Nhân Ngày Giỗ tổ Hùng Vương: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương – Bản sắc văn hóa đặc sắc, tiêu biểu của dân tộc Việt Nam

29/03/2012 11:28

Theo lịch sử dân gian, các Vua Hùng đã có công khai sơn, phá thạch gây dựng nên bờ cõi, non sông đất nước, lập nên nhà nước Văn Lang độc lập, có chủ quyền của người Việt cổ tạo tiền đề cho sự phát triền bền vững cho dân tộc, quốc gia sau này...

Theo lịch sử dân gian, các Vua Hùng đã có công khaisơn, phá thạch gây dựng nên bờ cõi, non sông đất nước, lập nên nhà nước VănLang độc lập, có chủ quyền của người Việt cổ tạo tiền đề cho sự phát triềnbền vững cho dân tộc, quốc gia sau này. 


Từ hàng ngàn đời nay, người Việt đã lập đền thờ vàthờ cúng ông Tổ chung của mình - các Vua Hùng tại núi Nghĩa Lĩnh, xã Hy Cương,thành phố Việt Trì. Ngoài ra, còn có rất nhiều đình, đền, miếu… thờ cúng HùngVương, vợ con và các tướng lĩnh thời các Vua Hùng ở Phú Thọ và nhiều tỉnh trongcả nước. Năm 2005, theo thống kê của Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch) có 1.417 di tích thờ Vua Hùng và liên quan đến thời kỳ đấutranh dựng nước, giữ nước của các Vua Hùng trải dài từ Bắc tới Nam. Trong đó,các di tích thờ cúng Hùng Vương tập trung chủ yếu trên địa bàn tỉnh Phú Thọ(326 di tích), tâm điểm là Di tích lịch sử Đền Hùng; tỉnh Hà Tây cũ (364 ditích), Thành phố Hà Nội (161 di tích), tỉnh Bắc Ninh (168 di tích), tỉnh VĩnhPhúc (62 di tích), Thành phố Hồ Chí Minh (14 di tích)... Tín ngưỡng thờ cúng Tổtiên đã ăn sâu vào tâm thức người Việt, dù ở bất cứ đâu, phương trời nào, dù làgià hay trẻ, dù là gái hay trai, dù theo tôn giáo hay không theo tôn giáo ngườiViệt không những luôn nhớ về cội rễ, cùng hướng về cội nguồn dân tộc, mà cònkhẳng định với bạn bè quốc tế về nguồn cội - Tổ tiên của người Việt. Vì vậy,cộng đồng người Việt <_st13a_country-region w:st="on"><_st13a_place w:st="on">Namsinh sống ở một số nước đã về Đền Hùng xin đất, nước, chân nhang thờ cúng Tổtiên và lập đền thờ các Vua Hùng.



Trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước củadân tộc, người Việt Nam luôn tôn vinh các Vua Hùng là ông Tổ của mình và lấy đólàm điểm tựa tinh thần, đức tin vào sự linh thiêng huyền diệu của Tổ tiên đểchiến thắng thiên tai, giặc ngoại xâm, bảo vệ giang sơn bờ cõi. Truyền thuyếttại Đền Hùng đã ghi lại: Sau khi được Vua Hùng thứ 18 nhường ngôi, Thục Phán đãdựng Cột đá thề trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh và thề nguyện sẽ trọn đời bảo vệ giangsơn, gấm vóc mà Vua Hùng trao lại và đời đời hương khói trông nom lăng miếu Tổtiên. Những năm đầu công nguyên (40 - 43), Hai Bà Trưng phát động cuộc khởinghĩa chống quân Hán đã đọc lời thề trên cửa sông Hát “Một xin rửa sạch nướcthù/ Hai xin đem lại nghiệp xưa họ Hùng”, các tài liệu sử sách sớm nhất ghichép về thời đại Hùng Vương là “Đại Việt sử lược” và “Đại Việt sử ký toàn thư”đã khẳng định và lý giải về nguồn gốc, nguồn cội chung của dân tộc Việt Nam -các Vua Hùng. Thời Hậu Lê năm Hồng Đức thứ nhất đã cho soạn “Ngọc phả HùngVương” đã chép “Từ đời nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến triều đại tabây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng TrungNghĩa (Cổ Tích)”, ở đây nhân dân toàn quốc đều đến lễ bái để tưởng nhớ công laocủa đấng Thánh Tổ xưa”. Thời nhà Nguyễn, kinh đô đặt tại Huế, năm 1823 vua MinhMạng đã cho rước bài vị thờ Hùng Vương vào thờ ở miếu Lịch đại Đế Vương, còntại Đền Hùng thì cấp sắc để phụng thờ…

