Khoai lang... đang bấp bênh

Gia đình chị Trần Thị Oanh, thôn 14, xã Đắk D’rông, huyện Cư Jút (Đắk Nông) vừa mới thu hoạch 1,4ha khoai lang, sản lượng được 16 tấn. Chị phải thuê máy móc, 10 người làm công thu hoạch cật lực trong một ngày mới xong.

Khoai lang được chị bán cho thương lái ngay tại ruộng. Cụ thể, khoai loại 1 củ to vừa, suôn với giá 6,5 ngàn đồng/kg, khoai còn lại 2 ngàn đồng/kg.

Chị Oanh nhẩm tính, khoai loại 1 chỉ được 13 tấn, thu về 84,5 triệu, 3 tấn còn lại thu được 6 triệu đồng, tổng thu về 90,5 triệu đồng.

Trong khi đó, tổng chi phí bỏ ra gồm làm đất, giống, phân bón, vật tư, công chăm sóc, thu hoạch, tưới nước là 130 triệu đồng. Thời gian từ khi xuống giống đến thu hoạch là 5 tháng. “Như vậy, 5 tháng trồng khoai tôi không những không lời được đồng nào mà còn lỗ mất 39,5 triệu đồng, đó là chưa tính công sức lao động của hai vợ chồng”, chị Oanh cho biết.

Chị Oanh phân tích thêm, thực tế mùa khoai này do ảnh hưởng của thời tiết nên dù được chăm sóc, bón phân như mọi năm nhưng năng suất thấp. Đã thế, chất lượng cũ về hình thức nhìn không đẹp bằng mọi năm. Mất mùa, vợ chồng chị hy vọng sẽ bán với giá kha khá để bù lại thu nhập, thế nhưng năm nay, gia đình vừa mất mùa vừa mất giá khoai lang.

Tương tự, gia đình anh Phạm Văn Tuân, tổ dân phố 5, phường Nghĩa Tân, TP. Gia Nghĩa cũng vừa thu hoạch 9 sào khoai lang, với sản lượng trên 20 tấn. Theo anh Tuân, anh bán khoai tại vườn cho thương lái đến từ tỉnh Lâm Đồng với mức giá 7.000 đồng/kg khoai loại 1 và 3.000 đồng/kg loại 2. Anh thu về được trên 115 triệu đồng, sau khi trừ các chi phí, anh lỗ gần 20 triệu đồng.

Anh Tuân tần ngần: "Thực tế thì năng suất khoai của gia đình vụ này ở mức cao, nhưng giá khoai lại tụt xuống bằng một nửa so với năm ngoái, nên vụ khoai này coi như thất bại toàn tập".

Năm 2023, Đắk Nông sản xuất 4.927ha khoai lang, giảm 1.681ha; sản lượng đạt mức 73.411 tấn, bằng gần 75% so với năm 2022. Năm 2024, tỉnh đưa ra kế hoạch sản xuất 5.141ha khoai lang, tăng 214ha; sản lượng ước 76.578 tấn, tăng 3.167 tấn so với năm 2023.

Theo lãnh đạo Sở NN-PTNT, những năm qua, cây khoai lang của tỉnh phát triển không ổn định. Nguyên nhân chủ yếu là thị trường khoai lang Việt Nam phụ thuộc chính vào Trung Quốc. Hình thức xuất khẩu sang nước bạn bằng đường tiểu ngạch nên khó gia tăng giá trị, khi tiểu thương ngưng mua thì lập tức thị trường trong nước xuống thấp.

3 năm nay, Đắk Nông đã chuẩn bị các bước để kiểm tra, cấp mã số cho các cơ sở đóng gói nông sản nói chung, khoai lang nói riêng. Một số cơ sở đã đầu tư bài bản các khâu sơ chế để làm sạch khoai lang, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu như Công ty TNHH Thương mại xuất nhập khẩu Nghiệp Xuân, TP. Gia Nghĩa. Công ty này đã được cấp mã số cơ sở đóng gói khoai lang xuất khẩu.

Tuy nhiên, tỉnh chỉ mới có một cơ sở được cấp mã nên sản lượng thu mua sẽ không nhiều, chưa tác động đến giá bán của nguời dân trong tỉnh. Bà con cần đưa các giống khoai lang có năng suất cao, chất lượng tốt vào sản xuất như khoai lang Nhật Bản, khoai lang cao sản; xây dựng các chuỗi liên kết trong chế biến và tiêu thụ sản phẩm khoai lang.

Tỉnh định hướng tái cơ cấu cây khoai lang ở mức 6.500ha, tập trung ở các huyện Tuy Đức, Đắk Song, Đắk Glong và Krông Nô; chiếm 80% diện tích trồng khoai lang toàn tỉnh. Người dân, doanh nghiệp cần đẩy mạnh áp dụng quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn; xây dựng nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, mã vùng trồng để nâng cao giá trị.