THỦ TƯỚNG: 3 thiếu, 5 hạn chế và 12 từ khóa để phát triển và liên kết vùng Đồng bằng Sông Hồng

Ngày 9/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Hồng chủ trì Hội nghị lần thứ 3 của Hội đồng.

Dự hội nghị có: Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng; các Phó Chủ tịch Hội đồng: Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo của 11 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Hồng: Thành phố Hà Nội, thành phố Hải Phòng, các tỉnh Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Quảng Ninh, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam và Ninh Bình; các chuyên gia, nhà khoa học.

Hội nghị tập trung thảo luận về việc triển khai thực hiện Quy hoạch vùng Đồng bằng Sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch) vừa được phê duyệt; tình hình 1 năm thực hiện Nghị quyết 30 của Bộ Chính trị về phát triển vùng và chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết 30; rà soát cơ chế chính sách đặc thù vùng; kế hoạch điều phối Hội đồng vùng năm 2024; tình hình triển khai các dự án trọng điểm của vùng.

Các ý kiến phát biểu, tham luận tại hội nghị đánh giá cao quy hoạch vùng Đồng bằng Sông Hồng đã được xây dựng hết sức khoa học, công phu, kỹ lưỡng, trên cơ sở phát huy tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, cũng như khắc phục những tồn tại, hạn chế của vùng.

Quy hoạch đã đưa ra được quan điểm, tầm nhìn, mục tiêu phát triển trọng tâm, đột phá; phương án phát triển, giải pháp, chính sách ưu đãi, nguồn lực thực hiện quy hoạch thời gian tới. 

Quy hoạch vùng sẽ mở ra tầm nhìn và không gian phát triển mới, tạo động lực, giá trị mới trong bức tranh tổng thể về phát triển kinh tế-xã hội của vùng Đồng bằng Sông Hồng nói riêng và cả nước nói chung.

Triển khai quyết liệt, nghiêm túc, đạt kết quả cân, đong, đo, đếm được

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, tình hình thời gian qua khẳng định Nghị quyết 30 của Bộ Chính trị là hoàn toàn đúng đắn, được tổ chức thực hiện nghiêm túc, quyết liệt và đạt kết quả cân đong đo đếm được, tạo niềm tin mới, động lực mới, khí thế phát triển mới.

Các bộ, ngành, cơ quan, địa phương đã triển khai Nghị quyết của Bộ Chính trị một cách đồng bộ, lớp lang, bài bản theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và rút được kinh nghiệm quý, bài học tốt từ việc triển khai các nghị quyết khác, bảo đảm đúng quy trình, quy định hơn, đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn.

Cùng với đó, đã thành lập và hoàn thiện Quy chế, tổ chức làm việc của Hội đồng điều phối vùng; hoàn thành phê duyệt Quy hoạch vùng và phê duyệt quy hoạch 9/11 tỉnh trong vùng.

Theo Thủ tướng, Quy hoạch được xây dựng với tư duy mới, tầm nhìn mới, cách làm mới, niềm tin mới để tạo ra giá trị mới; tìm ra, thúc đẩy phát triển tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của vùng và phát hiện, chỉ rõ những mâu thuẫn, tồn tại, hạn chế, khó khăn, thách thức để đưa ra giải pháp hóa giải, khắc phục.

Các cơ quan cũng tập trung xây dựng và hoàn thiện một số cơ chế, chính sách, trong đó có hoàn thiện hồ sơ tổng kết, xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 7; đồng thời trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 106/2023/QH15 về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ, trong đó cho phép áp dụng đối với một công trình giao thông đường bộ quan trọng của vùng.

Đáng chú ý, 7/20 dự án quan trọng của vùng đã được khởi công và đang hoàn thiện các thủ tục để khởi công tiếp 8 dự án theo đúng kế hoạch đề ra. Trong đó, Thủ tướng nhấn mạnh tầm quan trọng của dự án đường bộ cao tốc Hải Phòng - Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình với việc tạo xung lực mới, không gian phát triển mới, kết nối các miền di sản của vùng.

Thủ tướng cũng khái quát những kết quả phát triển kinh tế-xã hội vùng thời gian qua, nổi bật là tăng trưởng GRDP năm 2023 đạt 6,28%, (cả nước đạt 5,05%), quy mô GRDP chiếm 30,4% GDP cả nước (sau vùng Đông Nam Bộ). GRDP quý I tăng 6,16%, cao hơn mức tăng GDP cả nước là 5,66%.

Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực (tỷ trọng nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 4,85%; công nghiệp-xây dựng đạt 41,4%, dịch vụ đạt 44,23%). Xây dựng nông thôn mới được đẩy mạnh; là vùng đầu tiên và duy nhất cả nước đến nay có 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Thu ngân sách Nhà nước năm 2023 chiếm 38,6% tổng thu ngân sách Nhà nước của cả nước và cao nhất trong 6 vùng kinh tế; trong 18 địa phương điều tiết về ngân sách Trung ương, có 8 địa phương thuộc vùng Đồng bằng Sông Hồng. Từ đầu năm đến ngày 7/5/2024, vùng chiếm 41,6% tổng thu cả nước.

Thu hút FDI năm 2023 đạt gần 17,4 tỷ USD, đứng đầu cả nước, trong đó 5/11 địa phương luôn thuộc nhóm 10 địa phương có tổng số vốn FDI dẫn đầu cả nước.

Lòng tin của người dân được tăng cường, củng cố, tinh thần, khí thế phát triển và đổi mới sáng tạo được thúc đẩy.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương sự cố gắng của các bộ, ngành, cơ quan, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các địa phương trong vùng, đánh giá cao đóng góp của vùng vào thành tựu chung của cả nước.

3 thiếu, 5 hạn chế của vùng Đồng bằng Sông Hồng

Tuy nhiên, quá trình phát triển của vùng Đồng bằng Sông Hồng còn đối mặt với một số tồn tại, hạn chế, khó khăn, thách thức khi tiềm năng lớn nhưng cơ chế, chính sách còn hạn hẹp. Kinh tế-xã hội phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế, vị trí, vai trò của vùng, đặc biệt là về văn hóa.

"Vùng có 3 cái thiếu: Thiếu quỹ đất, thiếu cơ chế đột phá và thiếu nhân lực chất lượng cao trong ngành công nghiệp", Thủ tướng nhận định.

Cùng với đó, vùng có 5 hạn chế lớn: (i) Hạn chế về tính liên kết, về cả liên kết trong hạ tầng giao thông; liên kết chuỗi sản xuất, cụm liên kết ngành trong các hành lang phát triển; liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và FDI; (ii) Hạn chế trong bảo đảm an ninh nguồn nước và an ninh năng lượng; (iii) Hạn chế về quy mô, năng lực quản lý, cạnh tranh của khu vực doanh nghiệp; (iv) Hạn chế trong ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; (v) Hạn chế trong quản lý đất đai, bảo vệ môi trường, phòng, chống biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, phát triển văn hóa-xã hội chưa đáp ứng nhu cầu; chưa phát huy được giá trị văn hóa đặc sắc của vùng. Đời sống một bộ phận người dân còn khó khăn. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở một số địa bàn còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp…

Thủ tướng đúc rút một số bài học kinh nghiệm trong liên kết, phát triển vùng Đồng bằng Sông Hồng: Bám sát thực tiễn, quán triệt và vận dụng sáng tạo chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh; phát huy tinh thần tự lực, tự cường của mỗi địa phương và liên kết chặt chẽ, hiệu quả để phát triển chung cả vùng; có cơ chế, chính sách thông thoáng, hạ tầng thông suốt và quản trị thông minh.

12 'từ khóa' trong phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng

Thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu hoạt động của Hội đồng Điều phối vùng tiếp tục bám sát, nghiêm túc, quyết liệt trong triển khai Nghị quyết số 30 của Bộ Chính trị, các chỉ tiêu, nhóm nhiệm vụ giải pháp cụ thể tại Chương trình hành động của Chính phủ, Quy hoạch vùng, các kết luận của Hội đồng.

Thủ tướng chỉ rõ 12 chữ mang tính chất "từ khóa" trong triển khai Quy hoạch và phát triển, liên kết vùng thời gian tới: Truyền thống, liên kết, bứt phá, bao trùm, toàn diện và bền vững.

Phương châm, quan điểm xuyên suốt: Con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là nguồn lực, động lực phát triển.

Các yếu tố nền tảng là: Phát triển dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp; thúc đẩy 3 đột phá chiến lược; tập trung phát triển các động lực mới là chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức và liên kết vùng.

Cùng với đó, ứng phó, khắc phục các thách thức, hạn chế, bất cập, như già hóa dân số; khai thác hiệu quả tài nguyên văn hóa, tài nguyên con người; bảo vệ môi trường; khắc phục hạn chế về nhân lực chất lượng cao.

Thủ tướng yêu cầu tổ chức thực hiện, hoạt động hiệu quả, thực chất, không hình thức, "nói thật, làm thật, hiệu quả thật". 

