Một nội dung mới rấtquan trọng được Hội nghị Trung ương lần này xem xét và quyết định là phải táicơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Đây là nhiệm vụ rất lớnvà phức tạp, đòi hỏi phải triển khai thực hiện đồng bộ trong tất cả các ngành,các lĩnh vực trên phạm vi cả nước và ở từng địa phương, đơn vị cơ sở trongnhiều năm.(Trích bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tạiphiên bế mạc Hội nghị lần thứ ba BCH Trung ương Đảng, khóa XI).
Trong tuần đầu kỳ họpthứ hai, QH khóa XIII, một trong những vấn đề được các đại biểu Quốc hội (ĐBQH)tập trung bàn thảo là Báo cáo của Chính phủ về Kế hoạch phát triển kinh tế - xãhội 5 năm 2011-2015; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hộinăm 2011 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2012, trong đó trọng yếulà tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.
Vận hành, quản lý điện tại Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 3. Ảnh: Ngọc Tâm |
Các ý kiến đều thống nhất, trong năm 2012và năm năm tới, cần tập trung vào ba lĩnh vực quan trọng nhất: tái cấu trúc đầutư với trọng tâm là đầu tư công, góp phần thúc đẩy tái cơ cấu các ngành kinh tếvà phân bố lại lực lượng sản xuất trên từng vùng lãnh thổ; tái cơ cấu doanhnghiệp nhà nước (DNNN), trọng tâm là các tập đoàn và tổng công ty; tái cơ cấuhệ thống tài chính tiền tệ, trọng tâm là hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM)và các định chế tài chính.
Tái cấu trúc đầu tư với trọng tâm là đầutư công chỉ có thể thành công trên cơ sở tiếp tục đổi mới tư duy và phương phápxây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm và 5năm để huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả nhất, theo thứ tự ưu tiên hợp lýnhất các nguồn lực của Nhà nước và xã hội, nội lực và ngoại lực cho đầu tư pháttriển theo quy hoạch. Chính vì vậy, nhiều đại biểu đề nghị cần đánh giá lại tìnhhình và cơ cấu phát triển kinh tế thời gian qua, trọng tâm là đầu tư từ ngânsách Nhà nước (NSNN), trái phiếu Chính phủ (TPCP), đầu tư của DNNN; thực trạngvà hạn chế của quy chế phân cấp quản lý đầu tư. Từ đó, cơ cấu lại đầu tư công,đổi mới phân cấp quản lý bảo đảm sự quản lý tập trung thống nhất của Trung ươngvề mục tiêu, định hướng phát triển và cân đối vốn đầu tư, quyết định các chươngtrình, dự án lớn quan trọng, đồng thời phát huy vai trò chủ động, sáng tạo củacác ngành, các địa phương để sử dụng hiệu quả các nguồn lực phát triển đấtnước.
Thực hiện Nghị quyết 11 của Chính phủ,một thực tế nổi lên là việc cắt giảm đầu tư công còn tràn lan, dàn đều, khôngcó trọng tâm, trọng điểm. Việc cắt giảm các công trình đang xây dựng dở dang,nhất là các dự án, công trình liên quan đến giáo dục, đời sống người dânmặc dù tiết kiệm một phần ngân sách nhưng tác động đến nhiều vấn đề về xã hội,chứa đựng nhiều yếu tố bất ổn. Cơ chế “xin-cho” gây tác động tiêu cực, phátsinh tình trạng các công trình đáng đầu tư không được đầu tư nên cần giám sátchặt. Đồng thời, bên cạnh việc thắt chặt chính sách tiền tệ và tài khóa vẫnphải tích cực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho phát triển sản xuất, kinh doanh,hướng dòng vốn hỗ trợ của Nhà nước vào những nơi khó khăn nhất, các lĩnh vực sửdụng nhiều lao động, tạo ra nhiều của cải, vật chất cho xã hội. Các ĐBQH kiếnnghị, đối với nguồn vốn NSNN và TPCP năm 2012, phải rà soát, ưu tiên cho các dựán đang đầu tư, bố trí vốn theo hướng tập trung cho các dự án đã hoàn thành vàđưa vào sử dụng nhưng chưa bố trí đủ vốn và hạn chế tối đa việc bổ sung thêmcác dự án mới.
