Hướng tới những chính sách rất cụ thể, đặc thù để tạo động lực và hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân
Chiều 15/5, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế tư nhân tại tổ 13 (gồm đoàn Hậu Giang, Bắc Ninh, Đắk Lắk, Lào Cai).
Đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo (đoàn Bắc Ninh) đánh giá, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân là một văn kiện có tính lịch sử thể hiện quan điểm mới của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Nghị quyết đánh dấu bước ngoặt về tư duy, nhận thức và hành động của Đảng, Nhà nước đối với khu vực kinh tế tư nhân; khẳng định phát triển kinh tế tư nhân là lựa chọn sống còn để thúc đẩy sản xuất vật chất, phát triển về kinh tế, xã hội, tạo sức bật về trình độ công nghệ, đào tạo nghề, gia tăng khả năng hấp thụ vốn, thúc đẩy năng suất lao động, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội.
"Nghị quyết 68 đưa ra nhiều nhiệm vụ và giải pháp mang tính chất đột phá, chưa có tiền lệ. Người dân và doanh nghiệp hết sức quan tâm, mong đợi các chính sách này sớm được cụ thể hóa. Vì vậy người dân, đặc biệt là khối các doanh nghiệp rất kỳ vọng vào Nghị quyết của Quốc hội lần này", đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo nhấn mạnh.
Đánh giá chung về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân, đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng, dự thảo Nghị quyết đã bảo đảm được nguyên tắc bao trùm về các nội dung cốt lõi như: Cải thiện môi trường kinh doanh; nguyên tắc xử lý sai phạm và giải quyết các vụ việc cũng như là một số cơ chế, chính sách cho cộng đồng doanh nghiệp liên quan đến đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ...
Mặt khác, dự thảo Nghị quyết cũng đã có những nội dung rất cụ thể, hướng tới những chính sách rất cụ thể, đặc thù để tạo động lực và hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng, cần cụ thể hóa hơn nữa bằng các quy định tại các luật, bộ luật hoặc văn bản hướng dẫn.
Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) đánh giá rất cao sự chuẩn bị của Chính phủ, đặc biệt là Bộ Tài chính trong thời gian rất ngắn đã hoàn thiện tờ trình dự thảo với chất lượng rất cao. Ông mong muốn cần bổ sung các nội dung liên quan đến việc kết nối, liên kết, hình thành sự hỗ trợ giữa doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước và FDI.
Đại biểu cũng đề nghị hoàn thiện một số khái niệm trong dự thảo Nghị quyết để giúp đơn giản trong quá trình triển khai. Điển hình như khái niệm “doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo”, “vườn ươm công nghệ”, “doanh nghiệp công nghệ cao”, “công nghiệp nền tảng”, “công nghiệp mũi nhọn”, “dự án xanh”, “thanh tra, kiểm tra từ xa dựa trên dữ liệu điện tử”...
Góp ý cụ thể để Nghị quyết thực sự phát huy hiệu quả khi đi vào thực tiễn, đại biểu Nguyễn Như So (đoàn Bắc Ninh) đề nghị cần nâng thời hạn miễn thuế thu nhập doanh nghiệp lên 5 năm, sau đó tiếp tục giảm 50% số thuế phải nộp trong 5 năm kế tiếp (tại khoản 1 Điều 10), để tạo “không gian tài chính” đủ dài cho nhóm doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
Theo đại biểu phân tích, việc chỉ miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm và giảm 50% thuế trong 4 năm tiếp theo như dự thảo luật là quá ngắn so với chu kỳ phát triển thực tế của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; chưa tạo động lực đủ mạnh để khuyến khích doanh nghiệp tích luỹ nội lực, đầu tư cho nghiên cứu phát triển, hoạt động sản xuất kinh doanh.
Ông So cho rằng, đặc thù của nhóm doanh nghiệp này là phải đầu tư rất lớn và kéo dài cho các hoạt động như: Nghiên cứu, phát triển sản phẩm, thử nghiệm mô hình kinh doanh, xây dựng công nghệ lõi, tuyển dụng và giữ chân đội ngũ nhân sự chất lượng cao, đồng thời phải liên tục điều chỉnh để thích nghi với biến động của thị trường. Trong suốt quá trình đó, họ phải chấp nhận nguy cơ thua lỗ cao và kéo dài, thậm chí có thể không có lãi trong 5-7 năm đầu.
“Chính sách thuế cần được thiết kế theo hướng thực sự đồng hành với doanh nghiệp trong suốt giai đoạn hình thành và tích luỹ nội lực ban đầu, thay vì dừng lại ở hỗ trợ ngắn hạn. Việc kéo dài thời gian miễn, giảm thuế sẽ tạo dư địa tài chính quan trọng, giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực cho đổi mới sáng tạo.
Đây chính là một giải pháp thiết thực để Nhà nước thể hiện vai trò kiến tạo, nuôi dưỡng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, lực lượng tiên phong góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững”, đại biểu Nguyễn Như So nhấn mạnh.
