Thế trận “trói địch lại mà đánh” ở Đức Lập

Thể hiện tầm nhìn chiến lược

Trong Chiến dịch Tây Nguyên, quận lỵ Đức Lập, tỉnh Quảng Đức cũ, nay là huyện Đắk Mil (Đắk Nông) được chọn là điểm mở đầu để tiến công giải phóng Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk).

Đức Lập là một quận lỵ lớn nằm trên đường số 14, án ngữ con đường vận tải chiến lược vào miền Đông Nam Bộ. Đây được xem như “cánh cửa thép” khống chế Nam Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và vùng biên giới Campuchia.

Để án ngữ vị trí quan trọng này, tại Đức Lập, địch có Sở chỉ huy hành quân Sư 23 cùng 2 tiểu đoàn bộ binh; 3 đại đội pháo binh 105mm; 1 chi đoàn xe tăng; 5 đại đội bảo an và một số đơn vị trinh sát, công binh của Sư 23.

Với 5 cứ điểm quân sự mạnh, Đức Lập hình thành tuyến phòng thủ Tây Nam Buôn Ma Thuột, lá chắn mạnh, ngăn đường hành lang chiến lược của ta vào miền Đông.

Vì vậy, ta xác định đánh căn cứ Đức Lập là một nhiệm vụ rất quan trọng, liên quan mật thiết với mục tiêu chính của chiến dịch Buôn Ma Thuột.

Việc đánh chiếm Đức Lập mang tính nút thắt, mở thông đường hành lang chiến lược, tạo điều kiện thuận lợi để đánh chiếm thị xã Buôn Ma Thuột. Đánh Đức Lập còn làm rối loạn thế trận phòng thủ của địch, tạo bàn đạp cho các chiến dịch tiếp theo.

Với quyết tâm giành thắng lợi, quân đội ta đã trinh sát và lên kế hoạch tác chiến rất cụ thể. Vì vậy chỉ trong vòng một thời gian rất ngắn quân ta đã làm chủ Đức Lập, tạo đà cho chiến thắng Buôn Ma Thuột.

Sau này, các nhà khoa học quân sự đã đúc kết ra rằng, sở dĩ trận đánh Đức Lập giành thắng lợi là bởi quân đội ta đã chọn đúng thời điểm đột phá chiến lược, khai thác được điểm yếu của đối phương, tấn công bất ngờ tốc độ cao và hiệp đồng binh chủng chặt chẽ.

Kế hoạch tác chiến tài ba

Nghệ thuật quân sự trong chiến thắng Đức Lập một lần nữa được khẳng định tại Hội thảo “Chiến thắng Đức Lập - Nửa thế kỷ nhìn lại” được tổ chức vào ngày 3/3 vừa qua tại huyện Đắk Mil.

Tại hội thảo, nhiều nhà khoa học quân sự, nhân chứng lịch sử đều công nhận và khẳng định về nghệ thuật trên trong chiến thắng Đức Lập.

Trận Đức Lập là minh chứng tiêu biểu cho nghệ thuật quân sự của Quân Giải phóng trong việc chọn hướng tiến công chiến lược, tạo thế bất ngờ, đánh nhanh thắng nhanh và hiệp đồng binh chủng hiệu quả.

Cụ thể, quân ta tổ chức tiến công vào rạng sáng 9/3/1975, tạo yếu tố bất ngờ lớn đối với địch. Tấn công thẳng vào các cứ điểm trọng yếu như Núi Lửa, căn cứ 23, khiến địch không kịp trở tay.
Tránh đánh vào các tuyến phòng ngự vòng ngoài mà tập trung tiêu diệt mục tiêu chủ yếu ngay từ đầu.

Sự phối hợp nhịp nhàng giữa bộ đội chủ lực (Sư đoàn 10), lực lượng địa phương, pháo binh và đặc công giúp trận đánh đạt hiệu quả cao. Các mũi tấn công được triển khai đồng bộ từ nhiều hướng, trong đó bộ binh xung phong sau khi pháo binh bắn chế áp địch.

Tận dụng hỏa lực mạnh, từ các trận địa pháo tầm xa bắn vào Sở chỉ huy địch, cắt đứt liên lạc, làm rối loạn hệ thống chỉ huy của địch.

