Thi và chọn nghề như thế nào cho hiệu quả?

Trong những năm qua, tỉnh Đắk Nông đã triển khai thực hiện đồng bộ Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 – 2025, theo Quyết định số 522/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Có thể thấy, nhận thức của học sinh và phụ huynh đã có nhiều chuyển biến. Nhiều học sinh bậc THCS hoặc THPT lựa chọn học nghề thay vì cố gắng thi tuyển/xét tuyển vào các trường THPT công lập, sau đó vào đại học, cao đẳng.

Ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Nông khuyến khích học sinh lựa chọn con đường học nghề một cách chủ động, phù hợp với năng lực, sở thích cá nhân và nhu cầu thực tiễn của xã hội. Trong bối cảnh thị trường lao động đang cần nhiều lao động kỹ thuật có tay nghề cao, việc học nghề không chỉ mở ra cơ hội việc làm sớm mà còn giúp các em phát triển kỹ năng thực hành, tự lập và khẳng định giá trị bản thân.

Để học và thi nghề hiệu quả, học sinh cần xác định rõ sở thích, đam mê và mục tiêu nghề nghiệp của mình từ sớm. Việc tìm hiểu thông tin về các ngành, nghề, cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp, cũng như chất lượng đào tạo rất quan trọng. Các em nên chủ động tham gia các buổi tư vấn hướng nghiệp, trải nghiệm thực tế tại các cơ sở đào tạo để có cái nhìn rõ hơn trước khi quyết định.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), học sinh, sinh viên ngành kỹ thuật đứng trước nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn. Để bước chân vào thị trường lao động tiềm năng này, học sinh, sinh viên cần trang bị cho mình nhiều kỹ năng, kiến thức, trong đó có cả kiến thức nền và kỹ năng số, trải nghiệm thực tế.

Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng yêu cầu cao về kỹ năng và thái độ nghề nghiệp, học sinh, sinh viên cần xây dựng, hình thành thái độ, tác phong nghề nghiệp và tinh thần cầu tiến.

Bên cạnh kiến thức nền và kỹ năng thực hành chuyên môn thì học sinh, sinh viên cần phải trang bị cho mình một vốn tiếng Anh nhất định. Hiện nay, phần lớn các chi tiết, thiết bị đều sử dụng tiếng Anh để mô tả, chú thích, hướng dẫn sử dụng. Khi đã có vốn ngoại ngữ, người lao động sẽ tự tin áp dụng các kiến thức mà mình học được vào thực tế.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 là năm đầu tiên tổ chức thi theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Theo quy chế mới, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 sẽ có 4 môn, gồm: 2 môn thi bắt buộc là Toán, Ngữ văn và 2 môn tự chọn trong số các môn: Ngoại ngữ, Lịch sử, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Tin học, Công nghệ. Ngoài môn Ngữ văn thi theo hình thức tự luận, các môn còn lại thi theo hình thức trắc nghiệm.

Năm học 2024 - 2025, Trường THPT Phan Bội Châu có hơn 380 học sinh lớp 12. Nhằm bảo đảm công tác ôn tập đạt hiệu quả, cùng với việc tăng tiết để hoàn thành chương trình học cơ bản, nhà trường xây dựng kế hoạch ôn tập từ rất sớm.

Trường THPT Phan Bội Châu tổ chức cho các em học sinh đăng ký môn dự thi. Trường bố trí giáo viên có kinh nghiệm giảng dạy, phù hợp với năng lực của từng đối tượng học sinh, bám sát nội dung chương trình, cấu trúc đề thi theo các công văn hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo; đồng thời nhà trường xếp nội dung giảng dạy hợp lý, tập trung vào những kiến thức cốt lõi, quan trọng, kết hợp kiểm tra định kỳ giúp học sinh hệ thống lại kiến thức một cách hiệu quả.

Trong giai đoạn nước rút năm học 2024 - 2025, ngoài việc học tập, củng cố, bổ sung kiến thức cho học trò, công tác hướng nghiệp được các nhà trường triển khai mạnh mẽ, cách thức thể hiện đa dạng, dễ thu hút học trò. Để phân luồng, hướng nghiệp sớm cho học sinh, nhà trường đã cho đăng ký nguyện vọng để nắm bắt nhu cầu, mong muốn của các em; đồng thời, trường phối hợp với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, dạy nghề trong và ngoài tỉnh để hướng nghiệp cho học sinh.

Chúng tôi vận dụng các buổi sinh hoạt tập thể, ngoại khóa để lồng ghép, tuyên truyền, hướng nghiệp cho học trò. Từ đó, các em học sinh có những định hướng cụ thể cho bản thân. Đối với giáo viên giảng dạy giáo dục hướng nghiệp, nhà trường yêu cầu thường xuyên cập nhật, bổ sung những điểm mới về ngành nghề, cơ hội việc làm; phương án tuyển sinh của các trường cao đẳng, đại học để học sinh tham khảo.

