Các nhà khoa học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vừa cùng các cộng sự từ Viện Hàn lâm Khoa học Hungary và Bảo tàng Quốc gia về Lịch sử Tự nhiên, Cộng hòa Pháp công bố những phát hiện mới về sự đa dạng và quá trình phát sinh chủng loại của virus Corona.
Những virus này được thu thập từ quần thể dơi móng ngựa (Rhinolophus sp.) ở Việt Nam và các nước lân cận.
Những dữ liệu này không chỉ mang lại những hiểu biết quan trọng về nguồn gốc của virus SARS-CoV-1 (gây dịch SARS giai đoạn 2002-2004) và SARS-CoV-2 (gây ra đại dịch COVID-19 từ tháng 12/2019 đến nay), mà còn đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng các chiến lược giám sát và phòng ngừa dịch bệnh do virus corona cũng như các mầm bệnh khác trong tương lai. Nghiên cứu được thực hiện theo cách tiếp cận liên ngành "Một sức khỏe" – sự kết hợp giữa y tế, thú y và môi trường nhằm bảo đảm sức khỏe toàn diện cho con người, động vật và hệ sinh thái.
 |
| TS Vương Tân Tú và TS Alexandre Hassanin (đứng ngoài cùng bên trái) cùng đoàn nghiên cứu và các cán bộ kiểm lâm tại tỉnh Điện Biên. |
TS Vương Tân Tú và nhóm các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu đánh giá sự đa dạng và mối quan hệ tiến hóa của các virus Corona có họ hàng gần gũi với 2 chủng virus SARS-CoV-1 và SARS-CoV-2 trên các loài dơi móng ngựa ở Việt Nam.
Theo các nghiên cứu khoa học, virus SARS-CoV-1 và SARS-CoV-2 có mối liên hệ họ hàng và đều thuộc phân nhóm Sarbecovirus, chi Betacoronavirusnhưng nằm trong các nhánh tiến hóa khác nhau. Các nhà khoa học đã phát hiện những virus corona có họ hàng gần gũi với SARS-CoV-1 và SARS-CoV-2 trên một số loài động vật hoang dã nhưng chủ yếu là dơi móng ngựa (Rhinolophus sp.). Những phát hiện này cho thấy cả 2 chủng virus đều có nguồn gốc từ các loài dơi móng ngựa sống tại khu vực Đông Nam Á và miền nam Trung Quốc.
Các nhà khoa học đã thu thập mẫu phân từ 1.218 cá thể thuộc 13 trong tổng số 19 loài dơi móng ngựa tại 19 địa điểm nghiên cứu trên khắp Việt Nam. Qua phân tích 547 mẫu gộp từ 1.218 mẫu bằng kỹ thuật Realtime RT-PCR, kết quả cho thấy 11% mẫu (tương đương 59/547) dương tính với các chủng virus thuộc phân chi Sarbecovirus. Cụ thể, 46 mẫu thuộc loài Rhinolophus thomasi, 10 mẫu từ loài R. affinis, 2 mẫu từ R. pusillus, và 1 mẫu từ R. malayanus.
Sau đó, họ tiến hành giải trình tự các mẫu dương tính bằng công nghệ giải trình tự gene thế hệ mới (NGS) và tổng hợp được 38 bộ gene hoàn chỉnh của 17 chủng virus corona thuộc phân chi Sarbecovirus. Qua phân tích mối quan hệ di truyền cho thấy, 32 virus có quan hệ gần gũi với virus SARS-CoV (nhánh SARSCoVr), 4 virus giống SARS-CoV-2 (nhánh SARSCoV2r) và 2 virus tái tổ hợp từ những chủng thuộc 2 nhánh SARSCoVr và SARSCoV2r (nhánh RecSar).
Nhóm nghiên cứu phát hiện, các chủng virus Corona thuộc phân chi Sarbecovirus trên dơi tiến hóa với tốc độ đột biến và tái tổ hợp di truyền cao.
Trong bối cảnh tương tác ngày càng tăng giữa con người, vật nuôi và dơi tại Việt Nam, nguy cơ xuất hiện các chủng virus corona lai giữa virus ở người và dơi cũng gia tăng. Sự xuất hiện của chủng mới có thể dẫn đến khả năng lây nhiễm sang nhiều loài động vật và con người tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Do đó, việc chuẩn bị các biện pháp ứng phó kịp thời là rất cần thiết để ngăn chặn nguy cơ bùng phát đại dịch trong tương lai.
Sự tham gia của chuyên gia và cộng đồng là cần thiết để nâng cao năng lực ứng phó với dịch bệnh lây truyền từ động vật hoang dã và tăng cường công tác bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam nói chung.
Nguồn: https://vast.gov.vn/web/guest/tin-chi-tiet/-/chi-tiet/phat-hien-moi-ve-virus-corona-tu-doi-mong-ngua-tai-viet-nam-va-khu-vuc-lan-can-133829-403.html?