Từ khi nước nhà được độc lập, Đảng, Nhà nước và nhândân ta luôn đặc biệt quan tâm tới việc thờ tự các Vua Hùng thông qua nhiều hoạtđộng trong đó có đầu tư nguồn kinh phí nhằm tu bổ, tôn tạo Khu di tích lịch sửĐền Hùng ngày càng khang trang hơn, xứng tầm là nơi thờ tự Tổ tiên chung củadân tộc: Ngày 18 tháng 2 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc lệnh số22C NV/CC quy định về những ngày lễ lớn hàng năm, trong đó có ghi giỗ Tổ HùngVương được nghỉ 1 ngày. Trong ngày giỗ Tổ Hùng Vương năm Bính Tuất (1946) - nămđầu tiên của Chính phủ mới được thành lập, cụ Huỳnh Thúc Kháng - Quyền Chủ tịchnước về dự giỗ Tổ và dâng tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và một thanh gươm nhằmkính cáo với Tổ tiên về đất nước bị xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ choquốc thái, dân an, thiên hạ thái bình thịnh trị, cùng nhau đoàn kết đánh tangiặc xâm lược, bảo vệ vẹn toàn lãnh thổ của đất nước. Ngày 19 tháng 9 năm 1954,sau khi lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, Chủ tịch HồChí Minh đã về thăm Đền Hùng. Tại đây, Người đã gặp gỡ và nói chuyện với cánbộ, chiến sỹ Đại đoàn quân Tiên Phong trước khi về tiếp quản Thủ đô Hà Nội, Chủtịch Hồ Chí Minh đã căn dặn cán bộ, chiến sỹ Đại đoàn quân Tiên Phong, đây cũnglà lời căn dặn đồng bào cả nước “Các Vua Hùng đã có công dựng nước/ Bác cháu taphải cùng nhau giữ lấy nước”. Ngày 2 tháng 4 năm 2007, Quốc hội đã phê chuẩnsửa đổi, bổ sung điều 73 của Luật Lao động cho người lao động được nghỉ làmviệc, hưởng nguyên lương ngày giỗ Tổ Hùng Vương (mồng 10 tháng 3 âm lịch).

Nghi lễ tổ chức giỗ TổHùng Vương được quy định cụ thể, chặt chẽ thể hiện sự tôn kính của các triềuđại và nhân dân đối với Tổ tiên. Trong cuốn “Ngọc phả Hùng Vương” do Trực họcsỹ Nguyễn Cố soạn năm 1470 đã ghi lại: “... Phụng ban hương Trung Ngãi (CổTích) làm dân Trưởng tạo lệ, cấp 500 mẫu ruộng tại xã Hy Cương, lại cho thuthuế ruộng từ của một vùng trên từ Tuyên Quang, Hưng Hóa, dưới Việt Trì làmhương hỏa phụng thờ”. Đến thời nhà Nguyễn, định lệ 5 năm mở hội lớn một lần(vào các năm thứ 5 và 10 của thập kỷ), đến năm Khải Định thứ 2 (1917) đã ấnđịnh ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế, còn ngày giỗ 11tháng 3 âm lịch do dân sở tại làm lễ. Hiện nay, nội dung bia ghi về “Điển lệmiếu thờ Hùng Vương, niên hiệu Khải Định thứ 8 (1923) có đoạn ghi: “Phụng saovăn bản của Bộ lễ định ngày Quốc tế”: Từ nay về sau lấy ngày mùng 10 tháng 3,lĩnh tiền chi vào việc công, phụng mệnh kính trước một ngày so với ngày quốc tếcủa bản hạt. Lễ nghi vào ngày hội kỷ niệm hàng năm: Chiều ngày mùng 9 tháng 3các quan liệt hiến trong tỉnh cùng các quan viên trong các phủ, huyện của tỉnhđều mặc phẩm phục tề tựu, túc trực tại nhà Công Quán. Sáng sớm hôm sau (mồng 10tháng 3) đến miếu kính lễ. Lễ phẩm dùng cho ngày này gồm: bò, dê, lợn, xôi.Trước kỳ này, vị Hội trưởng thông báo cho các hội viên trong hội đồng bàn bạctrình tại Phủ đường thẩm xét, trích số tiền lợi tự điền bao nhiêu, cùng số tiền100 đồng do Nhà Nước cấp mỗi năm, giao cho quan Phủ Lâm Thao nhận lấy mua lễphẩm và chi tiêu vào các khoản...



