Luật Nuôi con nuôi được Quốc hội khóa XIIthông qua tại kỳ họp thứ 7, ngày 17-6-2010 và có hiệu lực thi hành từ ngày1-1-2011. Theo đó, Luật gồm 5 chương, 52 điều quy định chi tiết về điều kiệnnuôi con nuôi, trình tự, thủ tục giải quyết nuôi con nuôi; quyền, nghĩa vụ giữacha, mẹ nuôi và con nuôi; chấm dứt việc nuôi con nuôi; trách nhiệm của cơ quan,tổ chức về nuôi con nuôi và xử lý vi phạm về nuôi con nuôi. Trên thực tế, trướckhi ban hành Luật Nuôi con nuôi, hệ thống pháp luật ở nước ta thuộc lĩnh vựcnày cũng đã được thể hiện trong Luật Hôn nhân gia đình, các nghị định của Chínhphủ về quản lý hộ tịch… Tuy nhiên, do chưa có một đạo luật chung, thống nhất,nên quá trình thực thi các quy định trên đã gặp những hạn chế như thiếu cơ chếpháp lý, chồng chéo. Các quy định pháp luật về điều kiện cho, nhận nuôi connuôi chưa cụ thể, rõ ràng. Đặc biệt, pháp luật không có quy định cấm nên trongthực tế đã phát sinh những trường hợp người dân lợi dụng việc nuôi con nuôi củathương binh, người có công với cách mạng, người thuộc dân tộc ít người chỉ đểhưởng chế độ, chính sách ưu tiên của Nhà nước mà không bảo đảm mục đích củaviệc nuôi con nuôi. Thậm chí, nhiều trường hợp cho con đẻ làm con nuôi để tiếptục sinh con thứ 3 nhằm tránh vi phạm kế hoạch hóa gia đình…
Vui chơi. Ảnh: Ngọc Tâm |
Từ những hạn chế trên, Luật Nuôi con nuôiquy định khá chi tiết điều kiện, đối tượng nhận nuôi con nuôi như: phải bảo đảmquyền và lợi ích hợp pháp của người được nhận làm con nuôi; tự nguyện, bìnhđẳng, không phân biệt nam nữ, không trái pháp luật và đạo đức xã hội. Các hànhvi bị cấm tại Điều 13 của Luật Nuôi con nuôi là một điểm mới nhằm bảo đảm quyềnlợi cho trẻ khi được nhận làm con nuôi như cấm lợi dụng việc nuôi con nuôi đểtrục lợi, bóc lột sức lao động, xâm hại tình dục, phân biệt đối xử giữa connuôi và con đẻ… Luật cũng quy định điều kiện của người được nhận làm con nuôitrong nước và nước ngoài là như nhau, đồng thời nâng độ tuổi của trẻ em đượccho làm con nuôi từ 15 tuổi lên dưới 16 tuổi. Người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổicũng có thể được cho làm con nuôi của cha dượng, mẹ kế, cô, cậu, dì, chú, bácruột. Độ tuổi giữa người được nhận làm con nuôi và người nhận con nuôi cáchnhau ít nhất 20 năm. Đối với việc nhận, nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài,cách thức giới thiệu trẻ em làm con nuôi người nước ngoài cũng được thay đổi sovới trước. Nếu như trước đây, việc giới thiệu trẻ em làm con nuôi có yếu tốnước ngoài là do các cơ sở nuôi dưỡng trẻ em thực hiện thì nay trách nhiệm nàythuộc sở tư pháp. Trẻ em sau khi không tìm được mái ấm trong nước mới được giớithiệu làm con nuôi nước ngoài. Trong thời hạn 60 ngày đăng thông báo, nếu ngườitrong nước không có nhu cầu nhận con nuôi thì mới tiến hành thủ tục cho làm connuôi nước ngoài. Đây là những điểm mới quan trọng để đề phòng nhiều tổ chức, cánhân lợi dụng việc cho, nhận con nuôi để vụ lợi cũng như đảm bảo tối đa quyềnlợi trẻ em trong việc tìm cho mình một mái ấm gia đình.
Theo Sở Tư pháp, một thực trạng chunghiện nay là việc cho, nhận con nuôi đang diễn ra rất tùy tiện như không trìnhbáo, không thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết tại chính quyền địa phương.Vì vậy, khi Luật Nuôi con nuôi có hiệu lực, mọi hoạt động trong việc cho, nhậncon nuôi mà không có đầy đủ thủ tục pháp lý theo quy định hiện hành thì sẽkhông được Nhà nước thừa nhận. Điều quan trọng hiện nay là các cấp, ngành, địaphương cần chú trọng đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền nội dung của LuậtNuôi con nuôi đến với mọi tầng lớp nhân dân để nắm rõ và thực thi một cáchnghiêm túc, hiệu quả.
Đức Diệu