Một vài trò chơi dân gian trong lễ hội truyền thống của người M’nông

Đánh chiêng đốt cây chuối tươi:

Thường diễn ra hầu hết các lễ hội. Thậm chí trong sinh hoạt cộng đồng của các nhóm họ như uống rượu cần, đãi anh em bà con giúp đỡ nhau sau vụ tuốt lúa làm cỏ phát rẫy, làm nhà v.v...

Ảnh: Ngọc Tâm

Trước khi thi, người ta chuẩn bị một đống củi to đốt cháy để có nhiều than và có 2 đến 3 cây chuối tươi đường kính 12 cm đến 15 cm. Để tham gia trò chơi này, mỗi dòng họ trong một bon hoặc bon trên bon dưới chọn người biết nhiều bài chiêng thành lập một đội gồm có 6 người.

Cuộc thi có quy định người đánh chiêng phải đứng hoặc đi vòng tròn, không được ngồi đánh chiêng, không được đánh nhầm bài (lộn bài này qua bài khác), đánh cho đều, đúng nhịp, không được thay đổi chiêng giữa người này và người kia, hoặc đang chơi mà thay người. Bắt đầu đánh, khi đốt lửa và kết thúc khi cây chuối cháy đứt làm 2 đoạn.

Bên thắng cuộc là bên có nhiều bài chiêng tiếp tục đánh khi bên kia không còn bài để đánh hay đánh ít bài hơn. Sau khi phân thắng thua, người thua phải chịu phần thưởng cho đội thắng. Phần thưởng thường là một con gà, một ché rượu nhỏ để hai bên uống chung với nhau.

Thi bắt cá:

Trò chơi này thường diễn ra vào mùa khô từ tháng 2 đến tháng 5. Vào mùa này sông suối nước cạn, bon làng hay tổ chức bắt cá bằng nhiều cách như tát hết nước để bắt cá, đánh thuốc bằng rễ cây rừng. Mỗi khi có cá nhiều, đồng bào tổ chức trò chơi thi bắt cá giữa gia đình, dòng họ với nhau hoặc giữa bon này với bon kia. Người M’nông gọi trò chơi này là Tâm ndguõi Ka.

Khi thi, mỗi bên (gia đình hoặc dòng họ) cử ra 3 đến 5 người cùng nhau đến một con suối hay một ao tù để thực hiện cuộc thi này, họ cùng quy ước, bên nào bắt được nhiều cá, (bên thắng) từ 30 kg đến 40 kg thì đem tặng cho dòng họ bắt ít cá (bên thua). Bên thua phải thưởng lại bên thắng một con heo, một ché rượu to (ché rượu cao ngang lưng người).

Bên thua được bên thắng thưởng một con gà và một ché rượu nhỏ.

Hai họ đem phần thưởng này chung lại cùng ăn cùng uống và trao đổi kinh nghiệm về bắt cá cũng như công việc khác. Trong khi cùng vui vẻ chiêng được tấu lên cùng các làn điệu dân ca, họ chung vui đến khi rượu nhạt và trời sáng thì họ về nhà và lo công việc riêng.

Bắt cá trong ché nhanh và nhiều:

Cuộc thi này thường diễn ra vào những ngày hội lớn của bon nhằm cùng làm cho lễ hội phong phú sinh động và khuyến khích những người bắt cá giỏi và nhanh. Ai ai cũng muốn tham gia, từ già đến trẻ, cả nam và nữ. Cách tiến hành: Nơi diễn ra lễ hội đào một cái hố sâu, đổ nước khoảng 1m3 và bỏ cá vào, cá có da trơn như cá trê, cá lóc (tràu), từ 8 đến 10 con.

Mỗi lượt thi có 4 đến 5 người chơi, ai bắt được nhiều con sẽ được thưởng. Phần thưởng là một miếng thịt nướng, một ống nứa nhỏ rượu cần hay nắm cơm nếp.