Tỷ giá đối mặt áp lực, nhưng NHNN vẫn giữ vững khả năng kiểm soát
Với việc áp dụng mức thuế 46% lên một số mặt hàng nhập khẩu hoặc các hoạt động thương mại quốc tế, chính phủ Mỹ đang thực hiện một chính sách bảo vệ sản xuất trong nước và giảm sự phụ thuộc vào hàng hóa nước ngoài.
Điều này có thể gây ra nhiều hệ quả đối với nền kinh tế Mỹ và các quốc gia đối tác. Một trong những vấn đề quan trọng cần phân tích là tác động của việc này đối với tỷ giá, tín dụng, và lãi suất.
Nói về vấn đề này, ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc chiến lược thị trường của Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) cho biết, nếu Mỹ áp thuế lên đến 46% đối với hàng hóa Việt Nam từ ngày 9/4/2025, điều này sẽ tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế Việt Nam trên nhiều phương diện như xuất nhập khẩu, tăng trưởng kinh tế, tỷ giá, lạm phát và dòng vốn FDI.
Cụ thể, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 28-30% tổng kim ngạch xuất khẩu (tương đương 136,6 tỷ USD năm 2024) và đóng góp khoảng 26% vào GDP. Nếu mức thuế mới được áp dụng, giá hàng hóa Việt Nam tại Mỹ sẽ tăng cao, làm suy giảm khả năng cạnh tranh so với các đối thủ như Trung Quốc, Ấn Độ và Mexico. Những ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, da giày, điện tử, gỗ và thủy sản có thể chịu ảnh hưởng nặng nề, với mức sụt giảm xuất khẩu sang Mỹ ước tính từ 20-30% hoặc hơn, tùy vào khả năng tìm kiếm thị trường thay thế.
Ở chiều ngược lại, Việt Nam có thể phải gia tăng nhập khẩu từ Mỹ để giảm thặng dư thương mại (đang ở mức 123,5 tỷ USD năm 2024), nhằm giảm bớt áp lực thuế quan. Tuy nhiên, việc này có thể khiến chi phí nhập khẩu tăng cao, đặc biệt đối với các mặt hàng công nghệ và nguyên liệu sản xuất. Sự thay đổi trong cán cân thương mại có thể khiến tổng mức xuất siêu của Việt Nam giảm từ 24,77 tỷ USD (năm 2024) xuống mức thấp hơn, gây áp lực lên nguồn cung ngoại tệ.
“Nếu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải can thiệp bằng cách bán dự trữ ngoại hối (hiện khoảng 2,4 tháng nhập khẩu), tỷ giá USD/VND có thể tăng từ 3-5% trong năm 2025. Trong bối cảnh nhiều nền kinh tế bị áp thuế có xu hướng mất giá đồng tiền, nếu Nhân dân tệ giảm giá để đối phó với chính sách của Mỹ, áp lực tỷ giá đối với Việt Nam sẽ càng lớn. Khi đó, NHNN sẽ cần linh hoạt trong điều hành để ổn định thị trường ngoại hối”, ông Sơn nhận định.
Về vấn đề tỷ giá, ông Phạm Lưu Hưng, Giám đốc SSI Research, cho rằng dự trữ ngoại hối của Việt Nam vẫn ở mức thấp so với tiêu chuẩn của IMF, nên khả năng can thiệp mạnh vào tỷ giá sẽ gặp nhiều hạn chế.
Tuy nhiên, theo ông Hưng, VND đã có thời gian điều chỉnh giảm giá so với USD trước đó, tạo ra một "bộ đệm" nhất định. Vì vậy, áp lực điều chỉnh tỷ giá trong ngắn hạn có thể không quá lớn.
“Tỷ giá vẫn cần được theo dõi chặt chẽ, nhưng với các công cụ chính sách hiện có, NHNN có khả năng kiểm soát tình hình trong ngắn hạn”, ông Hưng nhận định.
