cảnh báo chính phủ mới của bà Sheinbaum khó có thể duy trì thâm hụt ngân sách công ở mức 2-3% GDP trong bối cảnh chi tiêu cho các dự án công tại Mexico tăng mạnh trong những năm qua, khiến ngân sách bị thâm hụt đến 6% trong năm 2023.
Trong khi đó, hãng S&P nhận định mặc dù trong cương lĩnh tranh cử, Tổng thống đắc cử Sheinbaum tập trung vào việc bảo vệ môi trường và thúc đẩy ngành năng lượng tái tạo, nhưng tập đoàn đánh giá tín nhiệm này cho rằng khả năng chính quyền mới của bà Sheinbaum vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ tài chính cho Pemex bất chấp khoản nợ của doanh nghiệp này hiện chiếm tới 6% GDP của Mexico.
Theo chuyên gia kinh tế Isidro Morales, chính phủ mới cần triển khai những biện pháp cấp bách nhằm vực dậy "con nợ" Pemex, doanh nghiệp từng là niềm tự hào của các nhiệm kỳ trước, cũng như tái cấu trúc các dự án đầu tư công tiêu tốn nhiều ngân sách nhằm đẩy lùi tình trạng thâm hụt ngân sách công, một trong những lý do đã nhấn chìm kinh tế của nhiều quốc gia Mỹ Latinh láng giềng. Việc đưa đất nước vượt qua những "sóng gió" về tài chính rõ ràng là sứ mệnh đè nặng lên nhiệm kỳ của Tổng thống đắc cử Mexico.
Bên cạnh đó, bà Sheinbaum đã khẳng định sẽ thúc đẩy các chương trình nghị sự riêng bao gồm cả những chính sách giúp đỡ những người nghèo nhất Mexico, ủng hộ năng lượng tái tạo, cũng như thúc đẩy tiếng nói và chương trình nghị sự vì phụ nữ. Ngoài ra còn nỗi lo về an ninh - mối quan tâm hàng đầu của nhiều người dân tại Mexico hiện nay.
Đề cập tới chính sách đối ngoại của chính phủ mới, Tiến sỹ Hồ Quang Minh, trợ lý Tổng Bí thư đảng Lao động Mexico (PT), tổ chức nằm trong liên minh tranh cử Sigamos Haciendo Historia (Chúng ta tiếp tục làm nên lịch sử) mà bà Sheinbaum làm đại diện, nhận định là một nhà khoa học, bà Sheinbaum sẽ hành động theo phong cách của một nhà kỹ trị theo đúng nghĩa, kể cả trong công tác ngoại giao.
Theo ông, không giống như Tổng thống Obrador, người rất ít thực hiện các chuyến công du nước ngoài và thậm chí không ra khỏi khu vực châu Mỹ trong nhiệm kỳ của mình, bà Sheinbaum được cho là sẽ có phong cách quảng giao hơn, đặc biệt khi bà đã từng du học tại Mỹ với vốn tiếng Anh thành thạo.
Tuy nhiên, liên quan đến quan hệ với Mỹ, đối tác thương mại lớn nhất của Mexico, chính phủ mới của bà Sheinbaum chắc chắn sẽ chờ đợi kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào cuối năm nay.
Chính sách đối với Mexico của từng chính quyền tại Mỹ sẽ rất khác nhau, do đó sẽ chi phối nội hàm của mối quan hệ giữa hai quốc láng giềng đều là nước lớn trong khu vực này.
Giới phân tích tại chỗ đánh giá trong số những thách thức về đối ngoại đang chờ tổng thống đắc cử giải quyết có cuộc đàm phán căng thẳng với Mỹ về dòng người di cư ồ ạt từ các nước Trung Mỹ đến Mỹ qua đường Mexico, hay vấn đề hợp tác an ninh để xử lý tình trạng buôn bán ma túy.
Trong khi đó, theo cựu chuyên gia bầu cử Liên hợp quốc Nguyễn Hữu Động, người đang sinh sống tại Mexico, hiện còn quá sớm để đề cập tới chính sách đối ngoại của chính quyền mới.
Tuy nhiên, ông cũng đồng ý rằng phong cách đối ngoại của Tổng thống đắc cử Claudia Sheinbaum sẽ có nhiều đổi mới so với người tiền nhiệm.
Chiến thắng của bà Sheinbaum là một bước tiến quan trọng đối với Mexico, khẳng định tiếng nói mạnh mẽ của phụ nữ trên chính trường.
Tuy nhiên, đặt trong bối cảnh đất nước 130 triệu dân vẫn đang đối mặt với tình trạng bạo lực hoành hành và vấn nạn buôn bán ma túy ngày càng căng thẳng, tăng trưởng kinh tế kém khả quan, trọng trách Tổng thống đắc cử Sheinbaum sẽ phải gánh vác là rất nặng nề.