Quan niệm
Người M’nông quan niệm, nếu đứa trẻ lên ba mà cha mẹ không làm lễ xỏ tai thì hồn của nó sẽ buồn mà bỏ về bon Phan (làng ma của tổ tiên, ông bà). Vì vậy, lễ xỏ tai là một nghi thức vô cùng quan trọng, nó quyết định sự sống còn của đứa trẻ, để tiếp tục khôn lớn, trưởng thành.
Nghi lễ cắt tóc
Để làm lễ cắt tóc cho con mình, người cha của đứa trẻ buộc một ché rượu, làm một con gà trống choai, chuẩn bị một tô cơm, một tô canh, một tô tiết gà pha rượu, tất cả được đựng trong một cái nia, đặt bên ché rượu, cạnh bếp lửa, ngay dưới kho lúa của nhà mình.
Tiến hành nghi lễ, người cha khấn các vị thần linh, tổ tiên, ông bà xin phép được cắt tóc cho con mình. Sau đó, người cha dùng dao sắc cắt bỏ những sợi tóc tơ trên đầu của đứa trẻ có từ khi mới sinh ra. Như thế, từ nay, tóc đứa trẻ mọc lên mới là tóc đã trưởng thành. Những sợi tóc tơ được cắt ra, không được vứt bỏ mà phải cất trong một ống tre có nắp đậy.
 |
Trẻ em M'nông |
Nghi lễ xỏ tai
Nghi lễ xỏ tai sẽ được cha mẹ thực hiện khi đứa trẻ vừa tròn ba tuổi. Đây nghi lễ bắt buộc của người M’nông. Việc xỏ tai để chứng tỏ đứa trẻ đã bước vào giai đoạn mới của cuộc đời.
Để làm lễ xỏ tai cho con mình, người cha buộc một ché rượu, làm một con gà trống choai (luộc chín), chuẩn bị một tô cơm nếp, một tô canh, một tô tiết gà pha rượu, tất cả được đựng trong một cái nia, đặt cạnh ché rượu, gần bếp lửa, ngay phía dưới kho lúa của nhà mình. Vào lễ, người cha khấn các vị thần linh, tổ tiên, ông bà, xin phép được xỏ tai cho con mình và cầu mong các vị thần linh, tổ tiên, ông bà phù hộ cho con sau lễ xỏ tai, ăn khỏe, ngủ ngon, chóng lớn, mau trưởng thành. Khấn xong, người cha cầm vòng đồng đặt bên tai ché rượu lễ, rồi hơ phần tiếp giáp giữa hai đầu vòng đồng vào ngọn đèn sáp và đeo vào hai dái tai đứa trẻ mỗi bên một chiếc.
Làm xong nghi thức xỏ tai, cha mẹ đứa trẻ để nguyên vòng đồng như vậy, cho đến ba ngày sau dái tai của đứa trẻ mới được xuyên thành lỗ. Người M’nông tin rằng việc xỏ tai cho đứa trẻ lên ba sẽ làm cho hồn của nó vui.
Lễ cắt tóc và xỏ tai cho trẻ sơ sinh của người M’nông ở Đắk Nông là một phong tục đề cao vai trò, trách nhiệm của cha mẹ đối với tương lai con cái mình. Chứng tỏ sự quan tâm của cha mẹ đến sức khỏe, trí tuệ của thế hệ con cái, những người chủ tương lai của gia đình và cộng đồng.