Sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương để phù hợp với mô hình 2 cấp (dự kiến) (Hình từ internet)
Thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp
Ngày 11/03/2025, Thủ tướng Chính phủ chủ trì cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, tiếp tục cho ý kiến về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, hoàn thiện thêm một bước Đề án để trình cấp có thẩm quyền.
Theo đó, phát biểu kết luận, Bí thư Đảng ủy, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, đại đa số các ý kiến, dư luận nhân dân đồng tình cao với chủ trương sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, để phù hợp tình hình mới, khả năng quản lý hiện nay khi điều kiện hạ tầng giao thông, hạ tầng số được cải thiện mạnh mẽ, đồng thời tạo không gian phát triển mới, phát huy tối đa tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của từng địa phương.
Về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đó là cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở, phiên họp thống nhất dự kiến trình cấp có thẩm quyền phương án sau khi sắp xếp sẽ giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 - 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở so với hiện nay.
Trước đó, tại Kết luận 126-KL/TW ngày 14/02/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu Đảng uỷ Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Đảng uỷ Quốc hội, các cấp uỷ, tổ chức đảng có liên quan nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); xây dựng phương án tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới, đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã; định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh; đề xuất chủ trương sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật, quy định của Đảng có liên quan, báo cáo Bộ Chính trị trong quý III/2025.
Đồng thời, tại Kết luận 127-KL/TW ngày 28/02/2025, Bộ Chính trị cũng yêu cầu xây dựng đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.
Như vậy, theo đề án sắp xếp tổ chức chính quyền địa phương thì sẽ xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, đó là cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở. Đồng nghĩa với việc không còn tổ chức Công an cấp huyện.
Sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương để phù hợp với mô hình 2 cấp (dự kiến)
Theo đó, chiều 13/3/2025, Phó Thủ tướng thường trực chủ trì Phiên họp lần thứ nhất của Ban chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.
Tại phiên họp, Bộ trưởng Nội vụ, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo, đã công bố Quyết định 571/QĐ-TTg ngày 12/3/2025 về việc thành lập Ban Chỉ đạo. Sự ra đời của Ban Chỉ đạo này là một bước đi cụ thể hóa chủ trương xây dựng chính quyền địa phương tinh gọn và hiệu quả hơn.
Trong quá trình thảo luận về kế hoạch hoạt động của Ban Chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, sắp tới sẽ phải sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương để quy định về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, phân định rõ nhiệm vụ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh; các vấn đề liên quan đến chuyển tiếp thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương khi sắp xếp, tổ chức lại thành 2 cấp.
Bộ Tư pháp cũng đặt ra vấn đề trao đổi với các cơ quan của Quốc hội về việc liệu có cần thiết ban hành một nghị quyết để xử lý một số vấn đề nảy sinh trong quá trình tổ chức lại đơn vị hành chính, tương tự như Nghị quyết 190/2025/QH15 đã được ban hành trước đó.
Theo quan điểm của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, phương án lý tưởng nhất là các bộ, ngành cần rà soát các nội dung thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của mình và đề xuất “một luật sửa nhiều luật", thay vì liên tục sử dụng nghị quyết để giải quyết các tình huống phát sinh. Ông cũng lưu ý rằng việc sử dụng nghị quyết mang tính chất xử lý tình huống thường xuyên là không thực sự bền vững, nhưng có thể là giải pháp cần thiết trong bối cảnh thời gian gấp rút.
Như vậy, dự kiến trong thời gian sắp tới sẽ phải sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương để quy định về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, phân định rõ nhiệm vụ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh.