Hợp tác xã và cái khó về đất đai 

HTX Nông nghiệp Công Bằng Thuận An (Đắk Mil) thành lập năm 2012. HTX chủ yếu hoạt động sản xuất kinh doanh: trồng và chăm sóc cây cà phê, dịch vụ nông nghiệp, phân bón, mua bán hàng nông sản các loại. Hiện HTX có hơn 100 thành viên, canh tác trên tổng diện tích gần 470ha cà phê.

Cũng giống như nhiều HTX trên địa bàn, HTX Nông nghiệp Công Bằng Thuận An đang gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn. Trở ngại lớn nhất được HTX xác định là khó khăn trong vấn đề tiếp cận quyền lợi về đất đai.

Theo Phó Giám đốc HTX Võ Quyết, năm 2018, HTX nhận chuyển nhượng 0,7ha đất tại xã Thuận An. Sau đó, HTX xây dựng nhà xưởng chế biến, kho bảo quản và sân phơi.

HTX cũng nhận được nhiều sự hỗ trợ về kinh phí của các tổ chức, đơn vị, địa phương để xây dựng nhà xưởng, máy móc sản xuất phục vụ việc bảo quản, chế biến cà phê.

Tiếp đó, HTX nhận chuyển nhượng thêm 0,3ha đất nông nghiệp của người dân. Hiện tổng khu đất của HTX rộng 1ha. Trong đó, HTX đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 0,7ha và 0,3ha đứng tên người dân.

Mặc dù khu đất được hỗ trợ xây dựng nhà xưởng, kho bãi…, nhưng mục đích sử dụng đất của toàn bộ HTX đều là đất nông nghiệp. Từ năm 2020 tới nay, HTX đã nhiều lần đăng ký chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang thương mại dịch vụ, nhưng tới nay vẫn chưa thành công.

Nếu được chuyển mục đích sử dụng đất, HTX sẽ hợp thức hóa tài sản đã đầu tư trên đất. Từ đó, HTX sẽ thuận lợi hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, mở rộng sản xuất, kinh doanh.

“Nhiều lần HTX lên làm thủ tục, huyện Đắk Mil hướng dẫn phải lên tỉnh để làm. Lên tỉnh thì được yêu cầu nhiều giấy tờ, thủ tục, khiến chúng tôi e ngại, không biết phải bắt đầu từ đâu”, ông Quyết cho hay.

Theo lãnh đạo UBND huyện Đắk Mil, thẩm quyền chuyển mục đích sử dụng đất của tổ chức là thuộc UBND tỉnh. Bất kỳ tổ chức, cá nhân nào muốn chuyển mục đích sử dụng đất đều phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Nộp hồ sơ ở huyện hay ở tỉnh đều được. Vì việc giải quyết hồ sơ đã được thực hiện theo cơ chế một cửa liên thông. Việc chuyển mục đích sử dụng đất cơ bản không khó khăn gì nhiều.

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có nhắc tới cụm từ HTX 5 lần, trong đó 4 lần tại điều 38, 1 lần tại điều 152. Cụm từ HTX được nhắc đến rất ít, nên nhiều người cho rằng, quy định về đất đai đối với HTX còn chưa rõ ràng, cụ thể.

Điều này khiến không ít HTX khi tiếp cận, thực hiện các quyền và thủ tục về đất đai không khỏi lo lắng.

Đắk Nông hiện có trên 235 HTX, trong đó 183 HTX nông nghiệp đang hoạt động. Hầu hết HTX ở Đắk Nông có tiềm lực tài chính hạn chế và đang phụ thuộc chủ yếu vào nguồn lực về đất đai.

Ông Nguyễn Khải, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam tỉnh Đắk Nông, chia sẻ: Pháp luật nên điều chỉnh các quy định về HTX cụ thể, rõ ràng và công khai hơn.

Chính quyền nên tư vấn, hướng dẫn HTX thực hiện các thủ tục về đất đai một cách cụ thể, hạn chế việc đi lại nhiều lần, gây phiền phức. Có tiếp cận được quyền lợi về đất đai, kinh tế tập thể mới từng bước lớn mạnh được.