Đại biểu cũng đề nghị cần nâng thời hạn miễn thuế thu nhập cá nhân lên 5 năm đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của các chuyên gia, nhà khoa học nhận được từ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (tại khoản 3 Điều 10), bởi đây là lực lượng nòng cốt, trực tiếp tạo ra giá trị công nghệ, đổi mới sáng tạo và đưa sản phẩm ra thị trường.
Dẫn chứng thực tiễn, ông Nguyễn Như So nêu rõ, nhiều quốc gia có chính sách cạnh tranh rất mạnh mẽ trong lĩnh vực này. Như Thái Lan miễn thuế thu nhập cá nhân tới 10 năm cho nhà đầu tư và chuyên gia làm việc trong 10 lĩnh vực công nghệ - sáng tạo chiến lược.
“Nếu chúng ta không có chính sách đủ hấp dẫn, cạnh tranh thì sẽ bỏ lỡ cơ hội thu hút nhân tài và khó tạo được bước đột phá về công nghệ trong dài hạn”, đại biểu Nguyễn Như So cho biết.
Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) mong muốn có quan soạn thảo cần bổ sung giải pháp hỗ trợ hiệu quả khi ban hành các quy định để đảm bảo tính khả thi. Đại biểu lấy ví dụ như chính sách thuế, các cơ quan của Chính phủ, địa phương, phải tạo cơ chế hỗ trợ, tập huấn, cung cấp thông tin rõ ràng, thủ tục kê khai và nộp thuế để hộ kinh doanh và cá nhân dễ dàng thực hiện. Ngoài ra, cần tăng tăng cường áp dụng công nghệ thông tin để kê khai và kiểm tra giám sát.
Đảm bảo các chính sách thực sự đi vào cuộc sống và đạt hiệu quả cao
Tại tổ 13, các Đại biểu cũng đặc biệt nhấn mạnh vấn đề tổ chức thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Nghị quyết của Bộ Chính trị. Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội đã giao trách nhiệm cho các cơ quan chức năng ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết.
Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị cần đặc biệt lưu ý vấn đề tiếp cận chính sách, điều kiện hưởng chính sách để đảm bảo các chính sách thực sự đi vào cuộc sống và đạt hiệu quả cao.
Đại biểu cũng đề nghị cần nghiên cứu, bổ sung nội dung về việc thiết lập thể chế đại diện và cơ chế tham vấn chính sách có hiệu lực, hiệu quả với cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp.
Theo đó, doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân cần được công nhận là đối tác chính thức trong quá trình xây dựng và hoạch định các chính sách kinh tế có liên quan.
Việc tham vấn doanh nghiệp hiện nay phần lớn còn mang tính hình thức, thiếu chiều sâu và ít phản hồi chính sách rõ ràng. Vì vậy, cần có cơ chế lấy ý kiến doanh nghiệp một cách thực chất, có quy trình minh bạch, thời gian hợp lý và nghĩa vụ phản hồi rõ ràng từ phía cơ quan Nhà nước.
Các kết quả tổng hợp ý kiến cần được báo cáo định kỳ lên Quốc hội, Chính phủ và công khai trong quá trình xây dựng chính sách nhằm tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Phát biểu giải trình thêm một số vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu một số nội dung mà dự thảo Nghị quyết đang tập trung thể hiện:
Một là, với các nhiệm vụ, giải pháp, các nội hàm đã rõ, có tính chất cấp bách, cần phải tháo gỡ ngay để tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực kinh tế tư nhân, nhưng chưa được thể chế hóa, cần phải sửa đổi, bổ sung mà thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không thuộc phạm vi điều chỉnh của các luật, thì Nghị quyết đề xuất đưa vào.
Hai là, đối với các cái nhiệm vụ, giải pháp mà cần phải thể chế hóa, sửa đổi, bổ sung ngay và thuộc phạm vi điều chỉnh của một số luật mà có trong chương trình làm việc của Quốc hội. Tại trường hợp này, Chính phủ cũng giao cho các cơ quan chủ trì soạn thảo khẩn trương rà soát, nghiên cứu và thể chế hóa ngay tại dự thảo luật để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Ba là, đối với một số nhiệm vụ, giải pháp mang tính định hướng và chưa cấp bách, cần có thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng thì Chính phủ giao cho các cơ quan để nghiên cứu xây dựng, sửa đổi, bổ sung các luật hoặc trình Quốc hội để ban hành các cơ chế, chính sách cụ thể.
Một vấn đề nữa mà Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh đó là vấn đề ứng xử với các đối tượng chịu ảnh hưởng khác nhau trong dự thảo Nghị quyết. Ví dụ như vấn đề ứng xử giữa nhóm hộ kinh doanh và các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Làm sao để vừa giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa có động lực để “lớn lên”, cũng vừa giúp các hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp.
“Nội hàm của Nghị quyết đảm bảo mỗi đối tượng đều có chương trình hỗ trợ. Làm thế nào để hộ kinh doanh có thể chuyển mô hình doanh nghiệp. Với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ có thể phấn đấu thành doanh nghiệp vừa và lớn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cảm ơn các đại biểu đã nghiên cứu, đưa ra các góp ý tâm huyết để cơ quan soạn thảo tiếp tục hoàn thiện dự thảo, trình Quốc hội. Dự kiến sáng 16/5, Quốc hội sẽ tiếp tục thảo luận ở Hội trường về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.