Một trong những món rau có lợi, nhất là vào mùa đông được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng đó chính là rau cần. Tuy chúng vị không đậm đà như một số loại rau khác, nhưng chính cái vị ấy lại mang đến nhiều công dụng tuyệt vời cho người cao huyết áp, tiểu đường được cải thiện bệnh đấy. Rau cần có hai loại: cần ta và cần tây. Cần ta sinh trưởng ở những nơi ẩm ướt, thường được trồng ở các ruộng nước, nên còn có tên gọi khác là “cần nước”. Còn cần tây mọc ở trên cạn, nên còn gọi là “cần cạn”. Để dùng đúng trong chữa bệnh, ta nên biết rõ tính năng của từng loại nè.
1 Rau cần ta là gì?
Rau cần ta (Oenanthe stolonifera (Roxb.) Wall) hay còn gọi là rau cần nước, cần cơm hay cần ống, thuộc họ hoa tán (Apiaceae). Rau không những chữa đầy bụng, nôn mửa ở trẻ em mà còn điều trị việc tiểu ra máu, tiểu buốt, rắn cắn, bò cạp đốt,...
Đặc điểm
Cần ta thuộc cây thân thảo nhẵn, có chiều cao từ 20 – 60cm. Thân cây xốp, mềm, màu trắng, xanh nhạt hoặc huyết dụ và được chia làm nhiều đốt. Phần thân giữa ở các đốt sẽ rỗng ở bên trong, còn những đốt trên ngọn thường chỉ mang một lá.
Lá cần ta màu xanh đậm, mọc so le và chia thành nhiều thùy. Hai bên mép có hình răng cưa và có bẹ lá to ôm lấy thân, mọc bò dài ngập trong bùn, bén rễ ở những mấu. Cuống lá thì dài từ 3 – 8cm, những lá gần ngọn thường không có cuống. Từ các kẽ lá có thể mọc ra những nhánh con có thể phát triển thành cây mới.
Phần gốc cần ta già thì sẽ cứng và dai hơn. Nó dính liền với chùm rễ và ăn sâu vào lớp bùn để hút chất dinh dưỡng nuôi cây. Ngoài ra, rễ cây còn mọc rải rác ở một số đốt. Mùa hoa quả sẽ rơi vào dịp tháng 4 – 6, quả mang dáng hình trụ – thuôn và có 4 cạnh lồi.
Rau cần ta là gì?
Phân bố
Rau cần ta có nguồn gốc từ khu vực Đông Á. Ngoài Việt Nam thì cây còn được trồng phổ biến ở các nước khác như: Thái Lan, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Ấn Độ hay Ý để làm lương thực và dược liệu chữa bệnh.
Chúng ưa sống ở những nơi có khí hậu mát mẻ (tầm 15 – 20 độ), ẩm ướt, khu vực có nhiều nước và bùn như sông, hồ, ao, ruộng. Đây là loại cây sinh sản vô tính, phát triển bằng cách đâm chồi ở các kẽ lá.
Bộ phận dùng
Toàn cây (dùng tươi hoặc phơi khô) đều có giá trị dược liệu và được y học cổ truyền sử dụng làm thuốc chữa bệnh.
Thành phần hoá học
Rau cần ta chứa 0,066% tinh dầu; 1,4% tro; 1,51% Protein; Sắt; 0,28% chất béo; Canxi; 2,47% Carbohydrate; đạm; đường; Photpho; Caroten; axit hữu cơ cùng các loại vitamin như: A, B1, B2, P và C.
2 Tác dụng của rau cần ta
Rau cần ta có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe của con người, phải kể đến như:
- Chống viêm gan: Rau cần ta có các hoạt chất giúp hạn chế sự nhân lên của virus viêm gan B. Rau cần ta rất tốt cho những bệnh nhân bị tổn thương gan cấp, xơ gan, gan nhiễm mỡ,...
- Thanh nhiệt
- Hạn chế đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn
- Chữa các triệu chứng sốt, cảm
- Rau cần ta giã nát còn có tác dụng điều trị áp xe, rắn cắn, bò cạp đốt,...
Tham khảo thêm: Bị áp xe kiêng ăn đồ ăn gì? Phòng ngừa áp xe như thế nào?
3 Rau cần ta khác cần tây như thế nào?
Về đặc điểm, phân bố
Khác với cần ta, rau cần tây chủ yếu sống trên cạn. Thân mọc đứng cao khoảng 1m, có rãnh dọc. Lá ở gốc có cuống, chỉ chia là ba thùy, dạng hình tam giác. Các lá giữa và ở ngọn sẽ không có cuống, cũng chia ba thùy, xẻ 3 hoặc không chia thùy luôn. Hoa có màu trắng hay xanh lục và được xếp thành tán.
