Những người lặng lẽ phía sau vinh quang của đồng nghiệp

Đứng “đằng sau cánh gà”

Hiện nay, phát thanh - truyền hình hiện đại, báo chí đa phương tiện lên ngôi, những tác phẩm báo chí chỉ có một người thực hiện ngày càng ít. Báo chí hiện đại là sản phẩm tập thể. Có những tác phẩm huy động rất nhiều người tham gia như những cầu truyền hình kết nối rất nhiều điểm cầu ở khắp miền đất nước.

Một tác phẩm truyền hình lớn đôi khi phải huy động hàng trăm người, trong đó, có những người ít được nhắc đến như nhân viên kỹ thuật điện, người phụ trách khán giả, người lo sân khấu, tài xế xe lưu động, nhân viên y tế, người chịu trách nhiệm về âm thanh, ánh sáng, nhân viên bảo vệ, nhân viên hóa trang...

Hằng năm, các giải thưởng báo chí tôn vinh những tác giả, nhóm tác giả trực tiếp sản xuất ra tác phẩm. Những tác phẩm đó có đóng góp thầm lặng của các bộ phận phục vụ.  Trong ảnh: Lễ trao Giải thưởng báo chí Quốc gia. Ảnh tư liệu

Ngay cả một bài trên báo in, độc giả thường thấy 1 hoặc 2 cái tên dưới tác phẩm, nhưng thực tế, để có được tác phẩm ấy là công sức của những người tổ chức tuyến bài (lãnh đạo các phòng, ban nghiệp vụ), những chuyên gia tư vấn, những nhà báo làm công tác tòa soạn, đọc bản thảo, phản biện, chỉ ra những chỗ hở cần sửa, biên tập câu chữ cho đúng và hay, tránh sơ sót, xử lý các chi tiết bị lỗi logic…

Với loạt bài điều tra, công sức của những người đứng “đằng sau cánh gà” để tổ chức, tính toán và biên tập càng có vai trò to lớn.

Những chức danh ít được nhắc tới

Năm 2008, nhóm phóng viên Lê Kiệt - Minh Thu của Phòng Thời sự Đài PT-TH Đồng Nai đã nhận được giải A Giải báo chí Quốc gia cho loạt phóng sự “Bảo mẫu Quảng Thị Kim Hoa hành hạ trẻ em”. Trước đó, nhóm tác giả này cũng nhận được nhiều bằng khen, và các giải thưởng khác: Giải nhất báo chí tỉnh Đồng Nai, Huy chương vàng Liên hoan Truyền hình toàn quốc. Phóng viên Lê Kiệt được nhiều báo giới thiệu. Nhưng, ít ai biết được, nếu không có những người âm thầm ở hậu trường để tổ chức, chỉ đạo thì sẽ không có cái loạt phóng sự tạo ra hiệu ứng xã hội to lớn đó.

Đề tài của tác phẩm đoạt giải ấy bắt đầu từ lá thư của một khán giả giấu tên gửi đến Đài. Thông thường, những lá thư phản ánh, kiến nghị, khiếu nại gửi về các cơ quan báo chí không phải cái nào cũng được Ban biên tập cử phóng viên xác minh, điều tra. Do lực lượng mỏng và do tính chất, quy mô của các vụ việc, phần lớn các đơn, thư đều được bộ phận tiếp nhận sao chuyển cho các cơ quan chức năng.

Khi đọc lá đơn phản ánh nạn bạo hành trẻ em ở điểm giữ trẻ tư nhân của bà Quảng Thị Kim Hoa tại TP. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai này, nhà báo Hoàng Minh, Trưởng Phòng Thời sự lúc ấy nhận định rằng đây là vụ việc cá biệt nhưng khá tiêu biểu cho một thực trạng. Anh suy nghĩ và quyết định chọn 2 phóng viên Minh Thu, Lê Kiệt. Đây là 2 phóng viên trẻ, năng động và có một điểm chung: cả 2 đều có con còn rất nhỏ. Minh Thu là nữ biên tập viên viết về giáo dục, am hiểu các vấn đề quản lý khối giáo dục mầm non. Lê Kiệt là phóng viên năng động trong tìm tòi góc máy, ghi âm, ghi hình. Và đoạn băng ghi được cảnh bạo hành – sau nhiều lần đặt máy, “canh me” từ bệnh viện cán bộ Đồng Nai chĩa qua khu nhà bà Kim Hoa – đã thành công ngoài mong đợi.

