Quan niệm cầu may
Theo quan niệm của đồng bào M’nông, cứ vào khoảng tháng 11 hàng năm, khi bắt đầu có cơn mưa phùn, đây là cơn mưa không có sấm chớp, bà con trong bon muốn tránh đi những điều xấu, không muốn cho các Giàng nổi giận gây sấm chớp có thể mang lại nhiều điềm gở cho bon làng. Vì vậy, đồng bào cần phải tổ chức lễ cúng Giàng, để cầu xin Giàng phù hộ cho những điều tốt đẹp, đồng thời để giải hạn xấu trong năm.
Chuẩn bị lễ vật
Lễ cúng mưa đầu mùa được chia thành 3 bước, đầu tiên là cúng Giàng ở trong nhà, sau đó cúng ngoài sân và cuối cùng lại tiếp tục cúng trong nhà. Lễ vật cho lễ cúng trong nhà gồm một con gà trống, 1 chén cơm, 1 chén xôi, 2 chén rượu, 2 chén thịt heo, 1 đầu heo, lông gà…
 |
Già làng thực hiện nghi thức bôi máu lên cây nêu |
Tiến hành nghi thức
Sau khi mâm lễ đã chuẩn bị xong, thầy cúng trong lễ phục trang nghiêm, chính thức bắt đầu thực hiện nghi lễ cúng mưa đầu mùa.Thầy cúng cắt tiết gà từ hai bên khóe mỏ con gà trống còn sống, lấy tiết hòa với rượu, vừa khấn vừa lấy chiếc lông gà quét vào chén rượu rồi bôi lên các vật dụng trong nhà như cột nhà, rổ, cuốc, cửa trước, cửa sau, cầu thang… để cầu xin thần linh giữ sức khỏe cho con người, cho căn nhà được êm ấm, tránh mọi rủi ro, tai nạn trong lao động sản xuất.
Sau khi cúng trong nhà, mọi người theo thầy cúng đi ra ngoài sân nơi có cột nêu cúng ngoài trời. Trong khi đội chiêng vừa đi vòng quanh cây nêu vừa đánh bài chiêng mời gọi Giàng và các thần linh về dự, chứng kiến lễ cúng mưa đầu mùa, thầy cúng vừa khấn vừa dùng lông gà quết vào chén rượu hòa với tiết gà bôi lên thân cây nêu.
Hòa cùng nhịp chiêng, điệu múa
Không khí sôi nổi diễn ra mỗi lúc càng tăng khi thầy cúng khấn các Giàng để vào khai hội “hái lộc”. Đội chiêng đánh bài vào hội, tốp múa nữ cùng tham gia một số điệu múa truyền thống của người M’nông. Những người xung quanh cũng hò reo nhảy múa. Một số thanh niên trai tráng, khỏe mạnh tranh nhau trèo lên cây nêu đã được bôi mỡ để lấy lộc từ chiếc gùi nhỏ, trong tiếng hò reo cổ vũ của mọi người. Họ lấy cơm trong gùi rải khắp xung quanh, cầu mong con gà, con heo… có cái để ăn, sinh sôi ngày càng nhiều, buôn làng ngày càng sung túc.
Phần cuối của lễ cúng mưa đầu mùa, mọi người tiếp tục theo chân thầy cúng để thực hiện nghi thức cúng trong nhà. Nghi thức này cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt; xin các thần ban cho những cơn mưa hiền hòa, hoa màu bội thu, cây cành nảy lộc đâm chồi, bon làng ngày càng giàu đẹp. Lúc này, đội chiêng và tốp múa sẽ hòa vào không gian của lễ hội. Thầy cúng mời tất cả mọi người cùng uống rượu cần, ăn thịt nướng và cùng hát các làn điệu dân ca… chuẩn bị đón nhận những điều tốt đẹp.