Những ngày đầu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông

Hệ thống hang động dài và độc đáo bậc nhất Đông Nam Á

Với diện tích đề cử 4.700 km2, CVĐCTC UNESCO Đắk Nông trải dài qua 6 huyện, thành phố gồm: Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Song, Đắk Glong, TP. Gia Nghĩa và là nơi hội tụ các giá trị tiêu biểu về địa chất, địa mạo, khảo cổ, văn hóa và đa dạng sinh học đặc trưng của khu vực. Điểm nổi bật đặc biệt nhất trong khu vực CVĐCTC chính là hệ thống hang động trong đá bazan, phân bố chủ yếu ở khu vực Krông Nô và được phát hiện từ năm 2007.

Tính đến thời điểm hiện tại, các nhà khoa học đã xác định nơi đây có hơn 100 hang động lớn nhỏ và có 5 miệng núi lửa được phát hiện gồm núi lửa Nâm Dơng, núi lửa Băng Mo (Cư Jút); núi lửa Nâm Blang, núi lửa Nâm Kar (Krông Nô) và núi lửa Nâm Gle (Đắk Mil).

Núi lửa Nâm Blang được xem là "trái tim" của cánh đồng dung nham rộng lớn, còn hệ thống các hang động là các "mạch máu" của nó. Trong đó, đáng chú ý là hang C7, dạng ống, dài 1.066,5m là hang động dung nham được Hiệp hội Hang động núi lửa Nhật Bản xác lập kỷ lục đứng đầu Đông Nam Á về cả quy mô, độ dài và tính độc đáo. Hang C3 dài 594,4m xếp thứ nhì; Hang A1 dài 456,7m xếp thứ năm…

Một cửa hang nằm trong hệ thống hang động núi lửa Krông Nô. Ảnh: Ngô Minh Phương

Trong hang động có nhiều cấu tạo đặc trưng cho quá trình phun trào của núi lửa như các ngấn dung nham, hốc sụt. Theo các nhà khoa học Việt Nam và Nhật Bản, cấu trúc của hệ thống hang động này là kết quả hoạt động của các hệ thống đứt gãy kiến tạo, hình thành kênh dẫn cho dung nham từ dưới sâu đưa lên, hình thành các thể Magma xâm nhập và phun trào bazan. Các yếu tố này ảnh hưởng tới hình thái, địa hình của khu vực, tạo nên những cảnh quan, thác nước ngoạn mục.

Đặc biệt, trong khu vực hang động núi lửa của CVĐCTC, các nhà nghiên cứu khoa học đã phát hiện các di chỉ khảo cổ có người tiền sử sinh sống. Kết quả nghiên cứu bước đầu cùng với việc thu thập các di vật khảo cổ có mật độ khá dày đặc, ghi nhận đây là dấu tích văn hóa của cư dân Hậu kỳ Đá mới và Sơ kỳ kim khí có niên đại từ 6.000 đến 3.000 năm cách ngày nay.

Văn hóa truyền thống của các dân tộc vùng CVĐCTC UNESCO Đắk Nông phong phú, đa dạng

Thành quả của sự chung tay

Năm 2014, từ những công bố phát phát hiện đầu tiên về hệ thống hang động núi lửa khu vực Krông Nô của các nhà khoa học Nhật Bản, tỉnh Đắk Nông đã quyết tâm xây dựng CVĐC Đắk Nông theo mô hình, định hướng phát triển CVĐCTC của UNESCO.

Tháng 12/2015, UBND tỉnh Đắk Nông ban hành quyết định thành lập CVĐC Đắk Nông với mục tiêu là giáo dục cộng đồng, bảo tồn di sản và phát triển bền vững kinh tế - xã hội của địa phương thông qua hoạt động du lịch của CVĐC.

Tỉnh phối hợp với các nhà khoa học triển khai thực hiện Đề tài “Nghiên cứu, điều tra đánh giá di sản địa chất, xây dựng công viên địa chất khu vực Krông Nô, tỉnh Đắk Nông”; Đề tài "Điều tra khảo sát bổ sung làm cơ sở xây dựng và hoàn thiện hồ sơ CVĐC Đắk Nông để đăng ký gia nhập Mạng lưới CVĐCTC UNESCO".

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được bảo tồn, gìn giữ tại CVĐCTC UNESCO Đắk Nông

Tháng 7/2018, tỉnh Đắk Nông mời các chuyên gia thẩm định sơ bộ, đánh giá và đã xác định CVĐC Đắk Nông có tiềm năng trở thành CVĐCTC với chủ đề chính là “Xứ sở của những âm điệu”. Được sự hỗ trợ, tư vấn của các chuyên gia UNESCO, Đắk Nông đã xây dựng được 3 tuyến du lịch CVĐC: “Trường ca của nước và lửa”, “Bản giao hưởng của sự đổi thay”, “Âm vang từ Trái đất”, với 44 điểm di sản.

Ngoài xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho công tác thẩm định, tỉnh Đắk Nông còn nỗ lực thực hiện các tiêu chí mà UNESCO đưa ra và tham gia đầy đủ các sự kiện thường niên do Mạng lưới CVĐCTC UNESCO và Mạng lưới CVĐC quốc gia tổ chức.

Với sự nỗ lực vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tháng 7/2020, CVĐCTC UNESCO Đắk Nông chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới CVĐCT UNESCO (GNN).

Cơ hội cho du lịch

CVĐCTC UNESCO Đắk Nông chính thức gia nhập Mạng lưới CVĐCTC UNESCO là kết quả của sự đồng lòng, thống nhất của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Đây là cơ hội để không những thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường sinh kế cho người dân mà còn góp phần bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên, sử dụng hợp lý tài nguyên, giữ gìn và phát huy giá trị về văn hóa, lịch sử, truyền thống văn hóa dân tộc, tận dụng tiềm năng, thế mạnh, tăng cường thu hút đầu tư các khu du lịch trọng điểm, thu hút du khách trong nước và quốc tế.

Đoàn chuyên gia UNESCO thẩm định chính thức CVĐC Đắk Nông

Theo Ban Quản lý CVĐCTC UNESCO Đắk Nông, từ khi được công nhận đến nay, CVĐCTC UNESCO Đắk Nông đã thu hút sự quan tâm của các cơ quan truyền thông, doanh nghiệp du lịch, du khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là bước khởi đầu cho một quá trình khai thác, vận hành hiệu quả và rất cần có những chính sách phát triển phù hợp. Bởi, các nội dung xây dựng CVĐCTC là một nhiệm vụ mới và tỉnh Đắk Nông chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng, phát triển theo các tiêu chí, định hướng của UNESCO. Không những vậy, việc xây dựng và phát huy danh hiệu CVĐCTC UNESCO Đắk Nông cần một nguồn kinh phí đầu tư lớn.

CVĐCTC UNESCO Đắk Nông đang tập trung triển khai thực hiện 16 lĩnh vực ưu tiên của Mạng lưới CVĐCTC UNESCO, nhất là cải thiện hình ảnh, tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức cộng đồng, năng lực quản lý và tăng cường hợp tác trong nước và hội nhập quốc tế.