Giảm lãi suất và kiểm soát cung tiền để ổn định tỷ giá và kiềm chế lạm phát
Việc Mỹ tăng mạnh thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Việt Nam đang gây ra cú sốc lớn cho doanh nghiệp. Ông Nguyễn Hoàng Sơn nhận định rằng tăng trưởng GDP trong năm 2025 có thể bị ảnh hưởng giảm 1,78% bình quân trong 5 năm tới (theo dự báo của Bloomberg, GDP Việt Nam có thể giảm khoảng 8,9% đến năm 2030, tức là ảnh hưởng bình quân từ 1,5% đến 2% mỗi năm). Dự báo này khiến mức tăng trưởng GDP từ khoảng 7-8% vào năm 2025 có thể chỉ còn khoảng 5%-6,5% hoặc thấp hơn, tùy thuộc vào khả năng kích thích tiêu dùng nội địa và đầu tư công.
Ngoài ra, ảnh hưởng dây chuyền từ suy giảm xuất khẩu có thể làm tiêu dùng trong nước giảm, lạm phát gia tăng, và việc thu hút cũng như giải ngân FDI có thể chững lại trong ngắn hạn. Các chuyên gia phân tích từ VPBank đưa ra hai kịch bản. Trong kịch bản xấu, nếu không đạt được thỏa thuận về thuế, xuất khẩu sẽ giảm mạnh, GDP có thể chỉ tăng dưới 6%, tỷ giá có thể vượt qua 26.000 VND/USD, lạm phát vượt mức 5%, và FDI sẽ suy giảm.
Trong kịch bản khả quan, nếu Việt Nam thành công trong đàm phán giảm thuế hoặc được miễn trừ cho một số mặt hàng, đồng thời thúc đẩy thị trường thay thế như EU, Nhật Bản, ASEAN, tăng cường đầu tư công (kế hoạch 875 nghìn tỷ đồng cho năm 2025), và kích thích tiêu dùng nội địa, GDP có thể duy trì mức tăng trưởng từ 6,5-7%, lạm phát dưới 5%, và FDI ổn định.
Để giảm thiểu tác động tiêu cực từ đàm phán thuế với Mỹ hoặc áp dụng ngoại lệ cho các mặt hàng chiến lược, đồng thời tăng nhập khẩu từ Mỹ để cân bằng thương mại, ông Hoàng Sơn khuyến nghị các doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc thông qua các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP. Đồng thời, cần có giải pháp thúc đẩy kinh tế trong nước như tăng giải ngân đầu tư công, giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất để phục vụ thị trường nội địa, và kiểm soát cung tiền để ổn định tỷ giá và lạm phát.
Ông Nguyễn Lưu Hưng cũng cho rằng trong bối cảnh xuất khẩu bị tác động mạnh, động lực tăng trưởng sẽ đến từ thị trường nội địa. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước định hướng tăng trưởng tín dụng hơn 16% trong năm nay, nhưng vẫn có thể thực hiện được nếu nền kinh tế trong nước phát triển.
“Khi khu vực nội địa tăng trưởng mạnh, ngân hàng sẽ tìm kiếm cơ hội để đẩy mạnh cho vay hơn nữa. Ví dụ, trước đây cho vay vào cơ sở hạ tầng được coi là rủi ro do thời gian hoàn vốn lâu và có nguy cơ mất cân đối kỳ hạn. Tuy nhiên, hiện nay Chính phủ đang đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng, các thủ tục liên quan đến đầu tư công được rút ngắn, giúp doanh nghiệp thu hồi vốn nhanh hơn, từ đó ngân hàng cũng sẽ mạnh dạn cho vay vào lĩnh vực này”, ông Hưng chia sẻ.
Các chuyên gia đều nhận định rằng mức thuế 46% từ Mỹ sẽ gây cú sốc lớn, nhưng tác động cụ thể còn tùy thuộc vào phản ứng chính sách của Việt Nam. Nếu có sự chủ động và linh hoạt, Việt Nam có thể giảm thiểu thiệt hại và tìm ra cơ hội trong thách thức.