1000năm trước, Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn) dời đô từ Hoa Lư về thành Thăng Long -Hà Nội bây giờ. Mục đích của ông chủ yếu là tìm một nơi đóng đô để giang sơnphát triển, muôn người yên vui, ngôi báu được truyền lâu dài cho con cháu. Vàvùng đất vốn liên quan đến thành Đại La đã được con mắt tinh tường của ông nhậnra là nơi địa linh nhân kiệt, phát phúc ngàn đời.
Trong chiếu dời đô ông viết:“Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh nămlần dời đô, nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời đô, há phải các vuathời Tam Đại; ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệplớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời,dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tụcgiàu thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời,không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đạikhông dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đauđớn, không thể không dời.
Huống chi thành Đại La, đôcũ của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng chầu hổ phục, chínhgiữa Nam Bắc Đông Tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng màbằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muônvật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thựclà chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muônđời.
Trẫm muốn nhân địa lợi ấy màđịnh nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?”.
(Bản dịch của Viện Khoa họcXã hội Việt Nam, in trong “Đại Việt sử ký toàn thư”, Nhà Xuất bản Khoa học Xãhội, Hà Nội, 1993).
Nhiều người cho rằng, “Chiếudời đô” của Lý Công Uẩn không phải là một áng văn hay đầy khí phách tinh thầndân tộc và truyền thống chống ngoại xâm như bài “Nam quốc sơn hà” của Lý ThườngKiệt hay “Cáo bình Ngô” của Nguyễn Trãi. Thế nhưng, ngày càng có nhiều nhànghiên cứu cho rằng, đây là một bản văn thể hiện rõ là một vị vua anh minh, hếtlòng chú tâm vì đất nước theo chiều hướng tìm cách tạo nên những điều kiện cầnthiết để phát triển đất nước giàu mạnh, tránh cho người dân khỏi lầm than. Đómới chính là nguyên lý sâu thẳm của thuật trị quốc.
Trong “Chiếu dời đô”, LýThái Tổ nêu rõ, những đời vua trước không quan tâm đến việc phát triển đất nướclâu dài nên đóng đô ngay tại quê nhà, vùng đất về mặt phong thủy không tốt vìnúi non hiểm trở, chật hẹp không có điều kiện phát triển kinh tế. Về mặt phongthủy, ông cho rằng đó là những đất tạo loạn, nó khiến cho bá tánh khổ cực, xãhội loạn lạc, ngôi báu không được truyền bền vững cho con cháu. Việc lựa chothành Thăng Long được ông tính toán vì đây là vùng đất tụ được các yêu cầu yêndân, phát triển đất nước lâu dài và giữ được ngôi báu bền vững.
Nhiều nhà nghiên cứu sau nàycho rằng, vào thời điểm đó, Lý Thái Tổ đã rất thông tuệ thuật phong thủy. Ôngnhìn thấy vùng đất này là nơi linh khí mãnh liệt, có thể phát đến vua và tụđược tài vật và nhân kiệt trong thiên hạ.
Trong truyền thuyết, vùngđất Hà Nội bây giờ ngay từ thời Bắc thuộc cũng đã được Cao Biền phát hiện ra làvùng đất phát vương, khí thế vô cùng mạnh mẽ. Cao Biền đến đây xây thành Đại Lavới ý muốn trái với Lý Thái Tổ là tìm cách trấn yểm long mạch của xứ này, tạihai điểm núi Tản Viên và sông Tô Lịch.
Thế nhưng, nhờ vận khí nơiđây quá mạnh (hay chính là vận khí của nước Nam) nên Cao Biền đã thất bại.Truyền thuyết cũng cho thấy rằng, dưới sự hỗ trợ của Thiền sư-nhà phong thủyVạn Hạnh, Lý Thái Tổ cũng nhận ra vùng đất linh thiêng này và dời đô đến đây,nhưng với mục đích kích thích và nuôi dưỡng các long mạch tốt đẹp để đất nướctrường tồn.
Theo các tài liệu nghiên cứuđã được công bố, về mặt phong thủy thì Thăng Long-Hà Nội có thế sau là núi (tọasơn), trước có sông và minh đường là vùng châu thổ đồng bằng sông Hồng. Đây làthế đất mà trong Chiếu dời đô Lý Thái Tổ cho rằng thế đất lạ và rất đúng thếvới Long chầu Hổ phục. Nếu với rặng núi Ba Vì là tọa sơn thì tả Thanh Long cócác dãy núi Tam Đảo kéo dài đến Quảng Ninh, rất dài.
Còn hữu Bạch Hổ là tay ngắnhơn, gồm các rặng núi chạy qua Ninh Bình, Tam Điệp và ra biển Thần Phù. Longmạch đẹp nhất của vùng đất này chính là sông Tô Lịch, lấy nước từ sông Hồng(vốn trước đó là mạch từ các dòng sông bắt nguồn tận Vân Nam Trung quốc đổ về,hội tụ tại ngã ba sông Bạch Hạc (Việt Trì) thành một dòng dẫn về Hà Nội) rồi đổvào yếu huyệt hồ Tây rồi dẫn ra các sông nhỏ ngoằn ngoèo tỏa trong nội đô. Nhưvậy đây chính là vùng khí tụ, vật tụ, tài tụ và nhân tụ.
Gạt ra những yếu tố bị cholà mê tín, rõ ràng Lý Thái Tổ đã tìm được một vị trí đặc địa về giao thương đểcó thể phát triển kinh tế và thương mại, nơi có bề dày văn hóa nhờ thu hút đượcgiới trí thức tinh hoa về đây sinh sống, nhờ đó mà đất nước có thể phát triểnthanh bình.
Thực tế đã chứng minh, saukhi dời đô về đây, đất nước ta có những giai đoạn phát triển rực rỡ về văn hóa,nhiều lần đánh tan quân giặc xâm lăng, có những lúc thành Thăng Long bị đốt phánhưng sau đó nhanh chóng được tu tạo phục hồi nhờ vị trí thuận lợi để hàng hóavật liệu nhanh chóng chuyển về và sẵn có những nghệ nhân hàng đầu tại đây.
Con mắt nhìn thấu sự pháttriển của một vùng đất như thế không phải đời nào cũng có. Cố đô Thăng Long-Thủđô Hà Nội rõ ràng là một vùng đất thiêng trong tim mỗi người dân Việt Nam. Vùngđất địa linh nhân kiệt ấy cần được nghiên cứu kỹ lưỡng và tiến hành vun đắpthuận với lòng người, hòa hợp với đất trời (thiên nhiên và môi trường) để linhkhí được bồi bổ giúp đất nước phát triển mãi mãi là điều cần phải làm ngay sau1.000 năm thăng trầm.
Q.S (TheoSGGP)