Lắng đọng... cấp huyện

Lịch sử hình thành cấp huyện

Tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 22/2003/QH11, ngày 26/11/2003 về việc chia và điều chỉnh địa giới một số tỉnh. Điểm 2, Điều 1 của nghị quyết quy định chia tỉnh Đắk Lắk thành tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Đắk Nông. Ngày 1/1/2004, tại thị trấn Gia Nghĩa, huyện Đắk Nông, tỉnh Đắk Nông được chính thức công bố tái lập và đi vào hoạt động.

Ngày đầu tái lập, tỉnh Đắk Nông có 6 đơn vị hành chính cấp huyện gồm các huyện: Đắk Nông, Đắk Mil, Đắk R’lấp, Đắk Song, Cư Jút và Krông Nô. Đây là những địa bàn được xác lập trên cơ sở điều kiện tự nhiên, dân cư và yêu cầu phát triển địa phương.

Ngày 27/6/2005, chia huyện Đắk Nông thành thị xã Gia Nghĩa (thị xã tỉnh lị tỉnh Đắk Nông) và huyện Đắk Glong theo Nghị định số 82/2005/NĐ-CP, ngày 27/6/2005 của Chính phủ.

Việc thành lập huyện Đắk Glong thể hiện quyết tâm của Trung ương và địa phương trong việc đầu tư phát triển các vùng đặc biệt khó khăn, ổn định đời sống Nhân dân, hạn chế tình trạng di dân tự do và tăng cường sự hiện diện của chính quyền tại các khu vực trọng yếu.

Ngày 1/1/2007, huyện Tuy Đức được thành lập theo Nghị định số 142/2006/NĐ-CP, ngày 22/11/2006 của Chính phủ. Huyện Tuy Đức có vị trí chiến lược về quốc phòng - an ninh với đường biên giới dài 44,298km giáp với huyện Ô Răng, tỉnh Mondulkiri, Campuchia, với diện tích tự nhiên 112.000 ha, có dân số khoảng 70.000 người với 29 thành phần dân tộc cùng sinh sống.

Với việc thành lập huyện Tuy Đức, hệ thống hành chính cấp huyện của Đắk Nông hoàn thiện với 8 đơn vị gồm: thành phố Gia Nghĩa và 7 huyện là Đắk Mil, Đắk R’lấp, Đắk Song, Cư Jút, Krông Nô, Đắk Glong và Tuy Đức.

Qua hơn 20 năm hình thành và phát triển, các huyện, thành phố của tỉnh Đắk Nông từng bước ổn định tổ chức, phát huy tốt vai trò trung tâm triển khai các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, giữ vững quốc phòng – an ninh, đặc biệt tại các địa bàn biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, các đơn vị cấp huyện ở Đắk Nông từng bước được kiện toàn về tổ chức, bộ máy, nâng cao năng lực quản lý điều hành.

Việc phân chia địa giới hành chính, thành lập đơn vị cấp huyện đã tạo tiền đề cho phát triển kết cấu hạ tầng, thu hút đầu tư, khai thác tiềm năng đất đai, khoáng sản và phát triển nguồn nhân lực địa phương.

Các đơn vị hành chính cấp huyện trong tỉnh phát huy vai trò là cầu nối giữa tỉnh và cơ sở, bảo đảm sự thông suốt trong chỉ đạo, điều hành. Trong đó, các địa phương như Đắk Glong, Tuy Đức, dù còn nhiều khó khăn nhưng đã có bước chuyển rõ rệt về xây dựng hệ thống chính trị, cải thiện hạ tầng, nâng cao đời sống người dân.

Dấu ấn lịch sử

Kể từ khi tái lập tỉnh đến nay, 8 huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đã để lại nhiều dấu ấn rõ nét trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng hạ tầng, thu ngân sách và xóa đói giảm nghèo. Đây là những nền tảng quan trọng trước khi tỉnh bước vào giai đoạn sắp xếp lại đơn vị hành chính nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý.

Từ một thị xã nhỏ, Gia Nghĩa đã vươn lên trở thành trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh và được công nhận là thành phố vào năm 2020. Với hệ thống giao thông ngày càng đồng bộ, các tuyến đường huyết mạch như quốc lộ 14, quốc lộ 28 được nâng cấp, Gia Nghĩa trở thành đầu mối giao thương liên vùng. Tổng thu ngân sách hàng năm của thành phố luôn giữ mức cao nhất tỉnh, đóng góp tích cực vào ngân sách chung.

