Phòng, chống khô hạn nhờ... cây rừng

Gia đình ông Doãn Thanh, thôn Thuận Hạnh, xã Thuận An, huyện Đắk Mil có 1,2ha cà phê kinh doanh. Sản lượng cà phê gia đình thu được khoảng 5 tấn/năm.

Theo ông Thanh, cao điểm mùa khô hạn như hiện nay nhưng gia đình mới tưới đợt 3 cho cà phê. Vườn cây chưa bị ảnh hưởng nhiều bởi khô hạn một phần vì ông Thanh có hệ thống cây che bóng mát như mít, muồng, phượng rừng.

Hệ thống cây này được gia đình trồng cách đây trên 20 năm nên hiện nay đã lớn, có thể che bóng mát, chắn gió rất tốt.

Nhờ có hệ thống cây che bóng nên nhiệt độ vườn cây của ông Thanh được điều hòa mát mẻ hơn so với những vườn không có. Cây che bóng, chắn gió tạo được sinh thái vườn ổn định, ít bị bốc hơi nước, nên độ ẩm đất, dinh dưỡng trong đất duy trì tốt hơn.

Cộng với việc cắt tỉa cành, tạo tán đúng cách nên cà phê của ông ít chịu tác động bởi các loại sâu bệnh phát sinh gây hại như rệp sáp, nấm hồng.

Đặc biệt, nhờ hệ thống cây che bóng, chắn gió mà ông Thanh có thể tiết kiệm được nước tưới, vật tư, công lao động.

“Có cây che bóng, chắn gió nên vào vườn cà phê tôi cảm giác nhiệt độ thấp hơn khoảng 1 độ C đến 2 độ C so với bên ngoài”, ông Thanh nhấn mạnh.

Tương tự, gia đình ông Phạm Ngọc, thôn 6, xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’lấp phát triển vườn cây hồ tiêu với hệ thống cây rừng che bóng, chắn gió xung quanh.

Cây che bóng đồng thời cũng là trụ sống cho tiêu leo, bám được ông dùng chủ yếu là cây muồng. Hàng năm, hệ thống cây này giúp ông tiết kiệm được phần lớn chi phí tưới nước cho cây trồng.

Ông Ngọc thông tin thêm, 4ha hồ tiêu của gia đình được canh tác theo hướng thuận tự nhiên, hữu cơ nên tạo được sinh thái khá ổn định trong bối cảnh hạn hán.Chính vì thế, ông bảo đảm được năng suất, sản lượng vườn cây ổn định qua nhiều năm, với mức 3 tấn/ha.

Ông Ngọc khẳng định, trong điều kiện biến đổi khí hậu đang làm cho tình hình khô hạn vào những tháng mùa khô trên địa bàn tỉnh ngày càng gay gắt, nguồn nước khan hiếm thì việc trồng các loại cây chắn gió, che bóng cho vườn cây lâu năm đang chứng tỏ là một cách làm hiệu quả, đem lại lợi ích về nhiều mặt cho nông dân.

Theo Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI), khô hạn đã làm cho các loại cây trồng như cà phê, hồ tiêu, điều gặp trở ngại trong quá trình thụ phấn, tỷ lệ đậu quả thấp, làm giảm năng suất. Nhiều loại cây trồng khác cũng ảnh hưởng đến sinh trưởng, dễ có nguy cơ mất mùa.

Ngoài ra, sự thay đổi của thời tiết với xu hướng nóng lên làm cho sâu bệnh có hại phát triển nhanh và khó dự báo.

Cụ thể, bệnh rệp sáp, nấm hồng tấn công cây cà phê; bệnh chết nhanh, chết chậm trên cây tiêu; rầy nâu hại lúa; bọ xít muỗi hại điều, ca cao… làm thiệt hại đến năng suất, chất lượng sản phẩm.

Hơn thế, sự nóng lên do bức xạ nhiệt làm cho nhu cầu nước của cây trồng cũng tăng lên. Nếu vườn cây có che bóng, chắn gió sẽ giảm bớt khô hạn.

Mật độ cây che bóng phù hợp ít gây ảnh hưởng đến năng suất cà phê, hồ tiêu, giúp ổn định chất lượng nông sản qua các năm, hạn chế hiện tượng năm được mùa, năm mất mùa.

Đây là điều mà nhà nông các địa phương các tỉnh Tây Nguyên nên áp dụng, nhân rộng trong canh tác các loại cây công nghiệp dài ngày.