Giải trình tại phiên thảo luận ở hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội chiều 31/10, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNN) Cao Ðức Phát cho rằng, nguyên nhân chính là do những nguồn lực quan trọng của nông nghiệp thời gian gần đây có xu hướng giảm, trong đó quan trọng nhất là đất đai.
Cụ thể, nhiều loại đất quan trọng như đất lúa diện tích đã giảm nhanh, cùng với đó diện tích đất nông nghiệp cũng giảm, đã làm giảm năng lực sản xuất nông nghiệp; đầu tư của nhà nước và xã hội cho nông nghiệp tăng chậm.
Bộ trưởng cho biết, những năm gần đây, qua theo dõi thì tăng trưởng của nông nghiệp chủ yếu là dựa vào tăng năng suất nhưng sự tăng đó lại phải bù cho phần mất đi do giảm diện tích, đặc biệt là do thiên tai gây ra. Thiệt hại do thiên tai về người thì giảm nhưng về tài sản lại tăng lên, riêng 10 tháng năm 2013 thiệt hại về tài sản ước tính 21.900 tỷ đồng và 211 người bị chết và mất tích.
Năm 2013, nông nghiệp Việt Nam lại phải đối diện với tình trạng nhu cầu tiêu dùng các loại nông sản chậm hơn và có tác động làm giảm giá một số loại nông sản chính của nước ta, dẫn đến thu nhập của nông dân từ nông nghiệp tăng chậm, nhất là nông dân làm thuần nông, thậm chí là thu nhập thấp.
Theo Bộ Trưởng Cao Ðức Phát, để cải thiện đời sống của nông dân thì rõ ràng chúng ta phải tiếp tục tìm mọi cách để thúc đẩy tăng trưởng nông nghiệp. Bộ NN&PTNT đã xây dựng đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Hiện, Bộ đã và đang tích cực cùng với các địa phương và các bộ, ngành liên quan triển khai, nhiệm vụ chính là rà soát lại quy hoạch, xem xét lại cơ cấu các ngành hàng, tập trung nhiều hơn phát triển các loại cây con, lĩnh vực có lợi thế, có khả năng tăng nhanh giá trị gia tăng và dồn lực để làm tốt sự lựa chọn đó.
Tương ứng với đó là phải điều chỉnh lại cơ cấu đầu tư, điều chỉnh lại chính sách, điều chỉnh về kế hoạch tổ chức nghiên cứu cũng như khuyến nông, kế hoạch đào tạo, điều chỉnh lại về tổ chức sản xuất, phát triển các hình thức liên kết và chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước. Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh chương trình xây dựng nông thôn mới.
Bộ truởng cho rằng, để làm tốt cả hai hướng trên, vấn đề không phải ở giải pháp kỹ thuật mà vấn đề chính là phải tạo ra sự quyết tâm, đồng lòng trong xã hội để các cấp chính quyền và đặc biệt là hàng triệu bà con nông dân hiểu và hưởng ứng chủ động tham gia. Mặt khác, cần huy động bổ sung các nguồn lực cho ngành như nhiều ý kiến các đại biểu Quốc hội đã nêu.
Riêng về vấn đề quy hoạch đất lúa, Bộ trưởng Cao Ðức Phát cho biết, trong những tháng vừa qua, Bộ đã tập trung vào việc xây dựng thông tư cùng với Bộ Tài nguyên và Môi trường để hướng dẫn các địa phương, hướng dẫn bà con nông dân theo tinh thần giữ đất lúa, nhưng có thể chuyển đổi cơ cấu cây trồng để bà con trồng những cây đem lại thu nhập cao hơn cho mình.