Năm 2024, TP Gia Nghĩa dẫn đầu tổng thu ngân sách tỉnh với khoảng 1.131,7 tỷ đồng. Các khu dân cư, trung tâm thương mại, dịch vụ phát triển nhanh, đưa Gia Nghĩa tiệm cận các tiêu chí đô thị loại II.

Huyện Đắk Mil đã phát huy vai trò trung tâm trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh và xây dựng hệ thống chính quyền vững mạnh, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh Đắk Nông.

Theo Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Đắk Mil H’Xuân, vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của huyện được thể hiện rõ nét qua công tác xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội. Đến nay, thu nhập bình quân đầu người của huyện đạt 71,36 triệu đồng; tăng trưởng GRDP bình quân đạt 9,19%/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 1,34%. Huyện có 9/9 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. “Những thành tựu này là kết quả của sự nỗ lực, quyết tâm và phối hợp đồng bộ của cả hệ thống chính trị và Nhân dân địa phương”, bà H’Xuân cho biết.

Huyện Đắk R’lấp là điểm sáng về phát triển công nghiệp với hai thế mạnh mang tính chiến lược là khai thác, chế biến bô xít và hạ tầng giao thông kết nối vùng.

Nằm trong khu vực có trữ lượng bô xít lớn nhất cả nước, Đắk R’lấp sở hữu nguồn tài nguyên quý giá với trên 1,8 tỷ tấn bô xít chất lượng cao. Trên địa bàn huyện, tổ hợp khai thác và chế biến alumin Nhân Cơ đã đi vào hoạt động ổn định, mỗi năm đóng góp hơn 400 tỷ đồng vào ngân sách và tạo việc làm cho hàng ngàn lao động địa phương.

Bên cạnh tiềm năng khoáng sản, Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành đang triển khai cũng mở ra cơ hội đột phá về hạ tầng cho địa phương. Khi hoàn thành, cao tốc sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ Đắk Nông đến TP. Hồ Chí Minh, kết nối các trung tâm công nghiệp lớn như Bình Phước, Bình Dương, góp phần giảm chi phí vận chuyển alumin và các sản phẩm chế biến sâu.

Từ một huyện nghèo, đến nay, huyện Đắk Song đã vươn lên trở thành huyện phát triển khá của tỉnh. Tổng thu ngân sách Nhà nước đạt trên 532,19 tỷ đồng. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 12.624 tỷ đồng. Huyện đã xây dựng được 6/8 xã đạt chuẩn nông thôn mới. Đời sống của bà con Nhân dân được nâng cao với thu nhập bình quân đầu người năm 2024 đạt 60,8 triệu đồng/người/năm.

TUV, Bí thư Huyện ủy Đắk Song K’Thanh cho biết: “Những thành tựu huyện Đắk Song đạt được là tổng hợp của nhiều yếu tố. Đó là sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy, chính quyền, sự nỗ lực của các thế hệ cán bộ lãnh đạo, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động, các chiến sĩ lực lượng vũ trang, đặc biệt là chung sức, đồng lòng, ủng hộ của Nhân dân các dân tộc trong huyện”.

Huyện Cư Jút phát triển mạnh các ngành dịch vụ, thương mại và công nghiệp chế biến và là một trong những địa phương dẫn đầu tỉnh về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững. Giai đoạn 2020 - 2025, tăng trưởng kinh tế bình quân của Cư Jút đạt 8,1%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 65,3 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ hộ nghèo hàng năm giảm 1,75%, trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ giảm 4,55%.

Huyện Cư Jút có 7/7 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó, xã Tâm Thắng đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, xã Nam Dong đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Địa phương cơ bản hoàn thành các tiêu chí huyện nông thôn mới, giai đoạn 2021 - 2025.

Với lợi thế về điều kiện tự nhiên, bên cạnh phát triển nông nghiệp truyền thống, huyện Krông Nô đang hình thành các mô hình du lịch cộng đồng, sinh thái gắn với bảo tồn văn hóa bản địa; phát huy tiềm năng, thế mạnh của hệ thống Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông.

Giai đoạn 2020 - 2025, thu nhập bình quân đầu người của huyện Krông Nô đạt 67 triệu đồng/người/năm. Thu ngân sách Nhà nước đạt 800 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 11%/năm. Tỷ lệ hộ nghèo còn 1,8%, trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ là 7,58%. Xã đạt chuẩn quốc gia về nông thôn mới (lũy kế) ước đến hết năm 2025 là 9/8 xã.

Thành lập năm 2005, Đắk Glong là huyện vùng sâu, vùng xa với tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao. Đời sống Nhân dân còn nhiều khó khăn, vậy nhưng với sự nỗ lực, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và đoàn kết toàn dân, đến nay, Đắk Glong đã từng bước vươn lên để sớm thoát khỏi diện nghèo.

