Sang Thu
Anh Thơ
Gió may nổi bờ tre buồnxao xác
Trên ao bèo tàn lụi nước trong mây
Hoa mướp rụng từng đóa vàng rải rác
Lũ chuồn chuồn nhớ nắng ngẩn ngơbay.
Trên đê cỏ dựt diều sa đứt sợi,
Gã mục đồng chán nản lắng tai nghe
Trong thôn xóm hóa vàng nghi ngútkhói
Gió vang âm tiếng trống cúng ra hè.
Bên bến nước đò ngang chưa ghé tới,
Khói lam chiều đã thoảng tiếngchuông vương.
Bọn chờ thuyền nhìn nhau đang sợ tối
Bỗng rùng mình như cảm thấy hơisương.
Từ những năm ba mươi, thế kỷ trước trong làng vănchương đất Việt, đã xuất hiện một gương mặt lạ “Nữ sĩ áo trắng” đến từ “Bếnsông Thương”, đó là nữ sĩ Anh Thơ tên thật là VươngKiều Ân, sinh ngày25-1-1921 và mất 14-3-2005tại thị trấn Ninh Giang,tỉnh Hải Dương,quêquán thị xã Bắc Giang (nay là tp.Bắc Giang), tỉnh Bắc Giang.
Thơ ca Việt Nam xưa nay, đã có không biếtbao nhiêu bài thơ viết về mùa thu, nhưng có lẽ sẽ chẳng ai biết mà lại quênđược khoảnh khắc giao mùa trong bài thơ “Sang Thu “ của nữ sĩ Anh Thơ - một mùathu nhẹ nhàng, nữ tính, trông qua như một cô thôn nữ mộc mạc mà sao lại đằmthắm khó quên !
Thiên nhiên vốn rất được ngưỡng vọng trong thơ cổ.Khi vào thơ mới nó có vẻ bị phôi pha một ít hào quang song dường như có thêmsức sống và đẹp hơn. Trong mối quan tâm của các nhà thơ hiện đại, cái cao cả đãđổi vị trí cho cái bình thường và do đó cái đẹp tượng trưng cũng đành nhườngchỗ cho đời thực.
Điều nói trên đúng vớitất cả các nhà thơ lảng mạn 1932-1945 khi họcảm thụ và diễn đạt về thiên nhiên. Riêng Anh Thơ, năng khiếu quan sát tinhtường đặc biệt cùng với những cảnh vật giản dị chốn thôn quê đã giúp bà dệt baobức tranh giản phác, chân thực đầy gợi cảm.
Đọc thơ bà, người ta thực sự ngạc nhiên bởi nhữngphát hiện có vẻ như chẳng có gì mới mẻ về bao sự vật quen thuộc quanh ta. Bài Sangthu này cũng vậy. Ngổn ngang bao nhiêu chi tiết tưởng như chẳng thểthành thơ được: “bờ tre”, “hoa mướp”, “chuồn chuồn”, diều “đứt sợi “, “gã mụcđồng”, “bọn thợ thuyền”... Đó là chưa kể nào “tiếng trống”, “tiếng chuông”,cảnh “ thôn xóm hóa vàng nghi ngút khói”... vốn là của văn xuôi. Vậy mà khi đấttrời mới chớm thu, tất cả bổng phơi mở đời sống nội tâm đầybí ảnh của mình. Mà thực chất là nhà thơ đãkhảm vào cánh chuồn kia một ít ngẩn ngơ vì “nhớ nắng”, khảm vào bờ tre kia cáinỗi “buồn xao xác” bởi trời nổi gió heo may, vào gã mục đồng một ít “chán nản”,vào bọn thợ thuyền một ít “rùng mình”, vào trong gió tiếng trống vang âm, vàotrong khói tiếng chuông chiều… để tất cả, trong khoảnh khắc giao mùa mong manh,tơ mỏng của đất trời được bộc lộ những nỗi niềm thiết tha tội nghiệp. Ai gắn bónhiều với thôn quê, đều có thể cảm nhận được cái hồn xứ sở rất đổi thân thươngtrong đó.
Nguyễn VănThanh