Vừa làm vừa rút kinh nghiệm, không cầu toàn, không nóng vội, quy hoạch có tính lâu dài, mang tính chiến lược nhưng thực hiện phân kỳ, căn cứ điều kiện, phù hợp nguồn lực, triển khai công việc có trọng tâm, trọng điểm. 

Đẩy mạnh huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, nhất là tăng thu, tiết kiệm chi, thúc đẩy hợp tác công tư trong phát triển hạ tầng chiến lược, lấy vốn đầu tư công dẫn dắt và kích hoạt mọi nguồn lực xã hội.

Thủ tướng cũng lưu ý "không hy sinh an sinh xã hội, không hy sinh môi trường để đổi lấy tăng trưởng đơn thuần"; đẩy mạnh thông tin truyền thông để nhân dân hiểu, nắm rõ, ủng hộ, làm theo, giám sát việc thực hiện quy hoạch và thụ hưởng với tinh thần "Dân biết - Dân bàn - Dân làm - Dân kiểm tra - Dân giám sát - Dân thụ hưởng".

Thủ tướng gợi ý các địa phương xây dựng các cung triển lãm quy hoạch để nhà đầu tư, người dân, doanh nghiệp thuận tiện tìm hiểu và giám sát thực hiện quy hoạch… 

"Những vùng đất, vị trí đẹp, có lợi thế phải ưu tiên dành cho sản xuất, kinh doanh, từ đó tạo công ăn việc làm, sinh kế cho người dân", Thủ tướng nói.

Theo Thủ tướng, càng trong bối cảnh có nhiều khó khăn, thách thức hiện nay, đội ngũ cán bộ, đảng viên càng phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, dành thời gian, công sức cho công việc chung, hành động quyết liệt, đam mê, nhiệt huyết vì sự phát triển chung, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, nhân dân.

Thủ tướng lấy ví dụ trong giải phóng mặt bằng cho các dự án, chỉ còn một hộ dân chưa đi thì bí thư, chủ tịch tỉnh cũng phải tới gặp gỡ, đối thoại trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân.

Về các nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu khẩn trương xây dựng Kế hoạch thực hiện quy hoạch vùng, hoàn thành trong quý II/2024.

Tập trung cơ cấu lại các ngành kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng hiện đại, ưu tiên phát triển các ngành, lĩnh vực có thế mạnh.

Ưu tiên đầu tư các dự án động lực, trọng điểm có tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế-xã hội, có tính lan tỏa lớn, có tính kết nối quốc tế, liên vùng và hướng biển.

Tập trung đào tạo phát triển nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo (nhất là nhân lực bán dẫn), nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, chuẩn bị tốt các dự án trọng điểm, quan trọng để thu hút hiệu quả các nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư chiến lược.

Về các hoạt động điều phối vùng, Thủ tướng yêu cầu triển khai thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách đặc thù tại Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội và các cơ chế, chính sách khác đã được Trung ương ban hành, nghiên cứu, sớm đề xuất cấp có thẩm quyền về thể chế, cơ chế, chính sách đặc thù phát triển vùng Đồng bằng Sông Hồng và liên kết vùng.

Đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến đầu tư, thu hút FDI, nhất là các nhà đầu tư công nghệ; thúc đẩy đầu tư PPP, nhất là trong phát triển các dự án hạ tầng giao thông của vùng và liên vùng.

Đẩy mạnh các hoạt động liên kết phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng kinh tế-xã hội, ưu tiên cho giao thông; đẩy mạnh liên kết các chuỗi đô thị, chuỗi cung ứng, logistics, dịch vụ chất lượng cao.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành Trung ương phối hợp với Bộ KH&ĐT trong tổ chức giám sát, kiểm tra thực hiện quy hoạch vùng; thường xuyên rà soát, kiểm điểm, rút kinh nghiệm, bổ sung, báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp với tình hình thực tế; phối hợp, hỗ trợ hiệu quả, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho vùng và các tỉnh, thành phố trong vùng phát huy sức mạnh tổng hợp trong thực hiện quy hoạch.

Các địa phương triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 14/NQ-CP của Chính phủ ban hành Chương trình hành động triển khai Nghị quyết số 30; đoàn kết, đồng lòng, hỗ trợ lẫn nhau, cùng nhau giải quyết các vấn đề của vùng, liên tỉnh, thành phố trong vùng…

Bộ KH&ĐT tiếp thu đầy đủ các ý kiến xác đáng tại hội nghị, xin ý kiến các bộ, cơ quan, địa phương liên quan để hoàn thiện nội dung báo cáo, đề xuất và báo cáo cấp có thẩm quyền về cơ chế, chính sách đặc thù với vùng./.