Rác thải sinh hoạt ở Đắk Nông - Đã cải thiện nhưng còn nhiều nỗi lo

Nhiều chuyển biến tích cực

Huyện Đắk Mil cách trung tâm TP. Gia Nghĩa khoảng 60km. Huyện có diện tích tự nhiên 67.902ha với 10 đơn vị hành chính cấp xã và dân số trên 102.400 người.

Đắk Mil là địa phương có đông dân và tỷ lệ đô thị hóa cao. Theo điều tra của cơ quan chuyên môn, khối lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) mỗi năm của Đắk Mil khoảng trên 50.000 tấn. Khối lượng này chiếm gần 1/3 toàn tỉnh và nhiều nhất trong 8 đơn vị hành chính cấp huyện của Đắk Nông.

Những năm qua, hạ tầng kỹ thuật - môi trường tại Đắk Mil đã có nhiều chuyển biến đáng kể, trong đó có việc thu gom, xử lý CTRSH. Tính đến hết năm 2024, tỷ lệ rác thải ở đô thị của Đắk Mil được thu gom, xử lý đạt 98,7%. Tỷ lệ rác thải ở khu vực nông thôn được thu gom, xử lý đạt 63%.

Tại Cư Jút, khối lượng rác sinh hoạt mỗi năm trung bình gần 20.000 tấn. Lãnh đạo UBND huyện Cư Jút cho biết, tỷ lệ thu gom rác thải tại khu vực đô thị của huyện đạt 100%.

Hiện tại, cả 8 đơn vị hành chính cấp xã của huyện Cư Jút đều đã được thu gom rác thải. Tỷ lệ các thôn, buôn, bon, tổ dân phố tại Cư Jút làm tốt công tác thu gom, xử lý CTRSH đạt 100%.

Tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt tại nhiều huyện khác cũng có chuyển biến tích cực. Tỷ lệ thu gom, xử lý CTRSH ở khu vực đô thị cơ bản đạt 100% và ở khu vực nông thôn đạt từ 50 - 80%.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), thời gian qua, các đơn vị, địa phương đã tích cực giải quyết vấn đề thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.

UBND các huyện, thành phố đã chủ động sử dụng kinh phí sự nghiệp bảo vệ môi trường hàng năm để hỗ trợ công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải tại các nơi công cộng, trường học, trụ sở cơ quan… đáp ứng được nhu cầu của địa phương.

Hiện tại, hệ thống thu gom rác thải trên địa bàn tỉnh đã được cải thiện đáng kể. Các huyện, thành phố đã triển khai bố trí thùng rác công cộng, xe thu gom di động và chỉ đạo các đơn vị thu gom bảo đảm công tác vận chuyển, xử lý rác đúng quy định.

Chính quyền địa phương đã chỉ đạo các đơn vị thu gom, xử lý rác thải trên địa bàn thực hiện tốt công tác quản lý CTRSH. Nhờ vậy, công tác thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt của địa phương được duy trì và ngày càng hiệu quả hơn.

Đáng chú ý, tỉnh đã xây dựng và đưa vào hoạt động hai lò đốt rác tại huyện Cư Jút và Đắk R’lấp, góp phần giảm thiểu ô nhiễm từ hình thức chôn lấp. Một số bãi chôn lấp cũng được cải tạo, nâng cấp để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Còn nhiều lo ngại

Tại 8 đơn vị hành chính cấp huyện của Đắk Nông, việc thu gom rác thải sinh hoạt do 1 hoặc nhiều đơn vị dịch vụ thực hiện. Người dân thực hiện tập kết rác thải tại các điểm tập kết ven các trục đường, khu trung tâm. Các đơn vị dịch vụ đã tổ chức thực hiện thu gom, vận chuyển rác thải phát sinh hàng ngày về nơi xử lý.

Tuy nhiên, Đắk Nông là tỉnh có địa hình dốc, diện tích rộng, dân cư phân tán, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Điều này gây khó khăn trong việc thu gom rác thải khi nhiều hộ gia đình ở xa các tuyến đường giao thông chính.

Ở khu vực nông thôn, mật độ dân cư thưa thớt và hạ tầng giao thông hạn chế nên việc tiếp cận để thu gom rác trở thành một bài toán nan giải.

Theo Sở TN-MT, hiện hạ tầng phục vụ công tác quản lý CTRSH tại Đắk Nông còn nhiều hạn chế. Trong số 16 bãi xử lý rác sinh hoạt đang hoạt động tại 8 huyện, thành phố của tỉnh, có tới 15 bãi xử lý rác đều chôn lấp theo hình thức lộ thiên.

Nhiều bãi chôn lấp rác thải hiện tại chưa đạt tiêu chuẩn vệ sinh môi trường, gây nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng cho đất và nguồn nước.

Có thể kể đến một số bãi rác không hợp vệ sinh, thường xuyên gây ảnh hưởng đến đời sống người dân như: bãi rác xã Đắk Lao, huyện Đắk Mil; bãi rác Cư K’nia, huyện Cư Jút; bãi rác thị trấn Kiến Đức, huyện Đắk R’lấp; bãi rác xã Đắk Búk So, huyện Tuy Đức…

Tại Đắk Nông, phương tiện và thiết bị thu gom, vận chuyển rác thải của một số đơn vị còn thiếu và chưa được đầu tư đồng bộ. Điều này khiến hiệu quả thu gom rác không đạt yêu cầu và dễ phát sinh tác động đến môi trường.

Nguồn kinh phí để đầu tư xây dựng các nhà máy xử lý rác thải hiện đại là một thách thức lớn. Các dự án xử lý, tái chế rác thải ở Đắk Nông vẫn đang trong quá trình thi công hoặc chưa thể triển khai.

Bên cạnh đó, công tác xã hội hóa trong lĩnh vực xử lý chất thải chưa đạt hiệu quả cao do thiếu các chính sách khuyến khích đủ hấp dẫn để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư.

Một trong những nguyên nhân khác đến từ chính nhận thức của người dân. Nhiều hộ gia đình chưa có ý thức phân loại rác tại nguồn hoặc tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường.

Phí vệ sinh môi trường cũng chưa được người dân đóng góp đầy đủ, làm ảnh hưởng đến nguồn thu cho công tác quản lý CTRSH.

Trong năm 2024, Sở TN-MT đã tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông ban hành kế hoạch phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn.

Sở TN-MT phối hợp với các đơn vị, địa phương tổ chức các đợt tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, quản lý. Đắk Nông đã triển khai nhiều mô hình phân loại và thu gom rác tái chế tại các địa phương, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân.

Theo lãnh đạo Sở TN-MT Đắk Nông, để giải quyết những thách thức trên thì cần đẩy mạnh vào hạ tầng xử lý chất thải và áp dụng công nghệ hiện đại.

Ngoài những giải pháp từ phía địa phương, Đắk Nông sẽ tiếp tục kêu gọi sự hỗ trợ của Trung ương trong việc ban hành cơ chế, chính sách ưu đãi đối với hoạt động xây dựng cơ sở tái chế, xử lý rác.