Đưa pháo 85mm lên cao điểm để bắn trực tiếp vào các vị trí kiên cố của địch, hỗ trợ bộ binh tiến công nhanh chóng. Khi phát hiện địch tổ chức phản kích, quân ta nhanh chóng điều chỉnh phương án tác chiến, kết hợp tiến công với phòng ngự chặt chẽ.

Chỉ sau hơn một ngày chiến đấu, quân ta đã làm chủ hoàn toàn trận địa, không cho địch cơ hội phản công hiệu quả.

Đại tá, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Sự, nguyên Chủ nhiệm Khoa Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Học viện Chính trị chia sẻ: "Chiến thắng Đức Lập là kết quả tổng hợp của nhiều nguyên nhân, yếu tố trong đó có vai trò cực kỳ quan trọng của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Chiến dịch Tây Nguyên, xác định đúng vị trí, tầm quan trọng của trận đánh Đức Lập trong thế trận Chiến dịch Tây Nguyên năm 1975."

Trong ký ức cựu chiến binh Nguyễn Văn Thí (SN 1952), trú tại tại xã Đắk N’Drót, huyện Đắk Mil vẫn còn nhớ như in những ngày tháng hào hùng đó.

Ông Thí cho biết, bản thân ông được vinh dự tham gia tại đơn vị Trung đoàn 28 thuộc Sư đoàn 10. Đầu năm 1975, đơn vị của ông được lệnh đã bí mật hành quân lên Tây Nguyên. Trận đánh bất ngờ của đơn vị vào cứ điểm Đức Lập rạng sáng ngày 9/3/1975.

“Khi đó, đúng 6h5 ngày 9/3, Trung đoàn 28 nổ súng, pháo binh bắt đầu bắn liên hồi vào căn cứ Tiểu đoàn Bảo An địch. Mỗi mũi tấn công là một tiểu đoàn ta và Tiểu đoàn 1 ở hướng Tây Bắc đánh vào, còn Tiểu đoàn 3 ở mũi Đông Nam đánh lên.

Đến 9h30 thì chúng ta chiếm được trận địa sở chỉ huy Đức Lập. Khi đánh xong, ngay trong đêm 9/3, chúng tôi lại tiếp tục hành quân phối hợp các lực lượng khác lên đường đánh chiếm Buôn Ma Thuột”, ông Thí nhớ lại.

Theo Đại tá, TS Lê Quang Trung, Khoa Chiến thuật, chiến dịch, Học Viện Chính trị thì nhờ nghiên cứu nắm chắc tình hình, cơ động lực lượng lập thế trận trên các hướng mũi tiến công.

Đồng thời, lập thế bao vây, cô lập từng mục tiêu, vận dụng chuyển hóa cách đánh linh hoạt của các lực lượng nên ta tiêu diệt toàn bộ quân địch giành thắng lợi vẻ vang.

Còn theo cố Trung tướng Khuất Duy Tiến, nguyên Tư lệnh Quân đoàn 3 thì một trong những nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự ở chiến thắng Đức Lập chính là thế trận “trói địch lại mà đánh”, nghĩa là thế trận hoàn toàn chủ động tiến công, buộc địch phải bị động đối phó theo cách đánh của ta. Sau này các chiến dịch tiếp theo nghệ thuật quân sự này đã được áp dụng và đều giành thắng lợi vẻ vang.

Chiến thắng Đức Lập ngày 9/3/1975 là trận thắng lớn đầu tiên của quân đội ta trong Chiến dịch Tây Nguyên, góp phần đẩy mạnh khí thế tiến công và nổi dậy của toàn chiến trường.

Đây là thắng lợi mang tính “nút thắt”, mở thông đường hành lang chiến lược, tạo điều kiện thuận lợi để Sư đoàn 316 đánh chiếm thị xã Buôn Ma Thuột ngày 10/3/1975, tạo đà cho Chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi.

“

Sau 3 giờ tiến công, Trung đoàn 28 và Trung đoàn 66 (Sư đoàn 10) đã làm chủ hoàn toàn hai căn cứ quan trọng của địch là căn cứ Núi Lửa và căn cứ 23, đập tan tuyến phòng thủ Đức Lập. Quân ta tiêu diệt 2 tiểu đoàn địch, bắt hơn 100 tên, thu 14 pháo lớn, 20 xe tăng, giải phóng một khu vực rộng lớn với hàng chục nghìn dân.