Dẫn báo cáo của Bộ Giao thông vận tải gửi các Đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, báo Giao thông cho biết, trong văn bản này Bộ Giao thông vận tải đã chỉ ra các nguyên nhân dẫn đến sai phạm trong lĩnh vực kiểm định xe cơ giới thời gian qua, từ đó đề ra nhiều giải pháp khắc phục.
Theo đó, nguyên nhân xảy ra các sai phạm là do cơ cấu tổ chức của Cục Đăng kiểm Việt Nam chậm đổi mới, chưa tách bạch rõ chức năng quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công. Cục Đăng kiểm không có lực lượng thanh tra chuyên ngành độc lập để thực hiện chức năng thanh tra, giám sát thường xuyên đối với lĩnh vực đăng kiểm.
Bên cạnh đó, các hành vi vi phạm của một số cán bộ đăng kiểm rất tinh vi và khép kín ở một số bộ phận của Cục nên rất khó phát hiện so với quyền hạn và nghiệp vụ của các lực lượng chức năng ngành giao thông vận tải.
Một số cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý của Cục Đăng kiểm, đăng kiểm viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực, gây hậu quả xấu cho bản thân, gia đình, cơ quan, đơn vị và xã hội.
Ngoài ra, khi luật Quy hoạch có hiệu lực, quy hoạch mạng lưới trung tâm đăng kiểm bị xóa bỏ đã dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng các đơn vị đăng kiểm xe cơ giới tại một số địa phương, khu vực đô thị, tạo ra cạnh tranh gay gắt, không lành mạnh và để thu hút khách hàng, một số đơn vị đã có những hành vi thực hiện sai tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy định, bỏ nội dung, hạng mục kiểm tra, thực hiện các hành vi giả mạo trong việc kiểm định xe cơ giới.
Công tác phòng chống tham nhũng, tiêu chức chưa được triển khai nghiêm túc
Bên cạnh đó, Bộ Giao thông vận tải cũng cho rằng, công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tuy có triển khai theo kế hoạch hoặc kiểm tra đột xuất nhưng chưa kịp thời phát hiện ra những hành vi tiêu cực, tham nhũng của một số cán bộ.
Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ Cục Đăng kiểm chưa được quán triệt, triển khai nghiêm túc.
Theo Bộ Giao thông vận tải, sai phạm này còn do giá kiểm định được xây dựng từ cách đây 10 năm chưa được điều chỉnh phù hợp trong bối cảnh các yếu tố chi phí đầu vào đã tăng lên. Điều này làm cho hoạt động của các trung tâm đăng kiểm gặp khó khăn, doanh thu không đạt được như kỳ vọng, với mong muốn thu hồi vốn nhanh đã dẫn đến việc cạnh tranh không lành mạnh, làm sai các quy định pháp luật.
Sai phạm đăng kiểm: Trách nhiệm thuộc về ai?
Bộ Giao thông vận tải nhìn nhận, để xảy ra những sai phạm trong lĩnh vực kiểm định xe cơ giới, trách nhiệm quản lý nhà nước trước tiên thuộc về Cục Đăng kiểm Việt Nam; Sở Giao thông vận tải các tỉnh thành phố có trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát hoạt động kiểm định trên địa bàn.
Bộ Giao thông vận tải cũng nhận trách nhiệm của Bộ là chưa quyết liệt chỉ đạo điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động kiểm định phương tiện, chưa tách bạch rõ chức năng quản lý nhà nước và cung ấp dịch vụ công của Cục Đăng kiểm Việt Nam.
Bên cạnh đó, các cơ quan tham mưu của Bộ cũng chưa sát sao, kịp thời nhận diện những bất cập, phát sinh để tham mưu cho Bộ chỉ đạo sửa đổi cơ chế, chính sách cho phù hợp với tình hình thực tiễn, công tác thanh tra, kiểm tra chưa đáp ứng yêu cầu.
Kỷ luật khai trừ đảng 49 đảng viên
Trước những sai phạm này, Ban Cán sự đảng, Đảng ủy Bộ và Bộ Giao thông vận tải đã đình chỉ sinh hoạt đảng đối với 24 đảng viên; xử lý kỷ luật đảng bằng hình thức khai trừ Đảng đối với 49 đảng viên,10 chi bộ đảng bị kỷ luật bằng hình thức Cảnh cáo.
Bộ Giao thông vận tải cũng xử lý kỷ luật bằng hình thức buộc thôi việc đối với Cục trưởng Cục Đăng kiểm bị khởi tố, bắt tạm giam.
Dự kiến đầu tháng 6, Thông tư sửa đổi Thông tư 16/2021 cho phép tự động gia hạn chu kỳ kiểm định theo Thông tư 02/2023 đối với ô tô chở người đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải sẽ được ban hành.
Để chấn chỉnh kịp thời và khắc phục những tồn tại, bất cập trong lĩnh vực Đăng kiểm, Bộ Giao thông vận tải cho biết, Bộ đang tập trung chỉ đạo và triển khai thực hiện rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thể chế liên quan đến đăng kiểm để khẩn trương sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn theo hướng tách bạch chức năng quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ của Cục Đăng kiểm, phân cấp, phân quyền tối đa cho các địa phương nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đăng kiểm gắn liền với tăng cường thanh tra, kiểm tra, phòng chống tiêu cực, lãng phí.
Đồng thời, giảm thiểu các thủ tục hành chính và điều kiện kiểm định; các đơn vị đăng kiểm của lực lượng vũ trang, các đơn vị bảo hành, bảo dưỡng chính hãng được cung cấp dịch vụ kiểm định phương tiện; nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ đảm bảo minh bạch, hiệu quả, phù hợp với nhu cầu thực tiễn và đảm bảo tính cạnh tranh lành mạnh giữa các trung tâm đăng kiểm; Ứng dụng toàn diện công nghệ thông tin, tạo mọi điều kiện thuận lợi và tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp.
Bộ Giao thông vận tải cũng đang khẩn trương triển khai thực hiện Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 139/2018/NĐ-CP ngày 08/10/2018 quy định về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới ngay sau khi được Chính phủ ban hành (dự kiến vào đầu tháng 6/2023); Sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-BGTVT theo trình tự rút gọn để cho phép tự động gia hạn chu kỳ kiểm định theo Thông tư 02/2023/TT-BGTVT đối với ô tô chở người đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải (dự kiến cũng ban hành vào đầu tháng 6/2023).
Ngoài ra, Bộ Giao thông vận tải cũng đang thực hiện rà soát các quy định liên quan đến giá dịch vụ kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, phí, lệ phí đối với xe cơ giới để đề xuất sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, bảo đảm bù đắp đủ chi phí hoạt động kiểm định, góp phần hạn chế phát sinh các tiêu cực trong công tác kiểm định xe cơ giới.
Đến thời điểm hiện tại, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, lãnh đạo Bộ và Đảng ủy Bộ Giao thông vận tải đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam nỗ lực, thực hiện nhiều giải pháp trên tinh thần thật khẩn trương, trách nhiệm nhằm khôi phục tối đa hoạt động của các đơn vị đăng kiểm, tiến tới khôi phục hoàn toàn lại hoạt động kiểm định phương tiện phù hợp với tình hình mới.