Tỷ lệ hộ nghèo của huyện Đắk Glong hiện còn 7,88%, trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số giảm 9,01%.

Huyện biên giới Tuy Đức từng là địa bàn khó khăn bậc nhất của tỉnh. Nhưng bằng nhiều nỗ lực, huyện đã từng bước thay đổi diện mạo.

Các chương trình mục tiêu quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới được triển khai đồng bộ.

Quốc phòng - an ninh biên giới được giữ vững, đời sống người dân nâng cao rõ rệt. Đặc biệt, với việc triển khai hiệu quả các nguồn lực của Trung ương, địa phương, nhất là các chương trình mục tiêu quốc gia, đến nay, tỷ lệ hộ nghèo của huyện đã giảm từ 18,78 % (2023) xuống còn khoảng 9,94 %.

Hoàn thành sứ mệnh

Theo đồng chí Lưu Văn Trung, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, kể từ khi tái lập vào năm 2004 đến nay, tỉnh Đắk Nông luôn duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức khá; cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông được quan tâm đầu tư; diện mạo từ thành thị đến nông thôn thay đổi rõ nét; các tiềm năng, lợi thế trong phát triển kinh tế được phát huy và đạt được nhiều kết quả tốt.

Các chính sách an sinh xã hội được chú trọng thực hiện. Đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân các dân tộc trong tỉnh tiếp tục được cải thiện và không ngừng nâng lên, thu nhập bình quân đầu người trên 82 triệu đồng/người/năm (gấp trên 16 lần so với năm 2004). Tỷ lệ hộ nghèo hàng năm giảm 2%, riêng đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ giảm trên 4% (hết năm 2024, toàn tỉnh hiện còn 2,99% hộ nghèo, giảm khoảng 11 lần so với năm 2005).

Quốc phòng, an ninh ổn định, chủ quyền biên giới lãnh thổ luôn được giữ vững; các hoạt động đối ngoại được tăng cường. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị đạt những kết quả quan trọng; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền các cấp được nâng cao. Khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được khơi dậy, phát huy. Mục tiêu thoát ra khỏi tình trạng của một tỉnh nghèo, chưa phát triển đã đạt được.

“

Những thành tựu mà Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Đắk Nông đã đạt được qua chặng đường sau hơn 21 năm tái lập tỉnh có sự đóng góp rất to lớn của hệ thống chính trị, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang cấp huyện và nay đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử chính trị của mình

Đồng chí Lưu Văn Trung, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh

Theo chỉ đạo của Trung ương, tỉnh Đắk Nông, tỉnh Bình Thuận hợp nhất vào tỉnh Lâm Đồng, trung tâm chính trị - hành chính đặt tại Lâm Đồng, đây là quyết sách lớn, vừa có tính chiến lược, vừa mang tính tất yếu nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị, quản lý, tổ chức lại không gian phát triển theo hướng mở rộng, gắn kết, bền vững, phát huy lợi thế theo quy mô và tối ưu hóa nguồn lực.

Cùng với đó là thực hiện việc sáp nhập đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn. Với tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”, đến nay, việc hợp nhất 3 tỉnh đang thực hiện đúng kế hoạch và sáp nhập đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn đã hoàn thành trước khi kết thúc hoạt động cấp huyện của tỉnh Đắk Nông.

Theo kế hoạch, từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) sẽ đi vào hoạt động. Từ nay đến cuối tháng, thời gian không còn nhiều, khối lượng công việc đối với cấp huyện cần hoàn thành còn rất lớn. Trước khi chính thức chuyển giao, kết thúc hoạt động, toàn thể cán bộ lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động các huyện, thành phố cần tập trung cao độ để hoàn thành tốt sứ mệnh lịch sử của mình.

Đồng thời, khi kết thúc hoạt động, đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện cần xác định rõ tinh thần trách nhiệm, tiếp tục đóng góp tích cực tại cơ sở, sẵn sàng tâm thế cho giai đoạn phát triển mới.

“Nhiệm vụ trọng tâm của cán bộ sau sắp xếp là sâu sát, gần dân hơn, hỗ trợ cơ sở triển khai hiệu quả các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước. Từ những kinh nghiệm ở cấp huyện, cán bộ, công chức, viên chức cần trở thành lực lượng nòng cốt, cầu nối giữa Đảng, chính quyền với người dân tại xã, phường nhằm góp phần cùng tỉnh mới, xã mới, phường mới vượt qua mọi khó khăn, vươn lên mạnh mẽ”, đồng chí Lưu Văn Trung nhấn mạnh.