“Xuất ngoại” văn hóa M’nông
Con đường nhỏ chạy quanh co, len lỏi giữa cánh rừng dẫn chúng tôi đến Nhà văn hóa cộng đồng bon Pi Nao, xã Nhân Đạo. Những ngày giáp Tết Nguyên đán 2023, không khí trong bon rộn ràng hơn. Người tranh thủ dệt cho xong tấm thổ cẩm để những đứa trẻ trong nhà có bộ đồ mới, người thì khẩn trương thu hoạch nông sản để kịp cất vào kho. Những ché rượu cần cũng sẵn sàng đóng gói cẩn thận, chuẩn bị phục vụ du khách thập phương… Đã nhiều năm nay, văn hóa M’nông bon Pi Nao được người dân gìn giữ, trở thành một phần quan trọng trong đời sống của người dân trong bon.
 |
Diện mạo của bon Pi Nao có nhiều thay đổi, góp phần phát triển du lịch cộng đồng |
Ngồi tỉ mẩn dệt tấm thổ cẩm, chị H’Đăn cho biết, thổ cẩm M’nông được nhiều người yêu thích nhờ màu sắc và hoa văn độc đáo. Trước đây, thổ cẩm làm ra chỉ để phục vụ cho nhu cầu của gia đình nhưng hiện nay, thổ cẩm của bon Pi Nao đã vươn ra đến với người dân Đắk Nông, Lâm Đồng, Đắk Lắk. Thổ cẩm của người dân Pi Nao cũng được các nhà thiết kế đưa vào sản phẩm thời trang, từ đó giúp cho người dân có thêm thu nhập.
Đặc biệt, theo chị H’Đăn, sau khi tham dự chương trình Triển lãm Thế giới EXPO 2020 Dubai (diễn ra hồi đầu tháng 1/2022, được tổ chức tại Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất-UAE), thổ cẩm của người M’nông được bạn bè quốc tế chú ý và dành sự quan tâm đặc biệt.
 |
Chị H’Đăn cho biết, thổ cẩm M’nông được nhiều người yêu thích nhờ màu sắc và hoa văn độc đáo |
Chị H’Đăn nói: “Văn hóa, nét đẹp thổ cẩm M’nông được phát huy, giúp cho chị em phụ nữ chúng tôi có việc làm, thu nhập ổn định nhờ mỗi tấm thổ cẩm có giá từ 2-3 triệu đồng. Bây giờ chị em đều yên tâm với nghề dệt vì sản phẩm làm ra đến đâu đều được tiêu thụ tới đó”.
Cũng giống như chị H’Đăn, anh Y Lanh, đội trưởng đội chiêng của bon Pi Nao vẫn còn rưng rưng tự hào khi nói về tiết mục biểu diễn chiêng tại Dubai. Anh Y Lanh kể, nhờ sự hỗ trợ của ngành chức năng và niềm tin, sự trân trọng với những giá trị văn hóa của người dân trong bon, nhịp chiêng Pi Nao luôn "sống", hòa vào dòng chảy văn hóa góp phần quảng bá hình ảnh con người của vùng đất Đắk Nông.
 |
Người dân đã biết tận dụng những lợi thế về điều kiện tự nhiên để phát triển kinh tế |
"Tôi may mắn 2 lần được sang châu Âu biểu diễn nên vui lắm. Tôi cũng rất tự hào mỗi khi tiếng chiêng M'nông vang lên, tất cả khách mời đều hứng khởi theo dõi xen lẫn sự tò mò về những âm thanh của nhịp chiêng. Nhiều người hỏi rằng, tại sao một khối đồng lại phát ra âm thanh thu hút đến như vậy. Họ nói, sẽ đến Việt Nam để học cách sử dụng nhạc cụ của đồng bào mình!", anh Y Lanh nhớ lại kỷ niệm đưa chiêng M'nông xuất ngoại.
Phát huy lợi thế
Bên cạnh việc sản xuất cây công nghiệp và chăn nuôi gia súc, người dân bon Pi Nao còn tận dụng những điều kiện tự nhiên để canh tác lúa nước. Anh Điểu Vương, Chi hội trưởng Chi hội Nông dân bon Pi Nao cho biết, trước đây cuộc sống của bà con chủ yếu sống dựa vào việc đi rừng hoặc canh tác lúa một vụ; ruộng lúa nhiễm phèn, nên năng suất lúa thấp. Từ thực tế đó, địa phương đã vận động người dân khai hoang, tạo các tuyến kênh dẫn nước, hình thành cánh đồng tập trung.
 |
Cánh đồng lúa nước của bon Pi Nao giúp giải quyết vấn đề lương thực cho người dân trong bon |
Từ diện tích khai hoang, mỗi hộ được chia một phần ruộng để sản xuất. Người dân còn được hỗ trợ giống, vật tư và tư vấn, hướng dẫn kỹ thuật, giúp sản xuất lúa nước hiệu quả. “Bây giờ người dân đã tích lũy nhiều kinh nghiệm để sản xuất lúa nước và các cây trồng khác. Vụ thu hoạch vừa qua, năng suất cà phê, hồ tiêu và lúa nước đều tương đương năm ngoái nên năm nay, người dân rất phấn khởi chuẩn bị Tết Nguyên đán đầy đủ”, anh Điểu Vương nói.
Theo bà H’Yon, Bí thư Chi bộ bon Pi Nao, nhờ sự đoàn kết, nỗ lực vươn lên cùng sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp chính quyền, đời sống người dân đã có nhiều thay đổi. Toàn bon có 118 hộ dân, nhưng chỉ còn 15 hộ nghèo.