Dệt thổ cẩm là một trong những nghề truyền thốngcó từ lâu đời của đồng bào M’nông và tồn tại song song với đời sống. Thế nhưng,trong nhiều năm qua, do nhiều nguyên nhân khác nhau đã khiến cho nghề dệt thổcẩm cũng như các loại hình văn hóa khác bị mai một dần. Để bảo tồn các giá trịvăn hóa truyền thống, tỉnh đã có những chính sách hỗ trợ thông qua Đề án “Bảotồn lễ hội- hoa văn- cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc M’nông”. Theo đó, trongnhững năm gần đây, ngành Văn hóa đã tiến hành tổ chức hàng chục lớp dạy nghềdệt thổ cẩm tại các địa phương trong tỉnh, thu hút hàng trăm học viên là phụ nữ,thiếu nữ, các nữ học sinh là người dân tộc thiểu số trên địa bàn tham gia họctập. Chị em được huấn luyện các kỹ năng dệt thổ cẩm, cho ra nhiều sản phẩm vớinhiều mẫu mã đa dạng, phong phú như túi xách, áo, khố, khăn choàng cổ, tấm treotường… Mặt khác, ở các bon làng của đồng bào M’nông, nhiều phụ nữ có tay nghềdệt thổ cẩm lâu năm cũng đã sẵn sàng đứng ra cùng với chi hội phụ nữ tổ chứccác lớp truyền nghề dệt thổ cẩm cho các chị em trong bon. Nhờ đó, nghề dệt thổcẩm đang dần được “hồi sinh” trở lại ở các bon, làng.
Phụ nữ xã Quảng Khê (Đắk Glong) dệt thổ cẩm. Ảnh:P.K |
Tuy nhiên, các lớp truyền dạy dệt thổ cẩm này mới chỉ dừnglại ở việc giảng dạy những kiến thức, phương pháp cơ bản để giúp chị em có thểlàm ra được những sản phẩm thổ cẩm, sử dụng hàng ngày và trong các lễ hội, gópphần bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống. Còn việc duy trì nghề, tìm hướngphát triển cho nghề dệt thổ cẩm để người thợ có thể sống được với nghề hiệnđang là một vấn đề không kém phần nan giải. Những sản phẩm của đồng bào làm rachỉ phục vụ nhu cầu tại chỗ chưa trở thành hàng hóa tiêu thụ được trên thịtrường. Có chăng, sau khi hoàn thành các sản phẩm thì đồng bào mang ký gửi ởcác nhà hàng, khách sạn, các điểm du lịch… nhưng cũng chỉ ở dạng trưng bày chứít tiêu thụ được. Vì thế, chỉ một thời gian sau, đồng bào lại quay về với cuộcsống thường ngày trên nương rẫy và ít “mặn mà” với nghề dệt thổ cẩm. ChịH’Lang, ở thôn 3, xã Quảng Khê (Đắk Glong) cho biết: “Khi đề án được thực hiện,chị em chúng tôi rất phấn khởi vì được góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dântộc mình và có thêm thu nhập. Nhưng thực tế nghề dệt thổ cẩm hiện tồn tại đượcvẫn còn đang nhờ vào kinh phí của đề án hỗ trợ, còn sản phẩm làm ra lại rất ítngười mua. Hiện tại, chị em cũng cố gắng học hỏi, tranh thủ sự giúp đỡ của đềán để duy trì nghề dệt truyền thống”. Còn chị Thị Nhung, ở bon Bu P’râng, xãĐắk N’drung (Đắk Song) cũng nói: “Chị em chúng tôi rất vui khi nghề dệt truyềnthống của dân tộc mình được bảo tồn. Nhưng do sản phẩm làm ra chỉ có tính chấttrao đổi, tự cung tự cấp, ít tiêu thụ được nên một số chị em đã bỏ dệt. Mongmuốn của bà con hiện nay, đó là cùng với việc khôi phục nghề dệt thổ cẩm truyềnthống thì các cấp chính quyền, ngành chức năng cũng cần nghiên cứu, có hướng điphù hợp để giúp đồng bào có thể tiêu thụ được sản phẩm, sống được với nghề”.
Đem nhữngvấn đề mà đồng bào trăn trở nói trên trao đổi với một số lãnh đạo các ngànhchức năng của tỉnh thì vẫn chưa có một “lời giải” nào thực sự khả thi. Ông TrầnHữu Luận, Giám đốc Trung tâm Khuyến công (Sở Công thương) cho biết: “Thực tếhiện nay, sau khi ngành phối hợp với ngành Văn hóa dạy nghề dệt thổ cẩm chođồng bào M’nông thì việc tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm là rất khó và để tìmra được một lối đi riêng cho nghề dệt này thì cũng cần rất nhiều thời gian…”.Còn ông Tô Đình Tuấn, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nói: “Để nhữngsản phẩm dệt thổ cẩm M’nông có mặt trên thị trường thì cần có thời gian chứkhông thể ngày một ngày hai được. Trước mắt, Sở sẽ tiếp tục khuyến khích đồngbào bảo tồn nét văn hóa truyền thống; đồng thời tăng cường giới thiệu các sảnphẩm dệt thổ cẩm M’nông ở những nhà hàng, khách sạn lớn, những điểm du lịch màdu khách hay đến để quảng bá sản phẩm…”.
Để cho nhữngsản phẩm dệt thổ cẩm M’nông có một lối đi riêng trên thị trường thì bên cạnh sựnỗ lực, cố gắng của đồng bào còn rất cần đến sự quan tâm đầu tư, giúp đỡ củacác cấp, các ngành liên quan. Có như vậy, những ngành nghề truyền thống như dệtthổ cẩm sẽ vừa được lưu giữ, vừa mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực.
Gia Bình