Nâng cao giá trị cây cà phê bằng mô hình HTX ?

Hàng năm, chúng ta có sảnlượng cà phê vối lớn nhất thế giới (chiếm 95%). Những người yêu thích cà phêđánh giá, chất lượng cà phê vối của Việt Namcó thể sánh ngang với cà phê chè của Brazil. Tuy nhiên, chất lượng càphê của ta chưa cao, nguyên nhân là do khâu thu hái, chế biến chưa thật tốt.Người nông dân với tâm lý “ăn xổi”, khi giá cao, họ có thể bất chấp quả xanh,vẫn tiến hành thu hái đồng loạt. Rồi việc tổ chức thu mua chưa tốt, tranh muatranh bán của các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu là nguyên nhân dẫn đến giátrị xuất khẩu của cà phê Việt Namthấp. Theo các chuyên gia Hiệp hội Cà phê ca cao Việt Nam thì có 2cách để khắc phục: Một là, nông dân có thể đổi giống cà phê. Hai là, để chínhơn một chút, sau đó mới tiến hành hái và phân loại; tiếp đến, chế biến quảchín riêng, quả xanh riêng. Khi đó, giá trị sản phẩm sẽ cao hơn. Song, để nôngdân có thể làm được điều đó, cần phải chuyển giao tiến bộ kỹ thuật thu hái,phân loại và chế biến. Trước mắt, để khắc phục tình trạng nông dân thu hái quảxanh, cần phải có sự vào cuộc của cả doanh nghiệp, nhà quản lý. Đơn cử như vừarồi, tại Đắk Lắk, tỉnh có sản lượng cà phê lớn nhất cả nước, UBND tỉnh đã chỉ đạocác doanh nghiệp không thu mua “non”, và mặc dù chưa nhiều nhưng cũng đã có mộtmột bộ phận nông dân đã chỉ thu hoạch đại trà khi vườn cây có tỷ lệ quả chínđạt từ 90% trở lên. Đây là một động thái tích cực nhằm bảo đảm chất lượng càphê xuất khẩu...

Như chúng ta đã biết, mộttrong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng cà phê xuất khẩu của ta thấp là doquy mô sản xuất còn manh mún, nhỏ lẻ. 90% nông hộ trồng cà phê ở Việt Nam có diệntích dưới 10 ha, quy mô sản xuất nhỏ lẻ dẫn đến chất lượng không đồng đều. Hầuhết cà phê xuất khẩu dưới dạng thô, không qua chế biến, có đến 99% cà phê chưarang xay. Quá trình sơ chế thủ công, trên 80% sản lượng chế biến tại các hộ nhỏlẻ, trong đó 50% hộ thiếu sân phơi và 80% hộ không có máy sấy, phải phụ thuộcvào thời tiết. So với yêu cầu về chất lượng xuất khẩu thì năng lực sơ chế nàychỉ đạt 20%, khâu tinh chế đạt 40%, công nghệ sấy chất lượng cao chỉ đạt 20%.

Theo các chuyên gia ngànhcà phê thì chúng ta hoàn toàn có thể nâng cao giá trị xuất khẩu cà phê thôngqua mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX). Nhắc đến HTX, không ít người còntâm lý e dè bởi kiểu làm ăn “cha chung không ai khóc”, do vậy hiện nay Hiệp hộiCà phê ca cao Việt Nam đangnghiên cứu để có cơ sở khoa học thành lập HTX và Hiệp hội người sản xuất cà phêViệt Nam.Một mô hình như HTX Lâm Viên (Lâm Đồng) để trợ giúp người trồng cà phê là điềuchúng ta có thể làm được. Bên cạnh đó, doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu cà phêcần phải liên kết với nông dân, để không xảy ra tình trạng “tự dìm nhau”.

 H.V