R ượu cần là sản phẩm được bàn tay khéo léo của người M’nông chế biến từ những thứ sẵn có trong tự nhiên làm nên rượu cần M'nông mang hương vị thấm đậm tinh túy của trời đất, làm ngây ngất lòng người Để làm nên những ché rượu cần có hương vị truyền thống của người M’nông, từ 6h sáng, ông K’Djai ở xã Đắk R’măng, huyện Đắk Glong phải lên rừng tìm vỏ cây, lá rừng để làm men làm rượu cần. Sau khi hái lá và thân cây về, đồng bào tiến hành cắt nhỏ, giã nhuyễn, trộn chung với gạo nếp đã ngâm Để làm men rượu cần, ông K’Djai cho biết cần pha trộn nhiều loại nguyên liệu với nhau. Đó là vỏ cây gang, có vị chát; vỏ cây dong có vị ngọt; lá và vỏ cây cụ có vị ngọt, gạo đã ngâm nước khoảng 1 giờ Hồi nhỏ, ông K’Djai đã được cha chỉ cho các loại cây, lá dùng để làm men rượu cần. Đó chính là lý do ông luôn giữ cách làm men rượu cần và mong muốn con mình và nhiều người trong bon cùng gìn giữ Tất cả hỗn hợp vỏ cây và lá cây bỏ hết vào chiếc cối gỗ, dùng chày lớn giã cho đến khi thành hỗn hợp nhuyễn như bột Vỏ cây và lá cây được giã nhuyễn như bột Người phụ nữ M’nông vo các cục men lớn, rồi đem phơi nắng một ngày. Tiếp đó, các cục men được đưa lên gác bếp để hơi lửa, khói áp vào cho đen mặt ngoài, là cách để giữ cho men không bị hư hỏng Người phụ nữ M’nông phải biết làm men để ủ rượu cần cho gia đình, bà H’Jang thổ lộ ở xã ở xã Đắk R’măng, huyện Đắk Glong thổ lộ Sau 1 tháng treo lên giàn bếp, men được trộn với cơm rượu đã được nấu chín, vỏ trấu rồi ủ bằng lá chuối hoặc lá dong rừng để rượu lên men, sau đó đem bỏ vào từng ché Miệng ché phải được bịt kín bằng mảnh nilon hoặc dùng bát úp miệng ché, sau đó lấy tro bếp nhào với nước để chít kín, nếu miệng chum bị hở thì rượu thành phẩm sẽ bị chua
Bình Minh-Nguyễn Nam