Môi trường là tiêu chíthứ 17 trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới (NTM) gồm 5 nội dung: Tỷ lệhộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia; các cơ sở sảnxuất, kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường; không có các hoạt động gây suygiảm môi trường và có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp;nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom vàxử lý theo quy định.
 |
Bãirác tạm ở bon Đắk B'lao, thị trấn Kiến Đức (Đắk R'lấp) luôn quá tải |
Tuy nhiên, đến nay,tất cả 61 xã của tỉnh, kể cả các xã điểm vẫn chưa có xã nào đạt được tiêu chínày. Ðiều đó cho thấy, những khó khăn, thách thức lớn đối với việc hoàn thànhtiêu chí môi trường trong quá trình xây dựng NTM ở Ðắk Nông.
Theo báo cáo của Vănphòng điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh thì đến nay, toàn tỉnh mới cókhoảng 78% số hộ dân cư nông thôn được dùng nước sạch hợp vệ sinh, nên chỉ tiêunày chưa đạt so với quy định chung của khu vực Tây Nguyên là 85%. Ðiều đáng nóilà tỷ lệ hộ dân được sử dụng nước từ các công trình cấp nước sinh hoạt tậptrung vẫn chưa cao, trong khi vẫn còn nhiều công trình bị hư hỏng, không đápứng được nhu cầu sử dụng của người dân, nhất là ở các xã vùng sâu, vùng xa,vùng biên giới.
Ðiển hình như ở huyệnÐắk Glong, theo UBND xã Ðắk Som thì hiện nay, tỷ lệ hộ dân được sử dụng nướchợp vệ sinh chỉ đạt khoảng hơn 50%, còn lại là sử dụng nước từ các giếng khoan,giếng đào, khe suối. Tình trạng thiếu nước sinh hoạt cũng xảy ra ngay cả vớixãÐắk P’lao vừa được tái định cư. Vàomùa khô, nhiều hộ dân trên địa bàn thường phải sử dụng nước từ các khe, suối,ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe.
Bên cạnh cái khó vềnguồn nước hợp vệ sinh thì chỉ tiêu các cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt các tiêuchuẩn bảo vệ môi trường và thu gom, xử lý chất thải, rác thải bảo đảm theo quiđịnh cũng còn gặp nhiều khó khăn. Trung bình mỗi ngày, toàn tỉnh phát sinh hàngtrăm tấn rác thải sinh hoạt; trong đó, khoảng 50% rác ở các khu vực trung tâmđược thu gom. Thế nhưng, tỷ lệ rác được xử lý bảo đảm công nghệ, kỹ thuật làkhông có mà chủ yếu được xử lý sơ bộ ban đầu như đốt, chôn lấp ở các bãi ráctạm của các huyện.
Cụ thể như ở thị trấnKiến Ðức (Ðắk R’lấp) thì trong những năm qua, rác thải trên địa bàn chỉ đượcthu gom và xử lý sơ bộ tại bãi rác tạm của huyện nằm trên địa bàn bon Ðắk Blao.Do bãi rác có diện tích nhỏ, lại nằm trên khu vực đồi nên thường ứ đọng, gâyhôi thối, đó là chưa kể tới những ảnh hưởng như làm ô nhiễm nguồn nước ngầm, lànơi ủ và phát tán mầm bệnh cho con người và vật nuôi.
Còn tại xã Nhân Ðạo(Ðắk R’lấp), địa bàn có một số cơ sở khai thác đá ba zan làm vật liệu xây dựngthì công tác đảm bảo môi trường vẫn chưa được chú trọng đúng mức, không thựchiện đúng theo bản cam kết bảo vệ môi trường, không giám sát, báo cáo môitrường định kỳ cho ngành chức năng theo dõi…
Còn đối với các xã cònlại trên địa bàn, việc xử lý rác thải cũng đang là một cái khó, bởi chưa có bãirác, người dân vẫn tùy tiện vứt rác ra môi trường xung quanh. Ðối với nước thảithì thực tế cho tới nay, hầu hết các xã trong tỉnh chưa có hệ thống thu gom vàxử lý nước thải. Hiện chỉ một phần nhỏ nước thải từ các nhà vệ sinh và nướcthải chăn nuôi được thu gom và xử lý sơ bộ. Còn lại toàn bộ nước thải sinh hoạttừ tắm giặt, ăn uống và một phần từ chăn nuôi đều được thải tự do ra môitrường.
Chỉ tiêu về nghĩatrang được xây dựng theo quy hoạch, hiện nay cũng không có xã nào hoàn thànhđược, hầu hết đang dừng ở quy hoạch quỹ đất hoặc giữ nguyên hiện trạng nghĩatrang cũ của địa phương. Việc sử dụng đất nghĩa trang vẫn phụ thuộc vào phongtục, tập quán địa phương, chủ yếu quan tâm đến chôn cất người qua đời mà chưaquan tâm nhiều đến diện tích cây xanh, các công trình phụ trợ, tạo mỹ quan.
Về vấn đề này, ở mộtsố xã cũng đã có những khởi động tích cực. ÔngTrần Hoàng Ngọc, Chủ tịch UBND xã Nam Ðà (Krông Nô) cho biết: “Hiện nay,xã cũng đã quy hoạch quỹ đất hơn 4 ha để xây dựng nghĩa trang tập trung ở thônNam Thạnh. Nhờ đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nên nhân dân đều ủng hộ việcchôn cất người đã mất ở địa điểm được quy định. Người dân còn tự nguyện đónggóp gần 60 triệu đồng để xây dựng cổng nghĩa trang”.
Theo Sở Tài nguyên vàMôi trường thì bảo vệ môi trường gắn với bảo vệ sức khỏe con người là một trongnhững yêu cầu bức thiết trong xây dựng NTM hiện nay. Tuy nhiên, đây đang làtiêu chí đạt thấp và được đánh giá là vào loại khó khăn hàng đầu trong tiếntrình xây dựng NTM. Nguyên nhân chủ yếu là do kinh phí đầu tư cho lĩnh vực nàyở nông thôn chưa đảm bảo cũng như nhận thức của một bộ phận người dân còn hạnchế, thụ động, trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.
Ðặc biệt, ý thức vềbảo vệ môi sinh, môi trường trong sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh của người dânchưa cao...Ðể khắc phục tình trạng này, sớm đạt tiêu chí môi trường trong xâydựng NTM, bên cạnh sự đầu tư của Nhà nước thì các địa phương cần có các chínhsách khuyến khích xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, huy động được nguồnlực của cộng đồng dân cư, doanh nghiệp vào các hoạt động cải tạo, bảo vệ môitrường bền vững…
Bài, ảnh:Hồng Thoan