Tác động của không khí lạnh đến thời tiết Tây Nguyên

Không khí lạnh là hiện tượng thờitiết khi khối không khí rất lạnh từ phía Bắc lục địa châu Á di chuyển xuống khuvực nước ta, nơi đang có khối không khí ấm, gây ra gió Ðông Bắc mạnh. Ở miềnBắc và miền Trung nước ta, trời trở rét và thời tiết xấu, thời gian đặc trưnglà vào thời kỳ gió mùa mùa Ðông nên còn gọi là “gió mùa Ðông Bắc”.

Khối không khí lạnh này có nguồn gốccực đới, tràn qua lục địa châu Á dưới dạng front lạnh, xuống đến nước ta trongnhiều trường hợp không còn thể hiện rõ tính chất điển hình của một front lạnhnên ta gọi chung là “không khí lạnh”.

Gió mùa Ðông Bắc được coi là hiệntượng thời tiết đặc biệt nguy hiểm, vì khi nó tràn về ngoài khơi vịnh Bắc bộgió có thể mạnh đến cấp 6 - 7, có thể đánh đắm tàu thuyền; trong đất liền giócấp 4 - 5, có thể làm hư hại nhà cửa, cây cối, các công trình đang thi côngtrên cao, v.v... Ðặc biệt, những đợt không khí lạnh mạnh còn gây ra mưa to, giólớn, thậm chí dông, tố lốc, có khi cả mưa đá. Vào những tháng chính Ðông (tháng12, tháng 1), đêm về trời quang mây, gây ra sương muối, băng giá, có năm cótuyết rơi trên vùng núi cao; nếu kéo dài còn gây rét đậm, rét hại không nhữngđối với cây trồng, gia súc mà cả con người.

Ở Tây Nguyên không khí lạnh gây ragió Ðông – Ðông Bắc, hướng gió chủ đạo trong mùa khô hàng năm. Hệ quả chủ yếucủa không khí lạnh gây ra đối với Tây Nguyên là sự giảm thấp của nhiệt độ và sựtăng lên của mây mưa. Trung bình mỗi năm ở Bắc Tây Nguyên có từ 10 - 12 lần vàNam Tây Nguyên từ 8 -10 lần nhiệt độ giảm trên 1 độ do ảnh hưởng của front cựcđới.

Xét ở góc độ gây bất lợi, không khílạnh trước hết gây ra gió mạnh, nhất là ở những vùng núi cao, có hướng địa hìnhthấp dần về phía Ðông, Ðông Bắc. Do đó trong thời kỳ tháng 12, tháng 1 ở một sốvùng của Tây Nguyên có hiện tượng sương giá gây hại cho cây trồng, vật nuôi vàsức khỏe con người. Về mưa, bản thân không khí lạnh không có khả năng gây mưanhiều ở phần lớn các vùng của khu vực Tây Nguyên. Ðặc biệt trong các tháng giữamùa khô, không khí lạnh còn làm cho thời tiết trở nên khô hanh hơn do có giómạnh và hàm lượng ẩm thấp. Những đợt không khí lạnh mạnh trong thời kỳ đầu mùamà có kết hợp với các nhiễu động khí quyển thì có thể cho mưa khá, thậm chí cònmưa lớn sinh lũ lụt nghiêm trọng, xuất hiện chủ yếu ở các vùng phía Ðông củacác tỉnh Ðắk Lắk, Gia Lai và Ðông Bắc tỉnh Kon Tum.

Phòng ngừa những ảnh hưởng xấu củathời tiết ở Tây Nguyên do tác động của các đợt không khí lạnh tăng cường cầnchú ý: Trong thời kỳ tháng 10, tháng 11 cần xem xét đến những tương tác củaKhông khí lạnh với các nhiễu động mạnh của khí quyển như bão, áp thấp nhiệtđới,… để chủ động ứng phó với mưa lũ có thể xảy ra. Trong thời kỳ tháng 12,tháng 1 lại cần quan tâm đến tốc độ gió và đặc biệt là mức độ giảm thấp củanhiệt độ, khả năng xuất hiện sương giá để có biện pháp bảo vệ sức khỏe conngười, bảo vệ cây trồng, phòng chống dịch bệnh cho vật nuôi... Trong thời kỳ từcuối tháng 12 đến tháng 3 năm sau, đặc trưng thời tiết của hầu hết các vùng làkhô hanh, ít hoặc không mưa. Các đợt không khí lạnh tăng cường sẽ làm cho thờitiết càng trở nên khô hanh hơn đồng thời có gió mạnh nên cần chú ý đẩy mạnh cácbiện pháp phòng, chống cháy rừng.

Nguyễn Văn Huy