Ảnh: Tư liệu


Ngày nay, giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm là Quốc lễ -ngày lễ lớn của cả nước và được Chính phủ quy định cụ thể về quy mô tổ chức giỗTổ Hùng Vương theo năm chẵn, năm tròn và năm lẻ (Nghị định số 82/2001/NĐ-CP củaChính phủ quy định về Nghi lễ Nhà nước và đón tiếp khách nước ngoài). Bộ Vănhóa, Thể thao và Du lịch đã có văn bản số 796/HD-BVHTTDL ngày 18/3/2009 hướngdẫn Nghi thức tưởng niệm Các Vua Hùng trong ngày giỗ Tổ Hùng Vương về tổ chứcnghi thức lễ đối với tỉnh Phú Thọ (nơi có Di tích lịch sử Đền Hùng) và cáctỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi có đền thờ Vua Hùng, các di tích liênquan đến các Vua Hùng và những địa phương không có đền thờ Vua Hùng tổ chức nộidung và nghi lễ trong ngày giỗ Tổ 10/3 về lễ phẩm (gồm bánh chưng, bánh dầy vàhương, hoa, nước, trầu, cau...); quy định trang phục của Chủ lễ, các đại biểudự lễ; nhạc lễ sử dụng trong Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng được Bộ Vănhóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt và thống nhất sử dụng trong toàn quốc...

Như vậy, tín ngưỡngthờ cúng Hùng Vương trong tiến trình lịch sử luôn là yếu tố nội sinh của vănhóa dân tộc Việt Nam, góp phần hun đúc lòng tự hào và tạo nên tinh thần đoànkết, yêu nước thương nòi, dân tộc Việt Nam cùng một dòng máu Lạc Hồng, cùng mộtbọc mẹ sinh ra luôn được bảo tồn và lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác:“Con người có Tổ, có Tông như cây có cội, như sông có nguồn”, “Cây có cội, nướccó nguồn”... Có Tổ, có Tông là ý thức người Việt thờ cúng các Vua Hùng chính làđể tôn vinh dân tộc mình. Đền Hùng không phải là gốc của một tôn giáo, các VuaHùng không phải là giáo chủ, người Việt thờ Hùng Vương không có học thuyết vàcũng không hề có giáo hội truyền bá, nhưng từ hàng ngàn đời nay, người Việt vẫnhành hương về nơi cội nguồn đất Tổ để tri ân các Vua Hùng - những người đã cócông dựng nước, giữ nước. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - thờ cúng ông Tổchung của cả nước, có lẽ hiện nay trên thế giới chỉ có duy nhất dân tộc ViệtNam, đó là bản sắc văn hóa tiêu biểu, đặc sắc của dân tộc Việt Nam.

Theo BáoPhú Thọ

Theo baodaknong.org.vn
https://baodaknong.org.vn/van-hoa/nhan-ngay-gio-to-hung-vuong-tin-nguong-tho-cung-hung-vuong-ban-sac-van-hoa-dac-sac-tieu-bieu-cua-dan-toc-viet-nam-13690.html
Copy Link
https://baodaknong.org.vn/van-hoa/nhan-ngay-gio-to-hung-vuong-tin-nguong-tho-cung-hung-vuong-ban-sac-van-hoa-dac-sac-tieu-bieu-cua-dan-toc-viet-nam-13690.html
x
    Nổi bật
        Mới nhất
        Nhân Ngày Giỗ tổ Hùng Vương: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương – Bản sắc văn hóa đặc sắc, tiêu biểu của dân tộc Việt Nam
        • Mặc định
        POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO