(Ảnh minh họa)
Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) mới đây đã gửi công văn đến các hiệp hội ngành hàng và cơ quan liên quan như Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam, Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, Hiệp hội Nước mắm truyền thống Việt Nam và Hiệp hội Điều Việt Nam để thông báo về tình hình cảnh báo từ hệ thống an toàn thực phẩm của EU. Theo đó, nhiều sản phẩm xuất khẩu từ Việt Nam đã vi phạm các quy định nghiêm ngặt.
Một trong những nguyên nhân chính là doanh nghiệp chưa đăng ký lưu hành các sản phẩm có chứa thành phần thuộc nhóm “thực phẩm mới” theo quy định của EU. Một số sản phẩm như hạt é khô (thành phần phổ biến trong nước giải khát) hay thịt ốc bươu chưa được EU cấp phép theo danh mục "thực phẩm mới". Các sản phẩm này đã bị yêu cầu thu hồi khỏi thị trường EU.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng mắc sai sót trong việc khai báo thành phần sản phẩm. Điển hình như ghi nhãn sai nguyên liệu dễ gây dị ứng. Ví dụ, tôm tẩm bột đông lạnh không khai báo chất gây dị ứng (trứng có trong bột tẩm) và bột điều hữu cơ không đề cập đến đậu phộng, dẫn đến việc các sản phẩm này bị thu hồi.
Bên cạnh đó, nhiều sản phẩm còn sử dụng phụ gia trái phép hoặc vượt ngưỡng quy định. Ví dụ, sản phẩm bít tết cá ngừ xuất khẩu chứa acid ascorbic (E300) vượt ngưỡng 300mg/kg, dẫn đến mức dư lượng đạt 513mg/kg – vi phạm nghiêm trọng tiêu chuẩn của EU. Nhiều sản phẩm có thành phần động vật không được khai báo đầy đủ hoặc không kiểm dịch thú y tại cửa khẩu, gây nguy cơ lớn về an toàn thực phẩm.
Đặc biệt, EU đã áp dụng mức kiểm tra tần suất 30% đối với thanh long Việt Nam tại các cửa khẩu. Các lô hàng xuất khẩu thanh long hiện bắt buộc phải có giấy chứng thư phân tích dư lượng thuốc trừ sâu. Theo đó, 3 lô hàng thanh long của 3 công ty ở Tiền Giang và TP.Hồ Chí Minh bị cảnh báo do phát hiện dư lượng thuốc trừ sâu vượt ngưỡng, bị EU trả lại, tiêu hủy và niêm phong tại hải quan để xử lý. Theo quy định của EU, việc xem xét và đánh giá tần suất kiểm tra sẽ được thực hiện mỗi 6 tháng một lần. Nếu vi phạm tiếp tục gia tăng, rủi ro bị áp dụng các biện pháp nghiêm khắc hơn là rất lớn.
Theo Văn phòng SPS Việt Nam, phần lớn các vi phạm đến từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Lý do chính là do họ chưa nắm vững hoặc không cập nhật kịp thời các quy định khắt khe từ EU, đặc biệt là quy định về "thực phẩm mới" và "sản phẩm hỗn hợp".
Trong khi đó, các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), thường ít xảy ra sai phạm hơn nhờ có bộ phận chuyên trách theo dõi và tuân thủ quy định của thị trường quốc tế.
Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, khuyến nghị các doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào EU cần tập trung nắm rõ quy định về thực phẩm mới như đọc kỹ Quy định (EU) 2015/2283 và danh sách thực phẩm mới được cấp phép theo Quy định (EU) 2018/1023.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cần tuân thủ quy định đối với sản phẩm hỗn hợp. Đảm bảo các nguyên liệu từ động vật được nhập từ các doanh nghiệp đã được EU phê duyệt và không sử dụng phụ gia vượt ngưỡng và thực hiện kiểm dịch thú y đầy đủ trước khi xuất khẩu.
Ngoài ra, các hiệp hội ngành hàng và cơ quan quản lý cần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc nghiên cứu, phổ biến các quy định và tiêu chuẩn mới của thị trường EU, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo để nâng cao nhận thức và năng lực tuân thủ cho doanh nghiệp.
Những cảnh báo từ EU không chỉ là hồi chuông cảnh tỉnh cho các doanh nghiệp xuất khẩu mà còn là cơ hội để ngành thực phẩm Việt Nam nâng cao chất lượng và uy tín. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn giúp sản phẩm Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.