Ngành nông nghiệp đã “đẽo” vào tận gốc để tăng trưởng

Năm qua là một năm khó khăn của đấtnước nhưng một lần nữa, nông nghiệp tiếp tục là mốc son của nền kinh tế. Nhờxuất khẩu được nhiều lúa, rồi cà phê, thủy sản…, cán cân thương mại được cảithiện. Sản lượng lương thực, chăn nuôi đều tăng, giúp kìm hãm chỉ số giá tiêudùng (CPI) ở mức thấp nhất trong 8 năm trở lại đây.

Theo đánh giá, CPI thấp là nhờ điềuhành chính sách kinh tế vĩ mô tốt, song theo Viện Chính sách và Chiến lược pháttriển nông nghiệp, nông thôn thì còn có 2 yếu tố khiến CPI thấp, một mặt là donền kinh tế suy trầm, dẫn tới sức mua giảm, nhưng quan trọng hơn cả là giá nôngsản rẻ, đóng góp lớn kéo thấp chỉ số CPI.

Hồ tiêu là loại cây trồng đang đượcnhiều nông dân trong tỉnh mở rộng diện tích. Ảnh: Ngọc Tâm

Nhìn vào thắng lợi của nông nghiệptrong năm 2012, lại càng thấy xót bởi sự hy sinh của người nông dân vẫn tiếptục, sức của họ cũng kiệt theo. Ví dụ như cà phê, phần lớn diện tích đã già cỗiđến lúc phải trồng lại, nhưng vì còn tận thu được nên nông dân không trồng mới.Nếu cứ tiếp tục vắt kiệt như vậy, trong vài năm tới sản lượng cà phê sụt giảmđột ngột thì sẽ ra sao? Ngay cả lúa gạo cũng vậy, chúng ta vẫn tiếp tục sử dụngtriệt để các biện pháp tăng vụ, thâm canh để tăng sản lượng. Vì vẫn tiếp tụctăng trưởng theo mô hình cũ, dựa vào đầu vào và tài nguyên nên tuy sản lượngtăng nhưng thu nhập của nông dân không tăng nhiều. Tốc độ giảm nghèo gần đâychững lại, là điều chưa từng xảy ra sau nhiều năm trung bình giảm được 2% hộnghèo mỗi năm, điều này chứng tỏ đời sống của người dân cải thiện chậm. Có thểnói, cung cách tăng trưởng cũ kéo dài đã “đẽo” vào tận gốc của nông nghiệp, đólà một điều đáng lo ngại.

Thực tế cho thấy, hiện một số loạicây trồng của chúng ta đã vượt ra khỏi diện tích tối ưu về đất trồng và nướctưới, thủy sản gần bờ cạn kiệt, nuôi trồng thủy sản có loại đã ngoài phạm vikiểm soát, dẫn đến môi trường bị ô nhiễm, bệnh dịch liên miên, mà rõ nhất làdịch bệnh trên tôm trong năm qua; cà phê Tây Nguyên mùa khô năm nay khủng hoảngnước tưới... Nhiều dấu hiệu cho thấy, có ngành sản xuất đã đi vào biên giới mấtan toàn, nếu tiếp tục tăng trưởng theo chiều rộng, nguy cơ là khó tránh khỏi.Do vậy, theo Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn,chúng ta cần phải có một bước chuyển quan trọng đó là chuyển mạnh sang tăngtrưởng theo chiều sâu, điều mà từ người dân đến lãnh đạo đều đã thấy. Nếu chấpnhận để nông nghiệp mất vài năm tăng trưởng chậm lại, cả nền kinh tế cùng ngànhnông nghiệp “tái cơ cấu”, thay đổi tới gốc rễ, thì tương lai mới có đà tăngtrưởng mạnh hơn và bền vững hơn.Trong hoàn cảnh nước ta hiện nay, công, thương,thậm chí binh yếu còn đỡ được bằng nông nghiệp, nhưng nếu nông nghiệp mà đổ thìkhông gì cứu được.

Hiện nay nhiều hộ nông dân trong tỉnhđang tưới nước đợt 3 cho cây cà phê. Ảnh: Ngọc Tâm

Ngoài ra còn một vấn đề nữa là ở thịtrường. Chúng ta hiện vẫn thiên về làm nông nghiệp như thời bao cấp, tức Nhànước vẫn cố giúp dân phần sản xuất như trồng cây gì, nuôi con gì, chỉ đạo thờivụ sản xuất, cấp nước… mà bỏ mặc người nông dân tự lo tiêu thụ sản phẩm. Trongkhi đó, hỏi ra thì người nông dân nào cũng lo nhất là thị trường và để giảiquyết được vấn đề này, họ chỉ biết trông chờ vào doanh nghiệp.

Nhưng ngay bản thân doanh nhân cũngchẳng muốn đầu tư vào nông nghiệp. Không ít doanh nghiệp trong hay ngoài nước, doanhnghiệp tư nhân hay nhà nước chỉ chăm chăm “hớt váng, hớt ngọn” để thu lời, đẩyphần rủi ro cho người nông dân. Không thể chê doanh nghiệp làm thế là “xấu” khiNhà nước đầu tư quá ít vào hạ tầng cơ sở, vào dịch vụ ở nông thôn, chính sáchđề ra không bù đắp được khoảng cách thua kém giữa cơ hội đầu tư vào nông nghiệpso với đầu tư vào kinh tế đô thị, công nghiệp. Trong khi Nhà nước lại đi quảnlý doanh nghiệp trực tiếp sản xuất nông nghiệp, làm tập đoàn trực tiếp kinhdoanh nông sản.

T.D (th)