So với cần ta có nguồn gốc vùng Đông Á thì cần tây lại đến từ vùng ôn đới ẩm. Cây ưa khí hậu ẩm mát, chịu được lạnh, không chịu được nắng nóng nên sau khi di nhập vào nước ta, chúng chỉ phát triển tốt trong các mùa đông – xuân.
Về công dụng
- Rau cần ta
Hạ huyết áp: Cần ta chứa nhiều chất xơ, không chất béo, lại ít đường nên rất tốt cho bệnh cao huyết áp. Người bệnh có thể dùng bằng cách nấu cháo ăn 2 – 3 bữa/tuần, sau một thời gian huyết áp sẽ ổn định hơn.
Giải độc cơ thể: Hàm lượng Albumin có trong cần ta là một chất rất ít có trong các loại rau khác. Nó có thể chống tiêu khát, giải độc cơ thể, đặc biệt là ngộ độc kim loại nặng. Bạn có thể dùng nước ép cần ta cả rễ sẽ có tác dụng tốt hơn.
Cải thiện chứng thiếu máu: Cần ta có chứa một hàm lượng chất sắt, Photpho tương đối nhiều giúp cho những người bị chứng thiếu máu được cải thiện. Bạn có thể dùng chúng xào với thịt bò càng có hiệu quả hơn.
Giảm ho, viêm phế quản: Bệnh này rất hay gặp vào mùa đông, nhất là trẻ em và người già. Để điều trị bệnh nhẹ, bạn có thể dùng nước ép cần ta hòa thêm chút muối rồi hấp cách thủy cho nước nóng thì uống sẽ có tác dụng.
Lưu ý: Người mắc chứng ngứa hoặc vẩy nến thì không nên dùng nhiều bởi nó có chứa Arachidon – chất xúc tác cho phản ứng viêm tấy khiến bệnh lâu khỏi hơn.
- Rau cần tây
Dưới đây là các công dụng của cần tây:
Giảm lượng cholesterol cao: Cần tây có chứa một loại hợp chất “độc nhất vô nhị” gọi là 3-n-butylphthalide (tên viết tắt là BuPh) có tác dụng làm giảm lượng lipid máu (hay còn gọi là mỡ máu) trong cơ thể đó.
Phòng tránh lở loét: Điều này thì đa số mọi người ít biết đến về cần tây nè. Nó có thể giúp ngăn ngừa và giảm hình thành các vết loét gây đau đớn. Theo nghiên cứu năm 2010, cần tây được cho rằng có chứa chiết xuất Ethanol, vì thế, đặc biệt hữu ích trong việc bảo vệ thành ống tiêu hóa khỏi tình trạng lở loét.
Hỗ trợ giảm cân: Cần tây đặc biệt rất ít calo và là thực phẩm quý giá giúp bạn giảm cân đấy. Nó không những giàu dinh dưỡng mà còn giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất béo lipid, hỗ trợ việc giảm cân một cách hiệu quả.
Bảo vệ cơ thể khỏi ung thư: Cùng với cà rốt, thì là, ngò tây và củ cải, cần tây có chứa các hợp chất ngăn ngừa tổn thương tế bào gọi là Polyacetylene. Nó đã được chứng minh việc giảm độc tố và chống lại các nguyên nhân hình thành ung thư, đặc biệt là ung thư vú, ung thư ruột và bệnh bạch cầu.
4 Cách sử dụng rau cần ta
Bò xào rau cần và nước ép rau cần
Chế biến món ăn
Ra cần ta có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon khác nhau, vừa tạo thêm hương vị cho món ăn, vừa tốn cho sức khỏe: bò xào, mực xào, miến trộn, nộm, bún cá, canh sườn non...
Nước ép rau cần ta
Bạn có thế lấy rau cần ta ép lấy nước để uống, vừa giải khát vừa tốt cho sức khỏe. Nước ép rau cần ta giúp hạn chế tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, mất ngủ, ngủ không ngon,...
5 Lưu ý khi sử dụng rau cần ta
Hi vọng qua bài viết trên, các bạn sẽ hiểu thêm về hai loại rau cần phổ biến ở nước ta: cần ta và cần tây. Do sinh trưởng ở điều kiện khác nhau nên tính chất và tác dụng cũng khác nhau. Để dùng đúng trong chữa bệnh, ta nên biết rõ tính năng của từng loại nhé.