Tàu chở ngũ cốc di chuyển dọc Eo biển Bosphorus tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 3/8/2022. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Ngày 14/4, ông Stephane Dujarric, người phát ngôn của Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, cho biết Tổng thư ký Guterres đã gửi thư cho Nga, Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ bày tỏ quan ngại về việc thực thi thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.
Theo ông Dujarric, Liên hợp quốc đang hợp tác chặt chẽ và thường xuyên với Thổ Nhĩ Kỳ để đảm bảo việc duy trì thực thi thỏa thuận quan trọng này.
Ông cũng cho biết trong ngày 11/4 vừa qua, đã không có tàu chở ngũ cốc nào được tiến hành kiểm tra trước khi tới Ukraine, do các bên cần thêm thời gian để đi tới nhất trí về danh sách các tàu cần ưu tiên hoạt động.
Mặc dù việc thanh kiểm tra này đã được nối lại vào ngày hôm sau, nhưng hiện vẫn còn hàng chục tàu đang xếp hàng chờ tới lượt.
Ngoài ra, các bên cũng chưa thống nhất được về danh sách các tàu được ưu tiên đăng ký và kiểm tra trong những ngày tiếp theo.
Theo quy định trong Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen ký giữa Nga và Ukraine hồi tháng Bảy năm ngoái dưới sự trung gian của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, tất cả các tàu chở ngũ cốc xuất khẩu theo sáng kiến này đều phải chịu sự kiểm tra của giới chức từ cả 4 bên, trước và sau khi đến Ukraine.
Việc kiểm tra diễn ra bên trong lãnh hải Thổ Nhĩ Kỳ và do các thành viên của Trung tâm điều phối chung (JCC) thực hiện.
Tuy nhiên, hôm 13/4 vừa qua, Bộ Ngoại giao Nga phản ánh có 28 tàu chở tổng cộng hơn 1 triệu tấn ngũ cốc xuất khẩu đang bị ách lại vì chưa được nhân viên của Liên hợp quốc trong JCC tiến hành kiểm tra. Phía Nga cho biết nhân viên này từ chối lên lịch kiểm tra các tàu.
Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao Nga cũng tái khẳng định những thông tin về việc xuất khẩu các mặt hàng thực phẩm của Ukraine trong Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen là "không phản ánh đúng sự thật."
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ Nga tái khẳng định lập trường không tiến hành cuộc thảo luận nào về Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen sau ngày 18/5 tới nếu không có bất kỳ tiến triển nào liên quan 5 vấn đề mang tính hệ thống gồm: tái kết nối Ngân hàng Nông nghiệp Nga (Rosselkhozbank) với hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT; nối lại nguồn cung máy móc nông nghiệp, phụ tùng thay thế và các dịch vụ bảo trì; dỡ bỏ các hạn chế về bảo hiểm và tái bảo hiểm đi đôi với bãi bỏ lệnh cấm tiếp cận các cảng; khôi phục hoạt động của đường ống dẫn khí amoniac Tolyatti-Odessa; và gỡ bỏ phong tỏa các tài sản cũng như tài khoản ở nước ngoài của các công ty Nga liên quan đến sản xuất, vận chuyển thực phẩm và phân bón.
Vào cuối tháng Ba năm nay, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã tuyên bố Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen chỉ được thực hiện toàn diện nếu như các lập trường của Moskva được cân nhắc, theo đó nhấn mạnh mục tiêu đảm bảo an ninh lương thực cho châu Phi./.