Năm nay, gia đình tôi có con thi tuyển vào lớp 10. Trong vấn đề chọn trường, vợ chồng tôi luôn tôn trọng ý kiến của con bởi mỗi đứa trẻ đều có năng lực, sở trường và ước mơ riêng, không nên ép buộc con đi theo những lối mòn có sẵn.

Năm nay là năm đầu tiên Trường THPT Krông Nô tổ chức thi tuyển vào lớp 10 nên tôi khuyên con tham dự kỳ thi này. Tuy nhiên, tôi không đặt nặng vấn đề con phải thi đậu vào trường mà chỉ mong muốn con tham dự kỳ thi để đánh giá năng lực bản thân, thêm tự tin cho những quyết định sắp tới.

Nếu con thấy phù hợp hơn khi học tại một ngôi trường xa nhà, hay thậm chí là theo học nghề, gia đình vẫn hoàn toàn ủng hộ. Một môi trường phù hợp sẽ giúp con phát huy được thế mạnh của bản thân, nuôi dưỡng đam mê và xây dựng được con đường riêng trong tương lai. Điều quan trọng nhất là con được sống đúng với khả năng và lựa chọn của mình, với tâm thế chủ động và hạnh phúc.

Giống như nhiều học sinh cuối cấp, em từng khá mơ hồ về nghề nghiệp. Kinh nghiệm cuộc sống chưa có nên năm học trước (năm học 2023 - 2024), khi thấy bạn bè đăng ký xét cao đẳng, đại học thì em cũng đăng ký. Tuy nhiên, trong quá trình học ngành Quản trị kinh doanh tại TP. Hồ Chí Minh, em nhận thấy mình không phù hợp với ngành này nên quyết định chuyển hướng, trở về Đắk Nông để học nghề.

Em không cho rằng thời gian mình học Quản trị kinh doanh là lãng phí mà đó là cơ hội để mình nhìn nhận, đánh giá bản thân, từ đó quyết tâm, nỗ lực hơn trong thời gian học nghề.

Em chọn ngành Bảo vệ thực vật của Trường Cao đẳng Cộng đồng Đắk Nông với mục tiêu ra trường làm việc tại một doanh nghiệp về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hoặc tự kinh doanh các mặt hàng về nông nghiệp.

Từ kinh nghiệm bản thân đã trải qua, em cho rằng, có định hướng nghề nghiệp đúng đắn sẽ giúp học sinh lựa chọn ngành nghề phù hợp, từ đó, sớm thành công với quyết định đã chọn.

Từ đầu năm học 2024 - 2025, em và các bạn đã được thầy, cô giáo, nhà trường tư vấn, định hướng nghề nghiệp trước khi đưa ra quyết định xét tuyển vào các trường cao đẳng, đại học hay đi học nghề.

Bản thân em và gia đình nhận thấy, trong thời điểm hiện tại, việc học nghề là phù hợp với điều kiện kinh tế và nhu cầu của xã hội. Từ đó, em quyết định dự thi tốt nghiệp và không sử dụng kết quả để xét tuyển vào các trường cao đẳng, đại học.

Mặc dù chỉ đặt mục tiêu tốt nghiệp nhưng không vì thế mà em lơ là việc học. Thông qua việc học trên trường, đặc biệt là các buổi ôn tập, củng cố kiến thức, em sẽ có thêm sự tự tin cho kỳ thi tới. Sau khi tốt nghiệp, em sẽ lựa chọn theo học nghề để sớm có việc làm và tự lập.

Thời gian qua, em, gia đình đã tìm hiểu kỹ và đặt mục tiêu thi vào lớp chuyên tiếng Anh, Trường THPT Chuyên Nguyễn Chí Thanh. Đây là một trong những lớp chuyên có “tỷ lệ chọi” cao nhất trong mỗi mùa tuyển sinh, các bạn có đều kiến thức ngoại ngữ tốt, chính vì thế, em đã ôn tập, chuẩn bị rất kỹ cho kỳ thi sắp tới.

Ngoài thời gian học trên lớp, em dành nhiều thời gian để đọc sách báo, tài liệu và xem các chương trình tiếng Anh. Bên cạnh đó, em đăng ký thi thử để làm quen với dạng đề, cấu trúc đề thi và tự đánh giá năng lực bản thân.

Dù đặt mục tiêu là thi vào trường chuyên, tuy nhiên, đây không phải là lựa chọn duy nhất của em. Em sẽ đăng ký thi tuyển thêm vào một trường công lập trên địa bàn thành phố. Vậy nên, song song với ôn luyện, củng cố kiến thức môn tiếng Anh, em phân bổ thời gian hợp lý cho các môn học khác.