Không chỉ mẫn cảm với đề tài phóng sự từ một lá thư khán giả, trong quá trình thực hiện phóng sự, nhà báo Hoàng Minh còn trực tiếp tổ chức xử lý hình ảnh, tính toán cân nhắc để tạo ra hiệu quả cao. Cụ thể là anh đã vạch ra một kế hoạch cho các bước đi: Không cho phát sóng ngay khi nhóm thực hiện đã hoàn tất vì những lý do: 1. Bảo đảm an toàn cho nhân chứng đã dũng cảm phát biểu trong phóng sự, vì cụ già này sáng 15/1/2008 mới xuất viện; 2. Phóng sự sẽ được phát trên sóng truyền hình quốc gia; 3. Mời báo in vào cuộc để tăng hiệu quả dư luận; 4. Làm việc với công an địa phương để xử lý vụ việc đồng thời…

Anh Nguyễn Hồng Kỳ, kỹ thuật viên dựng của HTV đang dựng tác phẩm cho kịp giờ phát sóng

Vai trò không nhỏ nhưng âm thầm

Trong các sản phẩm báo chí lớn như bài long-form, tác phẩm truyền hình, đội ngũ làm hậu kỳ có vai trò cực kỳ quan trọng, họ như là người sáng tạo tác phẩm lần thứ 2. Thế nhưng, đôi lúc đôi chỗ, công việc của họa sĩ thiết kế, kỹ thuật viên dựng phim…chỉ được xem như việc bếp núc. Thực tế, dựng phim là sự chọn lọc, sắp xếp, định thời gian, trình bày cho tác phẩm truyền hình, và trong quá trình chọn lọc hình ảnh, âm thanh giàu thông tin, chất lượng kỹ thuật của hình ảnh bảo đảm, trường đoạn hấp dẫn, phỏng vấn hiệu quả, sắp xếp theo trình tự logic, mở hấp dẫn, thân mạch lạc, kết ấn tượng. Tất nhiên, họ sáng tạo trên cơ sở kịch bản, chỉ đạo của biên tập viên, đạo diễn nhưng không thể xem thường vai trò của họ.

“Người dựng là người khán giả đầu tiên, phát hiện những sơ sót và báo liền cho biên tập viên biết”, anh Nguyễn Hồng Kỳ, kỹ thuật viên dựng phim của HTV tâm sự. Cũng theo anh Kỳ, trong quá trình dựng hình, có những lúc xảy ra mâu thuẫn với biên tập viên, mình cứ tranh luận thoải mái. Bởi tranh luận nhằm để đưa ra cái hay nhất, tốt nhất, đạt được yêu cầu. Tuy nhiên, kỹ thuật viên dựng cũng nên biết rằng biên tập viên là người quyết định chứ không phải là mình”.

"Người làm công việc dựng phim phải luôn sáng tạo, cập nhật nhanh công nghệ", chị Nguyệt Quế, một kỹ thuật viên dựng hình của HTV tâm sự

Chị Nguyệt Quế, kỹ thuật viên dựng phim trẻ của HTV tâm sự: “Công việc này không giới hạn nam hay nữ, nó chỉ giới hạn ai sáng tạo hơn ai thôi. Và cần có sự kiên trì nữa, công việc này tỉ mẩn lắm. Nhiều khi mình cũng thấy đuối, vì có những chương trình dài, hoặc áp lực về deadline phát sóng khiến mình mệt mỏi, nhưng thực ra, mỗi lúc làm chương trình, mình lại làm một đề tài khác nhau, nên mặc dù ngồi một chỗ nhưng mình lại học được nhiều thứ”. “Có những sai phạm ở các khâu trước, tới mình phải sửa đi sửa lại hoài sản phẩm cũng nản lắm”, anh Nguyễn Hồng Kỳ nói thêm.

Vâng, công việc của những người sáng tạo ấy vẫn lặng thầm sau cánh gà sân khấu vinh danh những thành công của nghề báo. Nhân dịp Ngày Nhà báo cách mạng Việt Nam 21/6, bài viết này muốn được nhắc tới họ như một sự tri ân!