Ốc sên và thỏ
Ngày xửa ngày xưa, họ hàng nhà Ốc sên sống ở những nơi ẩm ướt bên sông, suối, hồ. Thấy nhà Ốc sên bò chập chạp, Thỏ đến khinh bỉ:
- Ôi, đồ chậm chạp, mày đang làm gì ở đây?
- Ôi, tôi đang ngồi chơi thôi.
- Chà chà, cái đồ chậm như sên. Nào ta cùng thi nhảy nhé, để xem tao với mày ai thắng, ai thua!
- Hôm nay trời đã chiều rồi Thỏ ạ, để sáng mai ta cùng thi nhé!
- Ừ, thôi để sáng mai thi cũng được.
Ốc sên biết mình không địch nổi Thỏ nên bèn tìm nghĩ cách để thắng Thỏ. Đến tối, họ hàng nhà Ốc sên họp lại rồi phân công mọi người phải chờ sẵn khắp mọi nơi, phòng khi Thỏ gọi phải thưa:
- Tách! Nếu nghe Thỏ gọi tôi thì ai ở gần đó phải thưa nhé! Người chờ ở đây cũng thưa, người chờ ở cánh rừng kia cũng thưa, ai cũng phải thưa!
Họ hàng nhà Ốc sên đồng lòng:
- Vâng, để chúng tôi thưa dùm cho.
Đến sáng hôm sau, Thỏ bước nghênh ngang với vẻ mặt ta đây, nói với giọng kẻ cả:
- Ốc sên đâu? Nào ta cùng thi nhảy!
Ốc sên vừa đi chậm chạp vừa nói:
- Vâng, nhảy thì nhảy!
Rồi cả hai cùng bật nhảy. Nhảy lóc cóc được một hồi, Thỏ gọi Ốc sên.
- Ốc sên ơi!
- Tách!
- Ủa, mày ở đằng trước hả?
- Vâng, tôi ở phía trước đây.
Thỏ ta lại cắm đầu nhảy, nhảy đến đồi bên kia Thỏ lại gọi:
- Ốc sên ơi!
- Tách!
- Ủa, mày ở đằng trước hả?
- Vâng, tôi ở phía trước đây.
Thỏ lại cắm đầu nhảy, nhảy đến cánh rừng kia Thỏ lại gọi:
- Ốc sên ơi!
-Tách!
- Ủa, mày ở đằng trước hả?
- Vâng, tôi ở phía trước đây.
- Ối chà, tại sao lại thế này? Sao mày lại ở phía trước, mày nhanh thật hả Ốc sên?
- Tôi nhanh thật mà. Ở bên kia tôi cũng đến trước, ở đây tôi cũng đến trước, tôi nhanh hơn bác mà. Bên kia tôi cũng đến trước, bên này tôi cũng đến trước, bác thua tôi rồi.
Nghe Ốc sên nói thế và thấy lúc nào mình cũng ở phía sau, Thỏ tức lắm. Nó cắm đầu cắm cổ nhảy để được nhanh hơn, mất đà và trượt té Thỏ lộn đầu xuống suối rồi bị nước cuốn trôi chết luôn ở đó.
Câu truyện ngụ ý trong cuộc sống, ta từng chứng kiến rất nhiều người được trao cho khả năng đặc biệt, tài năng hơn người song lại nhanh chóng bước vào con đường sai lầm vì u mê trong chiến thắng, coi thường người khác. Thỏ trong câu chuyện là một ví dụ. Thỏ tượng trưng cho sự nhanh nhẹn tháo vát, cho tài năng thiên bẩm không cần luyện tập cũng có thể hơn hẳn rất nhiều người. Song nó cũng tượng trưng cho tính tự phụ của con người. Vì quá tự tin coi thường đối thủ mà dẫn tới thua cuộc một cách đau đớn.
Tự tin là một đức tính tốt của con người, song nếu tự tin thái quá sẽ thành chủ quan, khinh địch. Những người tài giỏi nhưng lười biếng, khoe khoang, “dục tốc bất đạt” thì dễ dàng bị ngủ quên trong vọng tưởng của bản thân, kéo bản thân đi lùi về phía sau, thua cả những kẻ yếu thế hơn mình rất nhiều.Y Sơn lựa chọn từ tập truyện dân gian Ê đê, được Nguyễn Minh Tâm, H'Pliêr Niê Kdăm, H'Juaih Niê Kdăm sưu tầm. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh - 2015.