Một đòi hỏi cấp bách đặt ra nhằm tái cơcấu doanh nghiệp thành công, là phải khẩn trương rà soát, đánh giá toàn diện vềhoạt động và hiệu quả của tập đoàn kinh tế, tổng công ty lớn; làm rõ nguyênnhân thua lỗ lớn ở một số tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thời gian qua, từ đó,sửa đổi hoàn thiện các đề án tái cơ cấu các tập đoàn và tổng công ty lớn, bảođảm nâng cao vai trò của DNNN trong ổn định kinh tế vĩ mô, tạo điều kiện chocác doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác phát triển. Đồng thời, phảitìm ra “căn nguyên” chậm trễ trong thực hiện chương trình cổ phần hóa và chuyểnđổi sở hữu DNNN thời gian qua. ĐB Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: “SauHội nghị T.Ư 3, cử tri cả nước đặt nhiều kỳ vọng vào kỳ họp QH lần này. Việctái cấu trúc tập đoàn, tổng công ty cần làm công khai minh bạch, công bố thôngtin... như các doanh nghiệp đăng ký trên thị trường chứng khoán’”. Với góc nhìncủa một chuyên gia kinh tế, ĐB Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) phân tích, nềnkinh tế hướng về chủ trương xuất khẩu nhưng vẫn nhập siêu liên tục dẫn đến nợnước ngoài tăng, gây áp lực đến tỷ giá, khó kiềm chế lạm phát, vì vậy, cần nângcao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp hướng về thị trường trong nước 88triệu dân hơn là “hướng ngoại”. Băn khoăn trước thực trạng nhiều tập đoàn kinhtế, tổng công ty lớn đầu tư dàn trải ra ngoài ngành, nhiều ĐB cho rằng, cần cógiải pháp cụ thể để sớm giải quyết dứt điểm, góp phần tái cơ cấu hiệu quả, thậtsự phát huy vai trò của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty.
Để cơ cấu lại thị trường tài chính vớitrọng tâm là tái cấu trúc hệ thống NHTM, các tổ chức tài chính; cần đổi mới,nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đối với thị trường chứng khoán,bất động sản, tiền tệ; kiểm soát chặt chẽ nợ công, nợ xấu của DNNN, vay trả nợnước ngoài, các nguồn vốn đầu tư nước ngoài; từng bước giảm tỷ lệ cung cấp vốncho đầu tư phát triển từ hệ thống NHTM; nâng cao chất lượng các hoạt động dịch vụngân hàng. Cả nước có hơn 100 NHTM là quá nhiều so với quy mô nền kinhtế, do đó việc cấu trúc lại hệ thống theo hướng sáp nhập, hợp nhất là rất cầnthiết trong bối cảnh hiện tại. Tuy nhiên, hệ thống NHTM rất nhạy cảm, nên việctái cấu trúc cần tiến hành thận trọng. Cần đánh giá chất lượng và tài sản hiệncó của hệ thống NHTM, qua đó xem xét trường hợp nào cần “đưa vào bệnh viện đểđiều trị”, khoanh vùng chống lây lan và giảm ngay lãi suất trên thị trường,không để lãi suất huy động lên đến 14%. Một số ĐBQH còn đề nghị làm rõ nguyênnhân chậm trễ trong việc triển khai thực hiện đề án tái cơ cấu các NHTM và tổchức tín dụng, từ đó hoàn chỉnh đề án, đồng thời xây dựng chương trình hànhđộng, các bước đi tái cơ cấu đối với hệ thống các NHTM quốc doanh, NHTM cổphần, các tổ chức tài chính khác như công ty bảo hiểm, chứng khoán...
L.H (th)